Πολυκομματικός κομμουνισμός;

Βρήκε ο ωραίος Μπρούμελ του ΣΥΡΙΖΑ τον φταίχτη για τα προβλήματα του ασφαλιστικού. Δεν φταίει ο ίδιος, εξανίσταται ο Κατρούγκαλος, για την κατακρήμνιση των εσόδων του ΕΦΚΑ μετά την εφαρμογή του ασφαλιστικού του τερατουργήματος. Φταίνε οι αντιπαθείς εργοδότες και αυτοαπασχολούμενοι επειδή δεν καταβάλουν όσα οι επιτελείς του έχουν αποφασίσει πως πρέπει να καταβάλλονται για τη συντήρηση του παχύδερμου κράτους μας. Τον κατανοώ τον υπουργό. Επαγγελματίας αριστερός, ταχείας ανέλιξης πανεπιστημιακός, προστατευμένος δικηγόρος, ειδήμων σε αγωγές εργαζομένων εναντίον του οργανισμού που ανέκαθεν τον τάιζε. Ένας τέτοιος τύπος δεν έχει συναίσθηση του πώς βγαίνει το χρήμα. Γι' αυτόν είναι κάτι δεδομένο, κάτι αυθύπαρκτο, εκπορευόμενο αόριστα από κάποια ιδιωτικά φυσικά και νομικά πρόσωπα, τα οποία υποχρεούνται να το συγκεντρώνουν και να το καταθέτουν υπέρ των δημόσιων αναγκών, όπως τις αντιλαμβάνονται και ορίζουν οι Κατρούγκαλοι αυτού του τόπου επί δεκαετίες.

Κι ενώ, λοιπόν, τσαλαπατιούνται από τις αριστερίστικες πολιτικές, οι επιχειρηματίες παρουσιάζονται και μαζόχες. Αυτό τουλάχιστον συμπεραίνουμε αν πάρουμε τοις μετρητοίς δύο συγκεκριμένες απαντήσεις τους στη μεγάλη ερεύνα της ΔιαΝΕΟσις. Προτιμούν λένε τον... σοσιαλισμό έναντι των άλλων πολιτικών συστημάτων, ενώ ταυτόχρονα δεν έχουν καλή άποψη και για τον καπιταλισμό. Πανικός στα σόσιαλ μίντια και τον Τύπο, φέιγ βολάν το σχετικό γράφημα της σφυγμομέτρησης. Πέρασε και στο ντούκου η άποψη του 70% των ψηφοφόρων του ορθολογικού Ποταμιού πως οι τύχες μας ορίζονται από σκιώδεις μυστικές οργανώσεις. Κι έτσι, μέσα από αυτή την επιδερμική ερμηνεία αναδείχθηκε και πάλι η δυσκολία των προβεβλημένων μεταρρυθμιστών διανοητών να μπουν στα παπούτσια του μέσου Έλληνα.

Δηλώνουν επίσης αντικομουνιστές και αντιαριστεροί οι μαγαζάτορες κι οι βιοτέχνες. Απορρίπτουν μεν τον καπιταλισμό, όμως επιθυμούν τη βελτίωση της παραγωγικότητας και τις ξένες επενδύσεις. Η ερμηνεία αυτών των φαινομενικών αντιφάσεων ευχερέστατη. Για τον νεοέλληνα, σοσιαλισμός ίσον ΠΑΣΟΚ, το... ορθόδοξο ΠΑΣΟΚ, εκείνο που μοίραζε πάσης φύσεως επιδοτήσεις χωρίς πολλές ερωτήσεις, εκείνο που −είτε πράσινο είτε γαλάζιο− γέμισε τη χώρα με μεζονέτες, SUVs, μπουζουξίδικα, κέντρα αισθητικής και καλοντυμένα αγόρια και κορίτσια. Πώς να το κάνουμε, οι γείτονες της διπλανής πόρτας δεν ακριβολογούν στην πολιτική ορολογία, απλώς θυμούνται τον α λα γκρέκα σοσιαλισμό σαν ένα Ελντοράντο νέων ευκαιριών, σαν ένα ασανσέρ για τα ουράνια, και το νοσταλγούν. Το ότι τα ξένα χρήματα, δανεικά και χαρισμένα, δεν αξιοποιήθηκαν σωστά είναι κάτι που δεν ήταν δουλειά τους να το κρίνουν. Αυτοί ξέρουν πως πήραν τα ρίσκα τους, πως δούλεψαν σκληρά, και πως για ένα μεγάλο διάστημα πήγαιναν καλά, συναρμολογώντας έπιπλα, χτίζοντας οικοδομές και πουλώντας μπουγάτσες. Το αν η οικονομία θα έπρεπε να χαρακτηρίζεται από ένταση κεφαλαίου και γνώσης ήταν αλλουνού δουλειά να το ρυθμίζει. Οι ίδιοι απλώς άρπαζαν τις άφθονες ευκαιρίες που προσέφερε η γνώριμη τοπική αγορά, χάρη στη γαλαντομία του κράτους και των τραπεζών.

Ε, αφού ήταν τόσο όμορφα καμωμένα όλα, τότε γιατί η δυσανεξία στο λεγόμενο καπιταλισμό; Δεν ήταν τυφλοί οι πολλοί της αγοράς. Έβλεπαν πως δανείζονταν ακριβά προσφέροντας δυσανάλογες εγγυήσεις, σε αντίθεση με τους λίγους δυνατούς, που εκταμίευαν τεράστια ποσά ενεχυριάζοντας μετοχές των εταιρειών τους. Έβλεπαν πως το κανονιστικό πλαίσιο ήταν κουρσούμι γι' αυτούς, αλλά πούπουλο για τους κεντρικούς παίκτες. Έβλεπαν πως η εργατική και φορολογική νομοθεσία ήταν γεμάτη παράθυρα για τους λιγοστούς μεγαλοεργοδότες, και παράλληλα ασφυκτική για όσους ενέπιπταν στις γενικές διατάξεις. Έβλεπαν πως τα πανεπιστήμια και οι διπλωμάτες ξεσκίζονταν για κείνους που διέθεταν χρήματα για R&D και για έρευνες διεθνών αγορών, ενώ σνομπάριζαν τους ίδιους. Έβλεπαν πως το ΙΟΒΕ και άλλοι διαμορφωτές γνώμης τούς αποκαλούσαν «ιδιωτικό παρασιτισμό». Τα τελευταία 25 χρόνια, οι άλλοτε άρχοντες μικρομεσαίοι έβλεπαν αυτό που θεωρούσαν ως καπιταλισμό να τους φτύνει, να τους πλακώνει.

Αυτό που κανείς δεν έκανε τον κόπο να τους πει είναι πως η εγχώρια οικονομική ζωή μικρή σχέση έχει με τις ελεύθερες αγορές, όπως τουλάχιστον τις πρωτοπεριέγραψε ο Άνταμ Σμιθ στον Πλούτο των Εθνών. Κι αυτό επειδή ο σκωτσέζος προφήτης του διεθνούς εμπορίου είχε θέσει μια βασική προϋπόθεση για να λειτουργεί η διάσημη σήμερα Αόρατη Χείρα. Δεν θα μπορούσε να υπάρξει ελεύθερη και δημιουργική παραγωγική δραστηριότητα, εάν δεν συνυπήρχε η ισότητα στις ευκαιρίες, η δικαιοσύνη, άγνωστη λέξη στην πατρίδα μας. Για τον Σμιθ, ακόμη κι η συμπεριφορά των ελλήνων μικροκεφαλαιούχων ήταν απολύτως ρασιοναλιστική. Τοποθετούσαν τα χρήματά τους εκεί που επιτύγχαναν το μέγιστο αποτέλεσμα (π.χ. οικοδομές) ενώ στήριζαν την εγχώρια οικονομία ως μέτρο ασφαλείας (προστατευτική εσωστρέφεια). Η προαγωγή του κοινού συμφέροντος είναι −κατ' αυτόν− ευθύνη άλλων.

Το ευρύ θεώρημα του Σμιθ παύει να ισχύει αν προκύψουν ολιγοπώλια και μονοπώλια, όπως σωστά και νωρίς απεφάνθη ο Άλφρεντ Μάρσαλ. Τότε λοιπόν δεν έχουμε ελεύθερο εμπόριο μα κακό καπιταλισμό, σα τούτον που περιέγραψε ο Μαρξ. Καπιταλισμό σα της Ελλάδας δηλαδή, ασύνδετο με τις φιλελεύθερες αρχές. Πλέον, η διαρκής ενίσχυση των γιγάντων της οικονομίας μας, των «δημόσιων» και «πολυμετοχικών» ομίλων, οδηγά σε διαρκή σμίκρυνση των μικρών. Σχηματίζεται έτσι σταδιακά μια τεράστια πλέμπα μικροεισοδηματιών, είτε από μισθωτή είτε από ατομική απασχόληση, η οποία δεν θα μπορεί να επενδύσει σε τίποτε, ούτε σε δουλειές, ούτε σε σπίτια, ούτε καν στην παιδεία των βλαστών της. Απλώς θα κουτσοζεί, χωρίς να προσδοκά οτιδήποτε, χωρίς καν να μετρά η γνώμη της. Πάνω απ' αυτήν θα βρίσκονται οι κάθε είδους οφικιάλιοι, σε υπηρεσίες, σε υποκαταστήματα αλυσίδων, σε τμήματα εργοστασίων, σε νομικές και ιατρικές εταιρείες. Και τέλος, στην κορυφή, η ολιγομελής μακάρια νομενκλατούρα, ένας αχταρμάς από αιρετούς κάθε απόχρωσης, υψηλόβαθμους μετακλητούς, ισχυρούς μάνατζερ, παράγοντες του πολιτισμού και της ενημέρωσης και −φυσικά− σοβαρούς κεφαλαιούχους.

Δεν είναι ελεύθερη οικονομία αυτό το σύστημα στο οποίο ολοφάνερα και απαρέγκλιτα κατευθυνόμαστε. Είναι κανονικός κομμουνισμός, όχι όμως κόκκινος ή μαύρος μα μασκαρεμένος, πολύχρωμος, παρδαλός. Κι όπως εγώ το βλέπω, δε μπορούσαν παρά να εκφραστούν εναντίον του οι Έλληνες του δημοκοπικού δείγματος...