Φτερό στον άνεμο

Έχω βδομάδες να γράψω. Από τη μια κάτι τρεχάματα με τη δουλειά, απ' την άλλη ο όγκος των μικρών μα όχι λιποβαρών γεγονότων, με καθήλωσαν ψυχικά. Με τι θα μπορούσε να πρωτοασχοληθεί κανείς; Βόμβες στους δανειστές με το όνομα του Άδωνη, αβέρτα εξεταστικές, Σώρρας στο βουνό αλά Νταβέλης, ερωτήσεις για υποψήφιους μπαχαλάκηδες στον ΣΥΡΙΖΑ, αθώωση υπηρεσιακών παραγόντων για το Βατοπέδι, δηλώσεις Ντάισελμπλουμ, Musée Beloyannis, πιστόλια σε τζαμί της Ξάνθης, «σταύρωση» του Κασιμάτη, συνεχείς μεταγραφές βουλευτών και ιδρύσεις κόμματων, χρηματικά βοηθήματα για Μπαλαούρα και Μηταφίδη, γεύση από το αύριο με ξύλο ανάμεσα στους νεοναζί και στους Εξαρχιώτες. Αυτή περίπου ήταν αθροιστικά η εγχώρια κωμικοτραγική καθημερινότητα του τελευταίου δεκαπενθήμερου, με την αξιολόγηση να έχει καταντήσει πρωταπριλιάτικο ανέκδοτο και με την πραγματική οικονομία να έχει παραλύσει υπό το βάρος της αβεβαιότητας και των φόρων. Ο πληθωρισμός γεγονότων, δηλώσεων, πρωτοβουλιών και αναλύσεων, μας έχει πια μπουκώσει σαν την ανοιξιάτικη γύρη που φέτος μοιάζει περισσότερη από ποτέ.

Μια ζαλάδα προκαλεί η όλη συγκυρία, μια ναυτία. Το λέμε από την ώρα που ο ΣΥΡΙΖΑ έγινε κυβέρνηση: Όλα είναι πιθανά πλέον, εντελώς όλα, από την πλήρη συμμόρφωση και εκτέλεση ενός μεταρρυθμιστικού προγράμματος μέχρι τη διάλυση της χώρας από έναν μιμητή του Μαδούρο. Είναι μια δύσκολη εξίσωση η τρέχουσα κατάσταση. Όλοι εναντίον όλων σε μια σύγκρουση που κατά βάση διεξάγεται σε ορισμένα σημεία της πρωτεύουσας, και την οποία η υπόλοιπη χώρα παρακολουθεί με ενδιαφέρον ίσως μικρότερο από εκείνο που επιφυλάσσει για το Σερβάϊβορ.

Οι Έλληνες είναι πραγματικά απαθείς, αποχαυνωμένοι. Ξέρουν πως τα νέα μέτρα είναι αναπόφευκτα αλλά δεν ξέρουν τι μέτρα θα είναι αυτά. Δεν έχουν κατανοήσει πως όλοι ανεξαιρέτως θα χάσουν. Μερικοί κρατικοδίαιτοι προσδοκούν διατήρηση των προνομίων τους, διατήρησή τους στην τωρινή κοινωνική και αξιακή βαθμίδα τους, όμως υποψιάζονται πως τα ψωμιά τους είναι μετρημένα. Οι εθνικιστές βράζουν στο ζουμί τους, απογοητευμένοι και από τον Καμένο μα και από την ΧΑ. Οι μπαχαλάκηδες απειλούν τα παλιά συντρόφια, επιδεικνύοντας με την τελευταία ενέργειά τους στην Ηρώδου Αττικού πως θα μπορούσαν ακόμη και να καταλύσουν το καθεστώς.

Έσχατοι υπερασπιστές της εθνοσωτήριου κυβερνήσεως κάποιοι καλοβολεμένοι μετακλητοί και αρκετοί γραφικοί αντιδεξιοί, δυνάμεις πολύ μικρές, ουσιαστικά μικρότερες κι από τα δημοσκοπικά ποσοστά του Τσίπρα. Χωρίς σοβαρά στηρίγματα λοιπόν οι ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ, χωρίς πραγματική λαϊκή νομιμοποίηση, συνεχίζουν να κωλυσιεργούν και να έχουν τη χώρα στον αυτόματο. Έλα όμως που η Ελλάδα μοιάζει με ντακότα κι όχι με airbus, συνεπώς κι ο αυτόματός της είναι ανάλογης αξιοπιστίας με αποτέλεσμα αυτή να χάνει συνέχεια ύψος. Η ολέθρια σύγκρουση θα έρθει αν δεν βρεθεί πιλότος να τραβήξει το στικ. Είναι πάρα πολύ αμφίβολο πως αυτός μπορεί να είναι ο νυν ένοικος του Μαξίμου.

Πολλοί φίλοι απορούν και εξανίστανται με τούτη την κυρίαρχη απάθεια. Γιατί δεν ξεσηκώνεται ο κόσμος, ρωτάνε. Ποιος όμως είναι ο «κόσμος»; Στη χώρα μας το αληθινό προλεταριάτο είναι οι μετανάστες, ένα σύνολο που δεν θεωρούν εαυτούς αληθινά συμμέτοχους στην κοινωνία μας, συνεπώς γενικά απέχουν από την πολιτική σκηνή.

Αντίστοιχα, άνευ σημασίας είναι και τα παραδοσιακά συνδικαλιστικά όργανα, στερούμενα ηθικής αξίας μετά την πλήρη κομματικοποίησή τους. Οι νέοι, αυτοί που θεωρούνται μπροστάρηδες στις αλλαγές, νιώθουν πολίτες του πλανήτη, πιστεύουν πως μπορούν σχετικά εύκολα να φύγουν, λένε συχνά μεγάλα λόγια, αλλά ενίοτε από κάποια γκαρσονιέρα στο Λονδίνο.

Τα σώματα ασφαλείας, τα οποία θωρούνται επίσης δυνητικοί εκφραστές της λαϊκής δυσαρέσκειας, έχουν εκφυλιστεί σε πλαδαρές δημόσιες υπηρεσίες σαν όλες τις άλλες, χωρίς αίσθημα αποστολής και καθήκοντος. Οι αγρότες, παραδοσιακοί στους μεγάλους ξεσηκωμούς, είναι ηλικιωμένοι και ευνοημένοι από τις αβάντες του κλάδου τους. Και τέλος, οι αυτοαπασχολούμενοι του ιδιωτικού τομέα, τα μεγάλα θύματα αυτής της ιστορίας, εκτός του ότι είναι ολιγάριθμοι, δεν θεωρούν εαυτούς «λαό». Αυτοί είτε ελπίζουν πως το πράγμα θα τελειώσει σχετικά ομαλά, οπότε θα ξαναξεκινήσουν, είτε τα κουτσοβολεύουν με χρήματα που έχουν στην άκρη. Σε κάθε περίπτωση όμως δεν πρόκειται να βγουν στους δρόμους. Το περισσότερο που πρόκειται να κάνουν είναι να πάψουν να συνεισφέρουν στα δημόσια έσοδα. Ίσως αποτελεσματική μορφή αντίδρασης, αλλά σίγουρα όχι ηρωική. Άρα τι; Έτσι θα πάμε, χωρίς μια... ντουφεκιά;

Καλώς ή κακώς, η εγχώρια καθεστηκυία τάξη, η κοινωνική ομάδα που ζει εις βάρος των υποζυγίων του ιδιωτικού τομέα, δεν θα ανατραπεί με κανονιές και γκιλοτίνες, δεν θα υπάρξει μια δική μας Βαστίλη. Δεν υφίσταται πλατιά ομοφωνία για τα αίτια των δεινών, ούτε και κοινή αντίληψη για τη μελλοντική πορεία. Υπάρχουν μόνο αθροιζόμενα κατακερματισμένα συμφέροντα, τοπικά, επαγγελματικά, κοινωνικά, δίχως ενιαίο όραμα, δίχως ενιαίο ιδανικό. Με άλλα λόγια, αυτό που άλλοτε η Θάτσερ ονόμαζε people κι όχι society. Οι αναγκαίες μεταρρυθμίσεις λοιπόν δεν μπορεί παρά να προέλθουν από την κρατούσα πολιτική ελίτ, η οποία −με ελάχιστες εξαιρέσεις− φαίνεται τελείως απρόθυμη για το έργο, φοβούμενη την αυτοδιάλυσή της. Ένας Κυριάκος μόνος του δεν φέρνει την άνοιξη.

Όλο αυτό το υπόβαθρο θέτει την Ελλάδα σε μια ξεχωριστή θέση, αυτή της αβέβαιης αιώρησης μέσα στην ατμόσφαιρα του παγκόσμιου γίγνεσθαι, σαν ένα ανήμπορο πούπουλο που περιμένει στωικά μια πνοή ανέμου να το σπρώξει και −τελικά− να το ακουμπήσει κάπου. Η αλλαγή θα έλθει κάποτε, όμως πολύ φοβάμαι πως η μορφή και η έντασή της θα καθοριστούν αλλού, έξω από δω. Θα ανταποκρίνεται φυσικά σε τάσεις τοπικές και διεθνείς, και πολύ πιθανώς θα ικανοποιεί και τα συμφέροντα των μεγάλων παικτών, κρατών και εταιριών. Ίσως έρθει εύκολα, ανεπαίσθητα, μα αν κρίνουμε από την ιστορία αυτό δυστυχώς σπάνια συμβαίνει. Όταν απλά σε πάει ο άνεμος, μπορεί τελικά να βρεθείς σ' ένα μακρινό όμορφο λιβάδι, αλλά ένα πέρασμα από τις λάσπες (κ.λπ.) θα το κάνεις.