Ο Μάρτης του προσφυγικού

Με το προσφυγικό ασχολούμαστε κάθε φορά που κάποιος πεθαίνει σε καταυλισμό, όταν συμβαίνουν βίαια επεισόδια, αν εμποδιστεί η είσοδος προσφυγόπουλων σε σχολείο ή αν κάτι μας θυμίσει την αδιαφάνεια γύρω από την αξιοποίηση των κοινοτικών κονδυλιών όπως πρόσφατα συνέβη με το δημοσίευμα του Guardian. Η βρετανική εφημερίδα παρουσίασε μια έρευνα που δείχνει ότι από τα 10 ευρώ που μας δίνονται από την ΕΕ τα 7 κάπου χάνονται, ενώ έχουμε πάρει 14.000 δολάρια για κάθε πρόσφυγα που βρίσκεται στη χώρα μας, ποσό, λογικά, ικανό να τον γλιτώσει από τη λάσπη, το κρύο και την έλλειψη καλής διατροφής και επαρκούς υγιεινής. Αλλά τίποτα δεν είναι λογικό γύρω από τη διαχείριση της προσφυγικής κρίσης. 

-Η ΕΕ έχει παραδοθεί στην ακροδεξιά κουλτούρα των κλειστών συνόρων, αφήνει την Ουγγαρία και την Πολωνία να κυρύττουν ξενοφοβικό μίσος, ενώ το πρόγραμμα μετεγκαταστάσεων καρκινοβατεί χωρίς καμία κύρωση στις χώρες που παραβιάζουν αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Η κεντρική ιδέα είναι ότι θα πρέπει η Ελλάδα και η Ιταλία να κάνουν τη βρώμικη δουλειά, σταματώντας τις ροές προς την Ευρώπη, και να ενισχύονται τα κατασταλτικά μέτρα προκειμένου όλο και λιγότεροι να αναζητούν διέξοδο προς την ευρωπαϊκή Εδέμ. 

-Η άνοδος της Λεπέν στην Γαλλία, του Βίλντερς στην Ολλανδία, της Εναλλακτικής για τη Γερμανία και άλλων ακροδεξιών πολιτικών δυνάμεων δεν απαντιέται από το δημοκρατικό πολιτικό σύστημα με υπεράσπιση της ανοιχτής κοινωνίας και της πολυπολιτισμικότητας αλλά με την υιοθέτηση της ατζέντας τους σε πιο ήπια εκδοχή. Ετσι, νομιμοποιούνται στο συλλογικό υποσυνείδητο ο φόβος και η επιθετικότητα απέναντι στους μετανάστες, ακόμη και η αναλγησία απέναντι στους πρόσφυγες. 

-Στη χώρα μας δεν είναι καν βέβαιο ότι γνωρίζουμε πόσοι ακριβώς είναι οι εγκλωβισμένοι πρόσφυγες και μετανάστες, πόσο μάλλον ποιοι είναι πρόσφυγες και ποιοι μετανάστες. Αδυνατούμε να αποκτήσουμε ένα αποτελεσματικό, γρήγορο και αξιόπιστο σύστημα εξέτασης των αιτήσεων ασύλου με αποτέλεσμα να αντιμετωπίζονται όλοι με τον ίδιο τρόπο και να στοιβάζονται στους καταυλισμούς. 

-Από άποψη ανθρωπισμού πιάσαμε πάτο: Οι συνθήκες στους χώρους υποδοχής προσφύγων προσβάλλουν την αξιοπρέπειά τους και παραβιάζουν στοιχειώδη δικαιώματα. Εχουν γίνει φοβερές καταγγελίες, έχουν συμβεί φοβερά πράγματα και υπάρχει πλέον η ανησυχία ότι σκοπίμως αφήνεται έτσι αυτή η κατάσταση προκειμένου να αποθαρρυνθούν όσοι ονειρεύονται πως θα περάσουν από τα τουρκικά παράλια στα ελληνικά και από εκεί στην Ευρώπη. 

-Ως προς τα οικονομικά του προσφυγικού επικρατεί το απόλυτο χάος. Δεν υπάρχει διαφάνεια ούτε λογοδοσία, δεν δίνονται απαντήσεις στις αιτιάσεις και τις αποκαλύψεις ότι τεράστια ποσά έχουν δοθεί χωρίς να είναι σαφές πού κατέληξαν, ενώ το αρμόδιο υπουργείο δεν έχει κάνει στοιχειώδη απολογισμό για να συνδέσει τα κονδύλια που έχει διαχειριστεί με συγκεκριμένες δράσεις. 

-Ο Μάρτιος είναι καθοριστικός για το προσφυγικό. Κλείνει ένας χρόνος από την υπογραφή της συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας που τελεί σταθερά υπό κατάρρευση, ενώ σε λίγες μέρες θα επανενεργοποιηθεί ο Κανονισμός του Δουβλίνου και θα ξεκινήσουν οι επιστροφές αιτούντων άσυλο από την υπόλοιπη Ευρώπη στην πρώτη χώρα εισόδου στην Ε.Ε., κάτι που αναμένεται να επιδεινώσει το ελληνικό πρόβλημα αφού θα μεγαλώσει ο αριθμός των προσφύγων και μεταναστών που βρίσκονται εγκλωβισμένοι εδώ.

Μια καλή αρχή θα ήταν να αναγνωριστεί ότι οι περίπου 60.000 που βρίσκονται στους προσφυγικούς καταυλισμούς δεν είναι περαστικοί αλλά οι περισσότεροι, αναγκαστικά, θα μείνουν εδώ. Αν αυτό ομολογηθεί, ανοίγει ο δρόμος ώστε να διαμορφωθεί μια συνεκτική πολιτική ενσωμάτωσης που θα επιτρέψει την όσο το δυνατόν καλύτερη ένταξή τους στον κοινωνικό ιστό. Συγκροτημένη και σοβαρή πολιτική ενσωμάτωσης δεν είχαμε ποτέ, παρόλο που η χώρα μας δέχθηκε μεταναστευτικά κύματα από τη δεκαετία του 90 και σε μεγάλο βαθμό έχει δείξει προσαρμοστικότητα και ανεκτικότητα. Μπορεί τότε η οικονομία να βρισκόταν σε αναπτυξιακή τροχιά και τώρα να βουλιάζει, αλλά οι αριθμοί είναι εντελώς διαφορετικοί, ενώ η όξυνση του δημογραφικού προβλήματος καθιστά αναγκαία την ανανέωση του ελληνικού πληθυσμού ανεξάρτητα από την καταγωγή και το θρήσκευμα. 

Προφανώς καμία λύση δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς τη συνεργασία της ΕΕ που διολισθαίνει στον τραμπισμό ως προς τη διαχείριση του προσφυγικού. Ομως για να μπορέσει η χώρα μας να ασκήσει αποτελεσματικά πίεση στην ΕΕ για την εφαρμογή των αποφάσεων περί μετεγκατάστασης και να μην εγκαταλειφθεί απέναντι στην αλλοπρόσαλλη Τουρκία θα πρέπει να επιδειχθεί σοβαρότητα και υπευθυνότητα. Αυτά που μαθαίνεται ότι συμβαίνουν στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου ή στο Ελληνικό αναδεικνύουν ένα αποτυχημένο κράτος μαζί με έλλειψη πολιτικής ικανότητας, αν όχι και βούλησης, για τη διαχείριση της προσφυγικής κρίσης με όρους στοιχειώδους αποτελεσματικότητας. 

Ακόμη και η δική μας χρεοκοπημένη χώρα μπορεί να δεχθεί μερικές δεκάδες χιλιάδες πρόσφυγες και μετανάστες σε συνθήκες πολιτισμού. Αν δεν μπορεί, τότε τίποτα άλλο δεν μπορεί. 

Έναν χρόνο μετά τη Συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας, μεγάλες Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις που εμπλέκονται στο προσφυγικό μας καλούν σε Συνέντευξη Τύπου η οποία θα πραγματοποιηθεί στην Αθήνα την Πέμπτη 16 Μαρτίου, ημέρα όπου, σύμφωνα με την απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τον Δεκέμβριο 2016, επανενεργοποιείται ο Κανονισμός του Δουβλίνου με αποτέλεσμα εφεξής να ξεκινήσουν οι επιστροφές αιτούντων άσυλο από την υπόλοιπη Ευρώπη στην πρώτη χώρα εισόδου στην Ε.Ε., εντείνοντας έτσι τα ελληνικά αδιέξοδα.

Οι διοργανωτές επισημαίνουν τα εξής: 

Ένα χρόνο μετά την υπογραφή της Συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας, μιας «μη-Συμφωνίας» την οποία πριν λίγες μέρες το Γενικό Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης έκρινε ότι δεν είχε την αρμοδιότητα να εξετάσει, το καθεστώς υποδοχής και ασύλου στα σύνορα της Ε.Ε. γνωρίζει μία πρωτοφανή έκπτωση:

Έκπτωση σε επίπεδο νομικό, αφενός διότι οι ταχύρρυθμες διαδικασίες ασύλου στα σύνορα διενεργούνται πολλές φορές χωρίς τις ελάχιστες διαδικαστικές εγγυήσεις πρόσβασης στο σύστημα ασύλου, και αφετέρου γιατί χιλιάδες άνθρωποι ζουν σε πολύμηνο καθεστώς κράτησης ή/και γεωγραφικού περιορισμού χωρίς να γνωρίζουν για ποιο λόγο και για πόσο καιρό.

Έκπτωση σε επίπεδο διαφάνειας και λογοδοσίας, ως προς την πολιτική και νομική ευθύνη που συνεπάγεται η επιστροφή ανθρώπων στην Τουρκία.

Έκπτωση ανθρωπιστική, δεδομένου ότι χιλιάδες άνθρωποι ζουν εγκλωβισμένοι σε κάποιο hotspot, είτε σε κάποιο καταυλισμό της ενδοχώρας, συχνά χωρίς πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες, χωρίς προστασία και χωρίς να γνωρίζουν τι τους επιφυλάσσει το μέλλον. 

Το μήνυμα που η Συμφωνία αυτή εκπέμπει, υπονομεύει τα θεμέλια μιας Ευρώπης που εδράζεται στα ανθρώπινα δικαιώματα και την αξία του Ανθρώπου. Οι οργανώσεις μας είχαν εξαρχής επισημάνει ότι η αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης δεν μπορεί παρά να περνάει μέσα από την μοναδική λύση που αντανακλά τις Ευρωπαϊκές αξίες: αξιοπρεπείς συνθήκες υποδοχής, πρόσβαση σε δίκαιες διαδικασίες ασύλου, άνοιγμα νόμιμων οδών μέσω της μετεγκατάστασης προσφύγων απευθείας από τις χώρες στις οποίες βρίσκονται και σεβασμός της αρχής της μη-επαναπροώθησης.

Στη Συνέντευξη Τύπου που θα πραγματοποιηθεί την Πέμπτη στις 12.30, στην αίθουσα της ΕΣΗΕΑ (Ακαδημίας 20). θα μιλήσουν:

-η Γενική Διευθύντρια των Γιατρών χωρίς Σύνορα, Μαριέττα Προβοπούλου

-ο Πρόεδρος του ΔΣ των Γιατρών του Κόσμου, Νικήτας Κανάκης

-ο Αντιπρόεδρος του ΔΣ της Ελληνικής Ένωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, Δημήτρης Σαραφιανός

-ο Επιστημονικός Υπεύθυνος του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες, Σπύρος Κουλοχέρης

-ο Γενικός Διευθυντής του SolidarityNow, Επαμεινώνδας Φαρμάκης

-ο Διευθυντής του Ελληνικού Τμήματος της Διεθνούς Αμνηστίας, Ηρακλής-Σπυρίδων Ακτύπης

-ο Πρόεδρος της Διεθνούς Ομοσπονδίας Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (FIDH), Δημήτρης Χριστόπουλος