Άσε ήσυχο τον Λίνκολν

Αυτές τις μέρες στους κινηματογράφους παραδίδονται μαθήματα αμερικανικής ιστορίας. Δώσε τέσσερις ώρες και δύο μεγάλα κουτιά ποπ κορν και θα καταλάβεις πώς άρχισαν όλα και γιατί κατέληξαν εκεί που βρίσκονται.

Ξεκίνα με το «Django», του Ταραντίνο. Πρώτον επειδή έχει περισσότερο αίμα από εφημερία του ΚΑΤ. Και δεύτερον επειδή σου θυμίζει ότι ο σημερινός πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, πριν από 150 χρόνια θα ήταν με αλυσίδες στα πόδια, στην καλύτερη περίπτωση ένας μπάτλερ. Κατά μία εκδοχή, ο Ομπάμα δεν θα είχε γίνει ο 44ος πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών αν δεν υπήρχε ο 16ος, αυτός από τη διπλανή αίθουσα. Ο Λίνκολν στήριξε ολόκληρο εμφύλιο επάνω στο ηθικό έρεισμα που του έδινε η κατάργηση της δουλείας. Ασφαλώς το κίνητρό του δεν ήταν μόνο πολιτικό.

Το πιθανότερο είναι ότι ήθελε ελεύθερους τους μαύρους για να τροφοδοτήσει με εργατικά χέρια τη βιομηχανική επανάσταση των Βορείων. Όμως εκείνη την εποχή οι έννοιες δεν είχαν την ίδια σημασία που απέκτησαν στη συνέχεια. Για έναν Νότιο, όχι απαραιτήτως κτηματία, το να απελευθερώνεις τους σκλάβους ισοδυναμούσε με βάρβαρη παραβίαση των ατομικών του δικαιωμάτων, αφαίμαξη προσωπικού πλούτου, ανατροπή βασικών συνθηκών για τη ζωή του ίδιου και της οικογενείας του.

Ως τύραννος δολοφονήθηκε ο Λίνκολν και το γεγονός δεν προκάλεσε και άφατη θλίψη σε όλους τους υπουργούς του. Στη αρχή σκεφτόμουν να πιάσω από το χέρι τον Αβραάμ και να πορευτώ μαζί του το δρόμο που παίρνουν και άλλοι εσχάτως, λέγοντας ότι και εμείς χρειαζόμαστε στιβαρούς ηγέτες. Όχι. Πώς διάολο πιστεύουμε ότι αν αρχίσεις από μια ταινία μπορείς σώνει και καλά να φτάσεις στο πρόβλημα της χώρας; Όμως, ούτως ή άλλως, ο Λίνκολν δεν θα μας απασχολούσε ποτέ. Εμείς θα ήμασταν οι Νότιοι. Η Σκάρλετ Ο’ Χάρα ντυμένη καραγκούνα να ατενίζει τον κάμπο από τη ραχούλα, ενώ οι μαύρες δούλες θα έπλεναν τα κιλίμια στην ποταμιά.

Ούτε οι Νότιοι θα ήμασταν. Εκείνοι σφάχτηκαν με τους Βόρειους για συγκεκριμένους πολιτικούς και πρωτίστως οικονομικούς λόγους. Εμείς έχουμε σφαχτεί μεταξύ μας είτε για ιδέες, είτε για συμφέροντα τρίτων. Και, πιστέψτε με, και στις δύο περιπτώσεις δεν υπάρχει ούτε σοφία ούτε γενναιότητα. Δεν σκοτώνεσαι για ιδέες που μπορεί να αλλάξουν αύριο, ενώ είναι κουτό να γεμίζεις με το αίμα σου τα ποτήρια των άλλων. Απελπίζομαι, έχω ξοδέψει σχεδόν 400 λέξεις και δεν έχω καταφέρει να βρω εκείνο που τόσοι άλλοι ανακάλυψαν με ευχέρεια: την αντιστοίχιση των βασάνων μας με τα διδάγματα του Λίνκολν. Και, μεταξύ μας, φοβάμαι μη δω πουθενά κανένα άρθρο που να συνδέει την πυγμή του Σαμαρά με την αποφασιστικότητα του Λίνκολν. Διότι ο Λίνκολν έφτιαξε κράτος.

Ο Σαμαράς βάζει φόρους και επιστρατεύει απεργούς. Δεν λέω, η στάση του εμπεριέχει το στοιχείο της αποφασιστικότητας, αλλά όταν το όραμα περιορίζεται στα στοιχειώδη της επιβίωσης, τότε δεν μπορείς να δημιουργήσεις και πολλά. Ξέρετε, πολύ συχνά δικαιολογώ τους ηγέτες μας, τους βλέπω με κατανόηση. Πώς να δώσεις μία κατεύθυνση στο σύνολο, όταν η βάση είναι διασπασμένη σε πολλά κομμάτια που τραβούν προς αντίθετα σημεία;

Δεν νομίζω ότι φταίει ο ηγέτης αν εγώ και εσείς και ο διπλανός σας διατηρούμε διαφορετική άποψη για την έννοια του εθνικού συμφέροντος. Αλλιώς βλέπει τα πράγματα ο εργαζόμενος στο μετρό, αλλιώς ο άνεργος και με εντελώς άλλη ματιά ο αγρότης πάνω στο τρακτέρ. Υποτίθεται ότι ο ηγέτης πρέπει να συνθέσει μία κοινή προοπτική. Ε, στην περίπτωσή μας αυτό είναι ανέφικτο.

Δεκάδες είναι οι εμφύλιοι που μαίνονται καθημερινά στα χαρακώματα της κοινωνίας. Γιατί δεν μας χωρίζουν μόνο αντικρουόμενα συμφέροντα, παντού συμβαίνει αυτό. Μας διχάζει και η διαφορετική αντίληψη της πραγματικότητας. Και κάπως έτσι δεν έχουμε τις ηγεσίες που μας αξίζουν. Έχουμε τις ηγεσίες που μας βολεύουν. Εύκολα κορίτσια είναι κατά βάση οι ηγέτες μας. Πότε με τον έναν, πότε με τον άλλον και καμιά φορά βάζουν τις φωνές ή τα κλάματα. Άσ’ το, δες μόνο το Django. Στην άλλη ταινία ο ηγέτης στο τέλος πεθαίνει. Εδώ δεν γεννιέται ποτέ.