Το post truth της δεξιάς

Πριν από λίγες ημέρες ο Στέφανος Μάνος δημοσίευσε ένα άρθρο υποστηρίζοντας ότι το ξεχαρβάλωμα της Ελλάδας άρχισε το 1981 με την επικράτηση του ΠΑΣΟΚ. Από την πρώτη στιγμή μου φάνηκε παράδοξη θέση για έναν πολιτικό ο οποίος πολιτεύτηκε με το ΠΑΣΟΚ όταν διαγράφηκε από τη Νέα Δημοκρατία. Είναι όμως εξαιρετικά διαδεδομένη μεταξύ πολιτικών και σχολιαστών, κυρίως της δεξιάς αλλά και της αριστεράς. Κατά κάποιο τρόπο σε ορισμένους κύκλους τείνει να επικρατήσει η αντίληψη ότι για όλα όσα περνάμε σήμερα φταίει το ΠΑΣΟΚ.

Αν πάρει κανείς αυτή τη θέση κατά κυριολεξία, είναι αυτονοήτως παράλογη. Γιατί φταίει το ΠΑΣΟΚ που ο κ. Καραμανλής είπε ψέματα για την οικονομία, είχε πρωτογενή ελλείμματα σε όλη την διάρκεια της επταετίας του και βέβαια κληροδότησε ένα έλλειμμα, το 2009, σε ύψος ρεκόρ; Γιατί φταίει το ΠΑΣΟΚ που ο κ. Παυλόπουλος μονιμοποίησε 150.000 συμβασιούχους στο δημόσιο; Για να μην πάμε στην κυβέρνηση Μητσοτάκη, υπουργός της οποίας ήταν και ο κ. Μάνος και μάλιστα οικονομικών, η οποία είχε πρωτογενή ελλείμματα και στα τρία χρόνια που έμεινε στην εξουσία. Αντιθέτως οι κυβερνήσεις του Αντρέα και του Σημίτη από το 1994 ως το 2003 είχαν εντυπωσιακά πρωτογενή πλεονάσματα συνδυάζοντάς τα μάλιστα με υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης. Στην πραγματικότητα και με εξαίρεση το 1981 και την διετία ’87-89, με τον Ανδρέα ουσιαστικά ανήμπορο να κυβερνήσει, το ΠΑΣΟΚ πολεμά συνεχώς για τον έλεγχο των δημόσιων οικονομικών. Την περίοδο 1982-1985, ανεπιτυχώς, με τον «ετεροχρονισμό» του Γεράσιμου Αρσένη και την κατάργηση της αυτόματης τιμαριθμικής αναπροσαρμογής, το 1985 με τον κ. Κ. Σημίτη και το πρόγραμμα σταθεροποίησης και φυσικά μετά το 1993 που υπήρξε η καλύτερη περίοδος σε ό,τι αφορά τα δημόσια οικονομικά από το 1981 και μετά.

Ο κ. Μάνος βέβαια δεν αναφέρεται τόσο στην οικονομική διαχείριση. Κατανοεί ότι μια τέτοια προσέγγιση δεν στέκει. Επισημαίνει έτσι τη «συστηματική διάλυση της δημόσιας διοίκησης και του ήθους της διοίκησης», αποτέλεσμα του «αχαλίνωτου λαϊκισμού» των πρώτων χρόνων του ΠΑΣΟΚ. Είναι προφανές ότι η κριτική του έχει βάση. Παραγνωρίζει ωστόσο ότι το 1981 η δημόσια διοίκηση εξακολουθούσε να αποτελεί προνόμιο όσων διαθέτουν πιστοποιητικό κοινωνικών φρονημάτων. Ο διορισμός τότε οπαδών του ΠΑΣΟΚ, ο οποίος προφανώς εκφυλίστηκε σε μέθοδο άγρας εκλογικής πελατείας, έγινε στο όνομα ή αν προτιμάτε με πρόσχημα την αξιοκρατία και την ισότιμη πρόσβαση στο δημόσιο. Το ΠΑΣΟΚ όμως συνέχισε να έχει ως ιδεολογική συντεταγμένη την αξιοκρατία.

Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι αξιοκρατικές διαδικασίες πρόσληψης στο Δημόσιο δεν καθιέρωσε η ΝΔ, ούτε καν τη «φωτισμένη» φιλελεύθερη περίοδο 1990-93. Αντιθέτως πολύ βολικά συνέχισε να κάνει διορισμούς ημετέρων. Ήταν το λαϊκιστικό ΠΑΣΟΚ του Αντρέα το 1994 με τον νόμο Πεπονή για το ΑΣΕΠ, που αν δεν έβαλε, τέλος πάντως περιόρισε δραστικά την αυθαιρεσία. Και βέβαια πάλι η Νέα Δημοκρατία ευθύνεται για τη μαζική παραβίασή του την περίοδο Καραμανλή-Παυλόπουλου. Είναι μάλιστα ενδιαφέρον ότι η ΝΔ διατηρεί αυτή τη νοοτροπία κρατικού συντεχνιασμού και μετά την κρίση. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο νόμος Διαμαντοπούλου για την παιδεία που επιχείρησε να καθιερώσει σοβαρές διαδικασίες αξιολόγησης και προώθησης της αριστείας. Ξεδοντιάστηκε όμως με συνοπτικές διαδικασίες από τους υπουργούς της ΝΔ την περίοδο της συγκυβέρνησης Σαμαρά Βενιζέλου, επικουρούμενους από την ομάδα των συντηρητικών καθηγητών των ΑΕΙ που υπονόμευσαν με κάθε τρόπο τον εκσυγχρονισμό της Ανώτατης παιδείας.  

Όλα αυτά είναι αυτονόητα και δύσκολα αμφισβητούνται. Έτσι στο δημόσιο λόγο υπάρχει μια μετατόπιση. Η ευθύνη λένε δεν βρίσκεται στο ΠΑΣΟΚ σαν κόμμα αλλά στη νοοτροπία ΠΑΣΟΚ, η οποία κατά κάποιο τρόπο έχει επεκταθεί σε όλα τα κόμματα. Ένα εκτόπλασμα που καταλαμβάνει δεξιούς εγκεφάλους και τους μετατρέπει σε ΠΑΣΟΚ όταν κάνουν παράνομους διορισμούς ή όταν παρακολουθούν απαθείς, αν όχι με το αζημίωτο, το πάρτι της εκτίναξης της φαρμακευτικής δαπάνης ή όταν δίνουν φοροαπαλλαγές για την εισαγωγή ακριβών αυτοκινήτων την ώρα που τα ελλείμματα στο δημόσιο και στο ισοζύγιο πληρωμών βγαίνουν εκτός ελέγχου. Πρόκειται για μια βολική μετατόπιση, διότι ως γνωστόν το ΠΑΣΟΚ πολλοί εμίσησαν, το λαϊκισμό όμως λίγοι. Έτσι όταν λαϊκίζει το ΠΑΣΟΚ είναι στο πολιτικό DNA του, όταν όμως λαϊκίζουν οι άλλοι τότε πάλι φταίει το ΠΑΣΟΚ!

Ακόμα και η σημερινή ηγεσία της Νέας Δημοκρατίας υποκύπτει συχνά πυκνά στον πειρασμό ενός φιλελεύθερου λαϊκισμού. Όταν για παράδειγμα ο κ. Μητσοτάκης υπόσχεται μείωση 30% στον ΕΝΦΙΑ, το μόνο που έχει στο νου του είναι η εκλογική του πελατεία. Γιατί είναι σαφές ότι η ενίσχυση της παραγωγής και των επενδύσεων επιβάλλει διαφορετικές προτεραιότητες και δεν χρειαζόμαστε την τρόικα για να μας το υπενθυμίσει. Αντιθέτως ο ΕΝΦΙΑ,  έστω με διορθώσεις για ορισμένες ακραίες περιπτώσεις, είναι ένας φόρος περιουσίας δίκαιος και αναγκαίος. Ανάλογους φόρους άλλωστε έχουν πολλές φιλελεύθερες οικονομίες. Αυτό φυσικά όφειλε να το επισημάνει πρώτη η ηγεσία του ΠΑΣΟΚ ιδίως αν, όπως διατείνεται, θέλει να υπογραμμίσει τη διακριτή του πολιτική φυσιογνωμία. Όμως και αυτή έχει επιλέξει τον εύκολο δρόμο της αντιπολίτευσης σε όλα αντί να υπερασπιστεί τη μεταρρυθμιστική ταυτότητα. Στο όνομα ενός δήθεν εκλογικού ρεαλισμού έχει χάσει τη δυνατότητα να επεξεργαστεί μια εναλλακτική πολιτική πρόταση για την αναζωογόνηση της προοδευτικής παράταξης. Δεν καταλαβαίνει ότι έτσι παίζει το παιχνίδι των άλλων.