Ο Πάτερσον και τα όρια του κόσμου της οθόνης

Ο κος Πάτερσον είναι οδηγός λεωφορείου από την πόλη Πάτερσον του Νιου Τζέρσεϋ. Με αφορμή αυτόν τον ήρωα της ομώνυμης ταινίας του Τζάρμους, που παρακολούθησα πρόσφατα, έγραψα τις παρακάτω γραμμές χωρίς να διεκδικώ δάφνες κριτικού κινηματογράφου.

Ο κος Πάτερσον, λοιπόν, ξυπνά κάθε μέρα την ίδια ώρα και διανύει ακριβώς την ίδια διαδρομή με το λεωφορείο του. Ζει μια ήσυχη ζωή με τη γυναίκα του, Λώρα, και τον σκύλο του, Μάρβιν. Με τον σκύλο του πηγαίνει κάθε βράδυ μέχρι το μπαρ της γειτονιάς του και με την κα Λώρα μοιράζεται τα ποιήματα που επιμένει να γράφει σε ένα τετράδιο αγνοώντας τα σύγχρονα μέσα.

Την ήσυχη ζωή του έρχεται να διαταράξει μια ξαφνική βλάβη στο λεωφορείο που τον κάνει να διαπιστώσει τη χρησιμότητα του κινητού τηλεφώνου, ενώ παράλληλα καταστρέφεται το τετράδιο με τα ποιήματα του από τα δόντια του Μάρβιν.

Αυτή η αλλαγή στο μικροσκοπικό σύμπαν του κου Πάτερσον, που ταυτίζεται με τη διαδρομή του λεωφορείου, τη διαδρομή και τον χρόνο της βόλτας του σκύλου και τις σελίδες του τετραδίου του, είναι πραγματικά κοσμογονική. Και αυτό γιατί δεν χρησιμοποιεί κινητό τηλέφωνο και υπολογιστή και δεν έχει πρόσβαση στα social media.

Στον αντίποδα, η κα Λώρα, η γυναίκα του διαθέτει όλα αυτά. Μέσα από το διαδίκτυο βρίσκει συνταγές ή προϊόντα και αποφασίζει να αγοράσει online μια κιθάρα για να γίνει σταρ της μουσικής country. Εκείνη τον πιέζει να δημοσιεύσει τα ποιήματά του. Ο δικός της κόσμος, τον οποίον βλέπει μέσα από μια οθόνη, δεν έχει όρια παρά μόνο τα όρια της οθόνης.

Στον πραγματικό κόσμο τώρα, ζώντας και εγώ ο ίδιος τα τελευταία χρόνια σε ισόγεια διαμερίσματα δεν έχω τη δυνατότητα να δω τον ουρανό μόλις ξυπνήσω. Μοιραία, καταφεύγω στο κινητό μου για να δω τον καιρό και να προσαρμόσω το ντύσιμό μου ή να πάρω μαζί μου ομπρέλα. Πρόσφατα, χωρίς να το ζητήσω ανακάλυψα ότι το κινητό έχει προσαρμόσει τη διαδρομή μου μέχρι το γραφείο και με ενημερώνει για την κίνηση.

Στο κινητό μου καταφεύγω πλέον για να δω τις συναντήσεις μου, να βρω τη συντομότερη διαδρομή, να διαλέξω ταινία στον κινηματογράφο ή εστιατόριο για να φάω. Με αυτό πληρώνω λογαριασμούς και με αυτό επικοινωνώ με φίλους, οικογένεια, συνεργάτες. Όταν ψάχνω την πρίζα αισθάνομαι με ένα τρόπο ότι φορτίζω τα μάτια μου κι όχι τη συσκευή.

Πριν λίγους μήνες, όταν ενέσκηψε η τρέλα με τα Pokemon Go, αναρωτήθηκα αν από τη στιγμή που η πρόσληψη του κόσμου γίνεται μέσα από την οθόνη του κινητού, μήπως τελικά τα πλασματάκια αυτά είναι πραγματικά! Από την άλλη πλευρά, σκέφτομαι ότι αν μέσα στη νύχτα πέσει μια γέφυρα που συνδέει τις όχθες ενός ποταμού, όποιος εμπιστευτεί τυφλά τους χάρτες της Google κινδυνεύει να βρεθεί μες στο νερό.

Τυφλά; Αλλά μήπως είσαι τυφλός όταν εν έτη 2017 δεν χρησιμοποιείς έξυπνο κινητό και μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Μήπως είναι τυφλός ο κος Πάτερσον ή απλώς έχει βάλει σκοπίμως τις παρωπίδες του για να βλέπει μόνο την ποίησή του; Αν είχε facebook δεν θα έγραφε ποιήματα; Θα έχανε τη διαφορετικότητά του; Ή θα αποκτούσε περισσότερα ερεθίσματα; Μήπως θα έγραφε τα ποιήματά του ως αναρτήσεις στο Fb χωρίς να κινδυνεύει να χαθούν από τα δόντια του σκύλου; Ή μήπως θα χάνονταν ανάμεσα σε χιλιάδες αναρτήσεις που σε λίγα λεπτά εξαφανίζονται από το timeline.

Ένας Έλληνας συγγραφέας αναρωτιόταν πρόσφατα γιατί οι σύγχρονοι ομότεχνοί του, καίτοι ενεργοί στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αποφεύγουν να κάνουν αναφορές στη χρήση τους στα βιβλία τους. Ίσως να αναρωτιούνται και εκείνοι... Και παρότι έχουν τις μηχανές (laptop, tablet, smart phone) μένουν α-μήχανοι. Όσο αμήχανος είμαι κι εγώ, που έγραψα αυτό το άρθρο αντί να κάνω απλά μια ανάρτηση στο facebook.