Πίστευα πάντα ότι ο Μπιλ Κλίντον ήταν μια χαμένη ευκαιρία: ένας αληθινός φιλελεύθερος από την «αριστερή» πτέρυγα των Δημοκρατικών, που, ελλείψει χαρακτήρα και προσωπικότητας, έγινε μαριονέτα.
Πίστευα πάντα ότι ο Μπιλ Κλίντον ήταν μια χαμένη ευκαιρία: ένας αληθινός φιλελεύθερος από την «αριστερή» πτέρυγα των Δημοκρατικών, που, ελλείψει χαρακτήρα και προσωπικότητας, έγινε μαριονέτα. Αντίθετα απ’ ό,τι πιστεύουν οι περισσότεροι Έλληνες, η προεδρία του (ακόμα και στην εξωτερική πολιτική) διέφερε από εκείνη του Τζορτζ Γ. Μπους· εν μέρει μάλιστα, η επαναλαμβανόμενη γελοιοποίηση του Κλίντον οφείλεται σε ακροδεξιά συμπαιγνία: ο Αμερικανός πρόεδρος χτυπήθηκε σε σημεία στα οποία απέτυχε να υπερασπιστεί τον εαυτό του: «Καπνίσατε μαριχουάνα;» «Ναι, αλλά δεν πήγα κάτω τον καπνό...» «Είχατε εξωσυζυγική σχέση με την κ. Λιουίνσκι;» «Ναι, αλλά δεν υπήρξε διείσδυση...» Έτσι, ο Κλίντον έχασε τον έλεγχο· οι Ηνωμένες Πολιτείες στράφηκαν στον παλαιοκομματισμό, στον λαϊκισμό των αρχών του εικοστού αιώνα που αποθέωνε τους know-nothings, τους «απλούς» χωρικούς που ωστόσο δεν είναι τόσο «απλοί» μιας και οι επιλογές τους επηρεάζουν ολόκληρο τον κόσμο. Το τι επακολούθησε δεν περιγράφεται.
Ένα χρόνο μετά την ανάληψη των καθηκόντων του ο Μπαράκ Ομπάμα μού φαίνεται μια ακόμα χαμένη ευκαιρία. Όχι μόνον επειδή σπαταλάει τόσο χρόνο (μαζί με όλη του την οικογένεια, τα παιδάκια, τα σκυλάκια) για να χαμογελάει στις κάμερες, να παίζει γκολφ και να φεύγει από την Ουάσινγκτον για ηλιόλουστα Σαββατοκύριακα σε εξωτικά μέρη, αλλά επειδή περιπίπτει στο ίδιο ασυγχώρητο σφάλμα με εκείνο του Μπιλ Κλίντον: επιδιώκει να αρέσει σε όλους· ακόμα και στους Ρεπουμπλικάνους, κυρίως σε όσους επιμένουν στα δόγματα Τρούμαν και Ρέιγκαν, στον προειδοποιητικό πόλεμο. Όχι ότι οι αμερικανικές επεμβάσεις στο Ιράκ, στο Αφγανιστάν και στο Πακιστάν (σύντομα και στο Ιράν) συνιστούν «πόλεμο»: συνιστούν κάτι χειρότερο· μια διαρκή αιτία για να συνεχίζεται ο φαύλος κύκλος της τρομοκρατίας. Η ενδεχόμενη απόσυρση των υπερπόντιων αμερικανικών στρατευμάτων δεν ισοδυναμεί με το τέλος της τρομοκρατίας· θα ήταν όμως μια αρχή: ίσως η αρχή αυτού του τέλους. Επίσης, θα ήταν μια κίνηση για την επούλωση των αμερικανικών τραυμάτων: οι Ηνωμένες Πολιτείες βρίσκονται αιωνίως σε εμπόλεμη κατάσταση· σε λίγο θα μοιάζουν με τεράστιο ίδρυμα βετεράνων που έχουν ακρωτηριαστεί και παραφρονήσει σε μακρόσυρτες αψιμαχίες με αόρατους εχθρούς.
O Mπαράκ Ομπάμα εργάζεται λοιπόν για την Bushmaster Firearms, την Honeywell, την Raytheon, για τις βιομηχανίες οπλικών συστημάτων και πληροφορικής; Oh, yes. Δεν είναι «αναγκασμένος»: αν δεν εργαζόταν γι’ αυτές, πάνω από το 50% των Αμερικανών θα τον υποστήριζαν: εξάλλου, το αμερικανικό σύστημα δίνει ευρύτατες αρμοδιότητες στον πρόεδρο. Αν ήθελε, ο Ομπάμα θα μπορούσε να έχει καταργήσει τις φυλακές στο Γκουαντάναμο, να έχει υποστηρίξει τις παραδοσιακές βιομηχανίες όπως τη General Motors και την Chrysler, να έχει εμποδίσει τις περικοπές των σχολικών κονδυλίων και να έχει φορολογήσει λίγο περισσότερο (ώστε να μη γίνει καν αισθητό) το 1% του πληθυσμού που δηλώνει εισόδημα πάνω από 300.000 δολάρια. Ή, έστω, το 0,3% που δηλώνει εισόδημα μεγαλύτερο από ένα εκατομμύριο δολάρια. Όχι ότι η οικονομική κρίση αντιμετωπίζεται με φορολόγηση: η φορολόγηση είναι ένα γρήγορο και απλό μέσο για να γίνουν δομικές αλλαγές σε εποχή κατάρρευσης. Προς το παρόν, όπως συμβαίνει και στην Ελλάδα, τ α έξοδα πληρώνει ο λεγόμενος «μέσος Αμερικανός»: το 45% του μέσου μισθού παρακρατείται.
Συμπεραίνω ότι ο Μπαράκ Ομπάμα δεν διακατέχεται από γνήσια φιλοδοξία: περίμενα ότι κάποιος που δέχεται το Νομπέλ της ειρήνης έχει περισσότερο φιλότιμο και περισσότερη τόλμη. Περισσότερο φιλότιμο σε ό,τι αφορά την οικονομική και υγειονομική πολιτική στο εσωτερικό και περισσότερη τόλμη στον εξορθολογισμό της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής. Στην αρχή της προεδρίας του ο Μπιλ Κλίντον φαινόταν να μη φοβάται την συντηρητική, σιωπηλή –και στη συνέχεια πολύ θορυβώδη– πλειοψηφία: ήταν ένας πρόεδρος που είχε προκύψει από τα πανεπιστήμια της δεκαετίας του ’60. Ο Ομπάμα δεν διαθέτει αυτό το πολλά υποσχόμενο υπόβαθρο: παρ’ όλ’ αυτά, φαίνεται μια ακόμα χαμένη ευκαιρία.
Η ουσία είναι ότι οι ΗΠΑ δεν ελέγχουν τη μοίρα τους. Ελέγχονται από μια διεθνή χρηματιστηριακή ελίτ που, όταν αφήνεται ελεύθερη ηγείται του Λευκού Οίκου, του Κογκρέσου, του στρατού, των ΜΜΕ, των μυστικών υπηρεσιών, των πολιτικών κομμάτων και των πανεπιστημίων. Γι’ αυτό, το αμερικανικό προεδριλίκι είναι βαριά και βρόμικη δουλειά. Το 1979, επί προεδρίας Τζίμι Κάρτερ, ο πρόεδρος τoυ Ομοσπονδιακού ταμείου Αποθεμάτων, Πολ Βόλκερ, προστατευόμενος του Ροκφέλερ, αύξησε τα επιτόκια χωρίς να ενημερώσει τον Κάρτερ. Επακολούθησε μια τρελή κατάσταση στο εμπόριο του πετρελαίου και ο Κάρτερ έχασε κάθε κύρος καθώς και τις εκλογές του 1980. Ο Ρόναλντ Ρέιγκαν, που τον διαδέχτηκε, κατάργησε τους ελέγχους στην τραπεζική βιομηχανία επιτρέποντας τον έξαλλο δανεισμό: αν δεν είχε συμβεί το πρώτο δεν θα είχε συμβεί το δεύτερο και τα λοιπά. Αν η γιαγιά μου είχε καρούλια θα τσούλαγε.
Και όμως, την ιστορία την φτιάχνουν οι άνθρωποι. Η ρηγκανομική έγινε αιτία να μετακομίσουν πολλές μεγάλες αμερικανικές βιομηχανίες· θέσεις εργασίας χάθηκαν· στρατιωτικές δυνάμεις των ΗΠΑ αποβιβάστηκαν στη Νικαράγουα (φιάσκο), αργότερα, επί Τζορτζ Μπους senior, στο Ιράκ (κι άλλο φιάσκο). Ο Μπιλ Κλίντον, με μια πολιτική ισχυρού δολαρίου και προσέλκυσης ξένων κεφαλαίων, φάνηκε η ευκαιρία που προανέφερα. Αν δεν είχε πάρει ανόητες και τυχοδιωκτικές αποφάσεις για τα Βαλκάνια, ίσως η κατάσταση σήμερα να ήταν διαφορετική. Μπορούσε πράγματι να έχει αποφασίσει διαφορετικά; Oh, yes.
Το ίδιο περίπου ισχύει για τον Ομπάμα. Όποια πολιτική και να διαλέξει κανείς, η συναίνεση θα βρεθεί. Η απόφαση προηγείται της συναίνεσης: ειδάλλως, κάθε μέρα, θα είχαμε εφτά δημοψηφίσματα. Τι φαίνεται να κάνει λάθος ο Ομπάμα: σκορπάει εκατομμύρια όχι για την τόνωση της παραγωγής αλλά για την «ανακούφιση» των πληγέντων της κρίσης· δηλαδή, μοιράζει αντιπαραγωγικά λεφτά όπως κάθε λαϊκιστής. Επίσης, κάνει ακριβώς ό,τι η ελληνική κυβέρνηση που εμφορείται από οθωμανική αντίληψη για την οικονομία: επιβάλλει έμμεσους φόρους, πρόστιμα και αποζημιώσεις· για τη μείωση των στρατιωτικών δαπανών ούτε λόγος· για την επιστροφή σε ένα οικονομικό σύστημα με ισχυρή γεωργία και βιομηχανία ούτε λόγος.
11°
