Το «αμάρτημα» του Φώτη Κουβέλη

Όταν διάβασα την, εμφανώς λόγω σύγχυσης, δήλωση του κ. Φώτη Κουβέλη ότι ψήφισε τον ΣΥΡΙΖΑ σε μια περίοδο που ο ίδιος ήταν Πρόεδρος της ΔΗΜΑΡ και τα σχόλια για τον «ξεφτίλα» που πλημμύρισαν το διαδίκτυο, σκέφτηκα να στείλω μόνο ένα μικρό σημείωμα στην Athens  Voice για να εκφράσω τη βαθιά μου λύπη τόσο για τη δήλωση, όσο και για το επίπεδο μερικών «φιλοευρωπαίων», οι οποίοι μάλλον έχουν το στρατηγείο τους στην Καμπούλ (ζητώ συγγνώμη από την Καμπούλ) και όχι στην Ευρώπη. Στο διαδίκτυο επαναλήφθηκε αυτό που είχε συμβεί και εναντίον του εξαιρετικού καθηγητή Νίκου Μουζέλη, με μεγάλη προσφορά στον ελληνικό φιλοευρωπαϊσμό και στην κοινωνιολογική σκέψη, όταν τόλμησε να υποστηρίξει την άποψη πως ο ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να σοσιαλδημοκρατικοποιηθεί. Δεν είναι κάθε άποψη ιδιοτελής. Ας μη κρίνουν μερικοί εξ ιδίων τα αλλότρια. Υπάρχουν και τα λάθη. Κύριοι και κυρίες των ύβρεων, ο Φιλελευθερισμός είναι δύσκολο «άθλημα». 

Σκέφτηκα να γράψω μόνο ότι κάθε ηθικός και ατομικός ευτελισμός και απαξίωση του οποιουδήποτε, και φυσικά και του Φώτη Κουβέλη, δεν συνάδει με το «μένουμε Ευρώπη», δεν ταιριάζει με να το κάνουν αυτό άνθρωποι που συνεργάστηκαν πάρα πολλά χρόνια μαζί του, αλλά είναι και λυπηρό όταν το κάνει ο ίδιος ο Κουβέλης στον εαυτό του. Και να το τελειώσω εδώ. 

Μια όμως που με την πολιτική μου ιδιότητα του μέλους της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΔΗΜΑΡ, στην οποία είμαι από το 2014 έως σήμερα, συνεργάστηκα μια περίοδο με τον Φώτη Κουβέλη, θεώρησα ότι δεν είναι δεοντολογικό να μείνω μόνο σ’ αυτό, από τη στιγμή που ο πρώην Πρόεδρος της ΔΗΜΑΡ έδωσε στη συνέχεια συνέντευξη στο iefimerida και στη Μυρτώ Λοβέρδου, όπου αποκάλυψε το πραγματικό δικό του σφάλμα και της τότε ΔΗΜΑΡ. Εκεί αυτός υποστήριξε: «Εμείς, ως ΔΗΜΑΡ, με δική μου εισήγηση, στο τελευταίο συνέδριό μας, πριν τις εκλογές, είχαμε πάρει απόφαση, σχεδόν ομόφωνη, ότι δεν θα ψηφίσουμε πρόεδρο Δημοκρατίας, γιατί πιστεύαμε ότι δεν έπρεπε να εκλεγεί Πρόεδρος για να οδηγηθεί η χώρα σε εκλογές ώστε, να αλλάξει, όπως έλεγε χαρακτηριστικά και η απόφασή μας, σελίδα». Σ’ αυτές εδώ τις λέξεις συμπυκνώνεται το πραγματικό «αμάρτημα» του Φώτη Κουβέλη. 

Ας πάρω τα πράγματα από την αρχή. Η πτώση της ΔΗΜΑΡ και του ρεύματος της ελληνικής Ανανεωτικής Αριστεράς –ρεύμα που ειρήσθω εν παρόδω αποτελεί από το 1968 και ύστερα σημαντική συνιστώσα στα ευρωπαϊκά σοσιαλδημοκρατικά κόμματα, σαν αυτά που ακόμη εδώ παλεύουμε να κάνουμε– για πολλούς ξεκίνησε με την αποχώρησή της από την κυβέρνηση Σαμαρά. Ίσως και στο ότι αρνήθηκε το διάλογο με τους 58, παρόλο που είχε δίκιο όταν υποστήριζε ότι δεν μπορεί να υπάρξει τρίτος πόλος. Η αυτοκατάταξη του χώρου στον τρίτο ή ενδιάμεσο πόλο ήταν παραδοχή ήττας του έναντι του ΣΥΡΙΖΑ. Ήταν μια αφήγηση που έθετε την Κεντροαριστερά στο περιθώριο. Στην δημοκρατική Ευρώπη υπάρχουν μόνο δυο πόλοι, ο σοσιαλδημοκρατικός ή προοδευτικός και ο χριστιανοδημοκρατικός ή συντηρητικός. Κοντά ή μακρύτερά τους, αριστερά ή δεξιά τους κινούνται διάφορα σχήματα. Οι ενδιάμεσοι πόλοι είναι ελληνική πατέντα. Πατέντα ήττας. 

Θυμάμαι, όταν για πρώτη φορά παρευρέθηκα ως ομιλητής σε εκδήλωση της ΔΗΜΑΡ και αναφέρθηκα στο ότι η χώρα χρειάζεται τη συγκρότηση ενός ενιαίου προοδευτικού και σοσιαλδημοκρατικού πόλου, «άρεσε» αυτό, έπεσε όμως παγωμάρα, όταν καταφέρθηκα κατά της άρνησης του κόμματος να προχωρήσει σε διάλογο με τους 58. Παρόλο που η «τριπολική» αφήγηση των 58 δεν με ενθουσίαζε καθόλου. Η σημερινή (μικρή ως μέγεθος αλλά θέλω να πιστεύω μεγάλη ως συμβολισμός, όπως μεγάλο ως τέτοιος συμβολισμός είναι και το Ποτάμι) ΔΗΜΑΡ υπό τον Θανάση Θεοχαρόπουλο ως Πρόεδρο, ως συνιστώσα πλέον της Δημοκρατικής Συμπαράταξης, διδάχθηκε από αυτό το λάθος και ορθώς δεν αρνείται να συμμετάσχει σε οποιονδήποτε διάλογο, με όποιον ενδιαφέρεται για τη συγκρότηση του ενιαίου σοσιαλδημοκρατικού χώρου. 

Από τότε όμως που η ΔΗΜΑΡ, με τον Φώτη Κουβέλη Πρόεδρο, αποφάσισε να μη ψηφίσει για Πρόεδρο της Δημοκρατίας και το δήλωνε μάλιστα πέντε μήνες πριν, όλο το κόμμα προσανατολίστηκε σε μια συμμαχία με τον ΣΥΡΙΖΑ, μόνο και μόνο επειδή και αυτός, «όπως και εμείς», Αριστερά είναι. Αφέθηκε έτσι άοπλο το κόμμα να συρθεί σε μια μάχη που δεν ήταν δική του. Ήταν η μάχη του ΣΥΡΙΖΑ για να ανέλθει στην εξουσία. Όχι όμως και η μάχη της Ανανεωτικής Αριστεράς. 

Δεν εισακούστηκαν τότε οι εσωκομματικές αλλά και οι δημόσιες φωνές που υποστήριζαν ότι καμία συνεργασία δεν μπορεί να γίνει με τον ΣΥΡΙΖΑ λόγω του Προγράμματος Θεσσαλονίκης, αφού αυτό από τη μια απομακρύνει τη χώρα από την Ευρώπη, ενώ από την άλλη ο ΣΥΡΙΖΑ ποτέ δεν θα το αποκήρυσσε. Γιατί αυτό και μόνο αυτό τού εξασφάλιζε την έλευση στην εξουσία. Αντί αυτού, αυτές οι «φωνές» πρότειναν την εδώ και τώρα σύμπραξη ΠΑΣΟΚ-ΔΗΜΑΡ σ’ ένα ομόσπονδο σχήμα για τις εκλογές του Ιανουαρίου του 2015. Πριν από αυτό είχε γίνει και το πρωτοφανές. Στη συνεδρίαση της νέας Κεντρικής Επιτροπής που προέκυψε από το Συνέδριο στο οποίο αναφέρεται ο Φώτης Κουβέλης (2 Οκτωβρίου 2014) την πρωτιά στην εκλογή στην Εκτελεστική Επιτροπή είχαν αυτές ακριβώς οι φωνές, το κόμμα όμως έδωσε τη σειρά των εκλεγμένων με αλφαβητική σειρά και όχι με βάση τις ψήφους τους – και κανενός δημοσιογράφου δεν του «έκοψε» (;) να ζητήσει τα αποτελέσματα.

Στη συνέχεια, τον Δεκέμβριο του 2014, οκτώ μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΔΗΜΑΡ –μεταξύ αυτών και βουλευτές– ζήτησαν να εκλεγεί Πρόεδρος της Δημοκρατίας από την τότε Βουλή και να ακολουθήσουν κοινοβουλευτικές εκλογές μετά από μερικούς μήνες. Έτσι ώστε η χώρα να προλάβει να βγει στις αγορές, ο ΣΥΡΙΖΑ που θα ερχόταν έτσι και αλλιώς στην εξουσία να βρεθεί προ ευρωπαϊκών τετελεσμένων και οι βαρουφάκηδές του να μη φορτώσουν τη χώρα με ακόμη 90 δις χρέος και να μην οδηγήσουν στην απόλυτη απαξίωση των ελληνικών τραπεζών. Πράγμα εφικτό, όπως έδειχναν όλα. 

Όπως όμως φαίνεται και από τα λεγόμενα του Φώτη Κουβέλη, ο ίδιος είχε επιλέξει τη στρατηγική συγχώνευση της ΔΗΜΑΡ στον ΣΥΡΙΖΑ. Στις 30 Δεκεμβρίου 2014, ακριβώς την επόμενη μέρα της μη εκλογής Προέδρου από την τότε Βουλή, ούτε καν μια μέρα αργότερα, ο ΣΥΡΙΖΑ ζήτησε ουσιαστικά τη διάλυση της ΔΗΜΑΡ, για να επιτρέψει τη συνεργασία με τη μορφή επιλεγμένων ατομικών προσχωρήσεων. Ο Φώτης Κουβέλης «πέφτει από τα σύννεφα». Κατηγορεί αυτός και μερικοί ακόμη τον ΣΥΡΙΖΑ ότι «ξαφνικά» αθέτησε τις υποσχέσεις του. Και όμως. Καμία αθέτηση, καμία υπόσχεση και κυρίως κανένα «ξαφνικά» δεν υπήρχε. Ο ΣΥΡΙΖΑ εδώ ήταν καθαρός. Το Πρόγραμμα Θεσσαλονίκης «κορώνα στο κεφάλι μου» διαλαλούσε παντού. Υπήρχαν μόνο ιδεοληψίες του τύπου η συνεργασία με τον ΣΥΡΙΖΑ πρέπει οπωσδήποτε να επιτευχθεί στη βάση της λογικής των όμορων χώρων και του τύπου «να φύγουν οι «σαμαροβενιζέλοι». 

Γράφω αυτά εδώ, όχι πλέον για να δικαιολογήσω το παρελθόν, ούτε γιατί ζητώ κάποια προσωπική δικαίωση, εξάλλου έχω και εγώ τεράστιες ευθύνες. Αν και ήμουν «ριζοσπαστικά» αντίθετος στην απόφαση του Συνεδρίου της ΔΗΜΑΡ να μη ψηφίσει το κόμμα για Πρόεδρο, όπως υπερηφανεύεται γι’ αυτό ο Φώτης Κουβέλης, δεν έκανα τίποτα ουσιαστικό να την αποτρέψω. Αρθρογράφησα μόνο κατά της απόφασης. Αλλά αυτό δεν έφτανε. 

Τα γράφω όλα αυτά για να προειδοποιήσω για το μέλλον. Γιατί φοβάμαι ένα νέο σενάριο συνεργασίας «Φίλη», στη βάση του να μην ξαναέρθουν οι «σαμαροβενιζέλοι».

Στην Ευρώπη η οποιαδήποτε συνεργασία της Κεντροαριστεράς με τη ριζοσπαστική και λοιπή Αριστερά γίνεται μόνο με την προϋπόθεση ότι η πρώτη είναι η κυρίαρχη δύναμη. Θα μπορούσαμε να δεχθούμε, ότι μέσα στις τόσες δικές μας εξαιρέσεις, θα ήταν δυνατόν εδώ αυτή η συνεργασία να γίνει με κυρίαρχη τη ριζοσπαστική Αριστερά; Δυστυχώς ήμουν μεταξύ αυτών που είχαν μια τέτοια άποψη, βασισμένος στην ελληνική εξαίρεση, αν και γνώριζα πόσο δύσκολο θα ήταν. Έκανα λάθος. Και στην Ελλάδα, η συνεργασία των δυο χώρων θα είναι εφικτή μόνο και εφόσον ο σοσιαλδημοκρατικός πόλος είναι κυρίαρχος. Και για να γίνει αυτό, αυτός χρειάζεται να καταθέσει Πρόγραμμα δικής του διακυβέρνησης και όχι συγκυβέρνησης σε οικουμενικά σχήματα. 

Εντωμεταξύ όμως έχουμε ήδη «φάει στην κεφάλα μας» μια διακυβέρνηση δυο ετών ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ. Ε, όσο να ’ναι, πλέον καμία ιδεοληψία για όμορους χώρους ΣΥΡΙΖΑ - Δημοκρατική Συμπαράταξη δεν μπορεί ακόμη να ονομάζεται κεντροαριστερή στρατηγική. Όπως και καμία ιδεοληψία του τύπου δεν συνεργάζομαι a priori μόνο με τον ένα ή τον άλλο, αλλά μόνο και με τους δυο, σε στιγμές μάλιστα που η χώρα μπορεί λόγω της επερχόμενης απλής αναλογικής να κινδυνεύει με ακυβερνησία και άρα έξοδο από το ευρώ, δεν αποτελεί σοβαρή δημοκρατική και φιλοευρωπαϊκή στρατηγική. 

Το μεγάλο «αμάρτημα» του Φώτη Κουβέλη, αλλά όχι μόνο αυτού, ήταν ότι με την πολιτική του αφόπλισε τη ΔΗΜΑΡ αλλά και συνολικά τον Προοδευτικό Πόλο έναντι των απαιτήσεων του ΣΥΡΙΖΑ. Έχει όμως και μια μεγάλη συνεισφορά. Του την πιστώνω. Τώρα αυτός ο Πόλος ξέρει. Δεν δικαιολογείται να υποπέσει στα ίδια σφάλματα.