Μιμητισμός

Παρακολουθώντας τα δελτία ειδήσεων ή διαβάζοντας γνωστά δημοσιογραφικά πόρταλς, δημιουργείται συχνά η εντύπωση ότι το Ισλαμικό κράτος έχει στη διάθεσή του στρατιές αδίστακτων μαχητών έτοιμων να θυσιαστούν στο όνομα του Αλλάχ.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως αυτή της δολοφονικής επίθεσης που έγινε στο Λονδίνο από τον 52χρονο Khalid Masood, το ίδιο το ISIS σπεύδει να αναλάβει την ευθύνη των αποτρόπαιων πράξεων προκειμένου να καλλιεργηθεί η εντύπωση πως η δύναμη της οργάνωσης εξαπλώνεται σε πανευρωπαϊκό, ή και παγκόσμιο, επίπεδο.

Υπάρχει όμως μία παράμετρος που για ευνόητους λόγους δεν αναφέρεται συχνά στις εφημερίδες και τα τηλεοπτικά δελτία: ο μιμητισμός, που οδηγεί κάποιους ευάλωτους ψυχικά ανθρώπους −τους οποίους το οικείο περιβάλλον δεν παρότρυνε να αναζητήσουν την αρωγή της ψυχοθεραπείας ή της ψυχιατρικής την κατάλληλη στιγμή− στην αναπαραγωγή πράξεων βίας και ακραίας σκληρότητας.

Όπως είχα πρωτοαναφέρει σε άρθρο μου για το θέμα, η συμπεριφορά αυτών των ανθρώπων δεν οφείλεται πάντα στα κηρύγματα μίσους του Ισλάμ, ούτε σε κάποια ακροδεξιά, φασιστική ιδεολογία −όπως σαφώς συνέβη στην περίπτωση του Νορβηγού Μπρέιβικ−, αλλά στην αντιγραφή ενός «προτύπου» που έχουν παρακολουθήσει επανειλημμένα στις ειδήσεις.

Η ηδονοθηρική παρουσίαση της βίας και η προβολή που συχνά απολαμβάνουν αδίστακτοι δολοφόνοι, όταν οι φωτογραφίες και τα ηχητικά μηνύματά τους κάνουν τον γύρο των διεθνών ΜΜΕ (στο όνομα της επαρκούς πληροφόρησης), οδηγεί κάποιους άλλους στην αναπαραγωγή τέτοιων ακραία αντικοινωνικών συμπεριφορών.

Τα ψυχικά αδιέξοδα που τους βασανίζουν, το bullying που πιθανώς έχουν υποστεί στην οικογένεια, στο σχολείο ή στην εργασία τους, η μόνιμη αίσθηση αδικίας, οι αντίξοες συνθήκες της καθημερινότητάς τους στο παρόν καθώς και τα όσα συμβαίνουν στην τοπική κοινωνία τους σε οικονομικό και πολιτικό επίπεδο, και πάνω από όλα η αδυναμία τους να ενσωματωθούν στον δυτικό τρόπος ζωής, τους οδηγούν να αναζητούν διέξοδο μέσω της μίμησης μιας συμπεριφοράς που προβάλλεται από τα ειδησεογραφικά ρεπορτάζ. Συνήθως λαμβάνει την μορφή ενός «ηρωικού», αδίστακτου «μαχητή» που πριν θέσει τέλος στη δική του ζωή, γλιτώνοντας για πάντα από όσα τον τυραννούν, παίρνει μαζί του όσους περισσότερους συνανθρώπους του μπορεί στο όνομα του Ισλάμ.

Ας μην είμαστε λοιπόν εύπιστοι στην προπαγάνδα του ISIS που προσπαθεί να πείσει ότι είναι πολύ πιο οργανωμένο από ό,τι πραγματικά είναι και πως έχει πλέον εγκαθιδρυθεί σε όλες τις ευρωπαϊκές πόλεις απειλώντας με εξόντωση τους πολίτες τους.

Οι ειδικοί οφείλουν να ασχοληθούν επισταμένα με το φαινόμενο του μιμητισμού πράξεων ακραίας βίας, που στο παρόν φαίνεται να αποτελεί για την Ευρώπη μεγαλύτερο πρόβλημα και από τον ισλαμοφασισμό.

Οι αιτίες του φαινομένου του μιμητισμού, που ωθεί άτομα με συγκεκριμένη ψυχοπαθολογία να φτάνουν μέχρι το φόνο, πρέπει να αναζητηθούν στον τρόπο που ορισμένα μέσα ενημέρωσης διαχειρίζονται σοκαριστικές πληροφορίες που αφορούν αποτρόπαια εγκλήματα, στις υπαρκτές αδυναμίες του εκπαιδευτικού και του νομικού μας συστήματος, μα κυρίως στις ελλείψεις του συστήματος ψυχικής υγείας ακόμα και των πιο προηγμένων ευρωπαϊκών χωρών.

Αυτό βέβαια σε καμία περίπτωση δεν σημαίνει ότι οποιοσδήποτε πάσχει από ψυχική ασθένεια είναι επικίνδυνος για το κοινωνικό σύνολο. Καλό θα είναι να αποφύγουμε τις γενικεύσεις, τη στοχοποίηση και τη στιγματοποίηση, εφόσον η κάθε περίπτωση πάσχοντα είναι διαφορετική από τις υπόλοιπες και οφείλουμε να την εξετάζουμε ξεχωριστά.

Επιπλέον, αυτή ακριβώς η τάση να στοχοποιούμε τους ψυχικά ευάλωτους συνανθρώπους μας οδηγεί κάποιους από αυτούς, αντί να αναζητούν βοήθεια, να αρνούνται την ύπαρξη του προβλήματος με φρικτές συνέπειες για τους ίδιους και για τους άλλους.