Όταν σας έρθει ο επόμενος λογαριασμός της ΔΕΗ, θυμηθείτε…

Ο μέσος πολίτης είναι στη σημερινή εποχή στην ουσία ανυπεράσπιστος. Το βασικότερο πρόβλημά του δεν είναι η έλλειψη πληροφόρησης, αλλά η υπερπροσφορά πληροφοριών και η πολυπλοκότητα των πραγματικών προβλημάτων, τα οποία δεν έχει ούτε το χρόνο ούτε την εξειδικευμένη γνώση να αναλύσει σε βάθος και να αντιδράσει αναλόγως. Κάτι που τον καθιστά έρμαιο των οικονομικά ισχυρών (ιδίως όσων συνδυάζουν μέσω των media οικονομική και πολιτική ισχύ), των πολιτικών καιροσκόπων, και των κάθε είδους «τεχνοκρατών» (με ή χωρίς εισαγωγικά).

Η ιστορία που θα σας διηγηθώ έχει να κάνει με ένα θέμα που μας ενδιαφέρει όλους, το λογαριασμό της ΔΕΗ και ένα από τα μυστικά που κρύβει για την τσέπη μας. Αφορά δύο υποθέσεις που συνδέονται και το πραγματικό διακύβευμα των οποίων είναι της τάξεως των 200-300 εκ. ευρώ το χρόνο για τους Έλληνες καταναλωτές ηλεκτρικού ρεύματος (το λεγόμενο backloading) και 1 περίπου δις για τους ευρωπαίους καταναλωτές (το σκάνδαλο των CDM). Για τους Έλληνες, από το πρώτο μόνον, μιλάμε για μια επιβάρυνση 5% στους λογαριασμούς της ΔΕΗ. Καθόλου ασήμαντο ποσό σε μια εποχή που εκατομμύρια πολίτες μετρούν πλέον και το τελευταίο ευρώ που ξοδεύουν.

Στο σημείο αυτό θα πρέπει να ζητήσω συγνώμη από τους αναγνώστες. Οι δύο ιστορίες που θα ακολουθήσουν είναι σημαντικές και διδακτικές αλλά όσο κι αν τις απλοποιήσω δύσκολες και σύνθετες γιατί αφορούν το εμπόριο δικαιωμάτων ρύπων [1].

Η πρώτη ιστορία ξεκινά τον Ιούλιο του 2010. Σε μια εκδήλωση στο Ευρωκοινοβούλιο για ένα φορέα του ΟΗΕ που πουλά δικαιώματα ρύπων στην Ευρώπη (Clean Development Mechanism), μια νεαρή, αδύνατη, νευρώδης εγγλέζα ακτιβίστρια διαμαρτύρεται ότι κάτι δεν πάει καλά. Την ρωτώ εξαντλητικά και ανακαλύπτω ότι οι Κινέζοι μας πωλούν δικαιώματα ρύπων σε τιμές παρανοϊκές σε σχέση με το κόστος που έχουν για να τα δημιουργήσουν. Τους κοστίζει 20 σεντς και μας τα πωλούν 10-12 ευρώ [2].

Αρχίζω και ψάχνω την ιστορία, διαπιστώνω ότι έχει δίκιο και ρωτώ μαζί με έναν Ολλανδό συνάδελφο την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία ως τότε μάλλον «κοιμόταν» στο συγκεκριμένο θέμα, συνειδητοποιεί τι συμβαίνει και παραγγέλνει ταχύτατα μελέτη επιπτώσεων. Επανέρχομαι με διαδοχικές ερωτήσεις, διεθνή συνέντευξη τύπου που κάνουμε με άλλους δύο συναδέλφους, ειδική προφορική ερώτηση εκ μέρους ολόκληρης της Επιτροπής Περιβάλλοντος στην Επίτροπο Κλιματικής Αλλαγής, ακρόαση ειδικών στο ευρωκοινοβούλιο κ.λπ. και υπό την ασφυκτική αυτή πίεση η Επιτροπή προτείνει νέο κανονισμό με τον οποίο το εμπόριο αυτών των ρύπων απαγορεύεται από τον Μάιο του 2013. Ο κανονισμός αυτός εγκρίνεται από τον Συμβούλιο Υπουργών και γίνεται αποδεκτός από το Ευρωκοινοβούλιο.

Αποτέλεσμα: Καθώς πλησιάζει η ώρα της απαγόρευσης οι Κινέζοι και οι άλλοι, που κάποτε πωλούσαν τα δικαιώματα αυτά 10 και 12 ευρώ (κόστος για τον Ευρωπαίο καταναλωτή μέχρι και 1 δις ετησίως), τα προσφέρουν τώρα στα 40 σεντς (κόστος δηλαδή για τον Ευρωπαίο καταναλωτή μόλις 40 εκ. αντί του ενός δις), γιατί μετά τον Μάιο δεν θα υπάρχει κανείς να τα αγοράσει. Σε συνδυασμό με την ύφεση αυτό έχει ως αποτέλεσμα να καταρρεύσει η τιμή στο χρηματιστήριο ρύπων. Φτάνει από τα 12 στα 6-8 ευρώ. Για τη ΔΕΗ, που είναι υποχρεωμένη να αγοράζει 50 εκ. δικαιώματα αυτό σημαίνει μια εξοικονόμηση 200-300 εκ. ευρώ (4-5% τουλάχιστον στους τελικούς λογαριασμούς).

Περιττό να πω εδώ ότι εκτός μιας κυρίας στη ΔΕΗ που παρακολουθεί το θέμα στην αρμόδια διεύθυνση, κανείς άλλος δεν δείχνει το παραμικρό ενδιαφέρον. Έτσι για την τιμή των όπλων να πει κάποιος ένα καλό λόγο για την συνεισφορά σε εξοικονόμηση κόστους 200 εκ. ευρώ. Τέλος πάντων.

Η υπόθεση όμως δεν τελειώνει εδώ. Η πτώση της τιμής είναι τόσο απρόσμενη που προκαλεί συρρίκνωση των εσόδων που είχαν λογαριάσει να εισπράξουν τα κράτη από τα δικαιώματα αυτά. Ταυτόχρονα η κρατική βοήθεια που έχουν βάλει οι πλούσιες χώρες του βορρά στον προϋπολογισμό τους για το 2013, για να ενισχύσουν τη βιομηχανία τους με πρόσχημα το υψηλό κόστος των ρύπων (εις βάρος της ανταγωνιστικότητας του νότου που δεν έχει χρήματα για να δώσει τέτοιου είδους βοήθεια), δεν μπορεί να εκταμιευτεί.

Οπότε με τη δικαιολογία ότι αποθαρρύνονται οι «πράσινες επενδύσεις», η Επιτροπή ζητά από το Ευρωκοινοβούλιο και το Συμβούλιο, να αυξήσουν την τιμή των ρύπων αφαιρώντας από την αγορά 900 εκ. δικαιώματα (που θα επανέλθουν στο τέλος της περιόδου το 2019-20 εξ ου και η ρύθμιση ονομάστηκε «backloading»). Αν περάσει η ρύθμιση αυτή η τιμή των ρύπων θα αυξηθεί κατά 4-6 ευρώ, εις βάρος των καταναλωτών σε όλη την Ευρώπη με περισσότερο επιβαρυμένους τους Έλληνες όπου λόγω λιγνίτη το σχετικό ποσό αντιστοιχεί όπως είπαμε με 4-5% των λογαριασμών της ΔΕΗ. Η ελληνική κυβέρνηση (που καλοβλέπει ένα ακόμα «χαράτσι») αδιαφορεί. Έτσι στο Ευρωκοινοβούλιο δίνω για τη ώρα μόνος την μάχη από ελληνικής πλευράς [3].

Η κρίσιμη ψηφοφορία θα γίνει στις 19 Φεβρουαρίου στην Επιτροπή Περιβάλλοντος, όπου και μετέχω. Στο Ευρωκοινοβούλιο όμως έχει ήδη δημιουργηθεί μια έντονη αντίδραση και από άλλους ξένους συναδέλφους και υπάρχει σοβαρή πιθανότητα να κερδίσουμε την σχετική μάχη (ήδη στην τελευταία συζήτηση στην Επιτροπή Περιβάλλοντος οι ομιλητές ήμασταν μοιρασμένοι -6 υπέρ και 6 κατά-, ενώ σε μια πρώτη ψηφοφορία στην Επιτροπή Βιομηχανίας η πρόταση απορρίφθηκε). Αποτέλεσμα είναι η τιμή να πέσει ακόμα πιο χαμηλά στα 3 ευρώ.

Αν κερδίσουμε τότε είναι πιθανό η τιμή των ρύπων να σταθεροποιηθεί στα 4 ευρώ, η μισή από αυτή που προϋπολόγισε η ΔΕΗ στην τελευταία της αύξηση και να μπορέσουμε να απαιτήσουμε από την κυβέρνηση να μειωθεί αντίστοιχα η τιμή του ρεύματος κατά 5%. Η μάχη αυτή είναι όμως ακόμα μπροστά μας.

Αγαπητοί αναγνώστες (όσοι αντέξατε να φτάσετε μέχρι εδώ), όταν σας έρθει ο επόμενος λογαριασμός της ΔΕΗ θυμηθείτε αυτή την ιστορία. Και σκεφθείτε ότι όλα όσα σας έγραψα, αφορούν μόλις το 10% της τιμής, το οποίο μπορούσα έστω και εμμέσως κάπως να επηρεάσω. Για το υπόλοιπο 90% μια άλλη φορά…

[1] Το εμπόριο δικαιωμάτων ρύπων χρησιμοποιείται για να μειωθούν οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου που προκαλούν κλιματική αλλαγή. Η ΕΕ έχει θέσει ως στόχο να μειωθούν οι εκπομπές εντός της Ευρώπης κατά 20% μέχρι το 2020 και για τον σκοπό αυτό έχει περιορίσει το δικαίωμα της εκπομπής αερίων του θερμοκηπίου (κυρίως CO2) για να επιτευχθεί ο σχετικός στόχος. Οι μεγάλοι ρυπαντές, όπως είναι λόγω λιγνίτη πανευρωπαϊκά η ΔΕΗ, είναι υποχρεωμένοι να αγοράζουν δικαιώματα από εταιρίες που υπερκαλύπτουν τους στόχους τους ή εκτός ΕΕ (Clean Development Mechanism). Τα δικαιώματα αυτά τα πληρώνουν στο τέλος οι καταναλωτές ρεύματος και καταλήγουν στις τσέπες των κρατών.

[2] Το κόλπο είχε ως εξής. Στην κατασκευή των αερίων που χρησιμοποιούνται εκτός Ευρώπης ως ψυκτικά στα ψυγεία και τα κλιματιστικά, προκύπτει ως χημικό υποπροϊόν ένα πανίσχυρο αέριο του θερμοκηπίου, το HFC23, 12.000 φορές πιο βλαβερό για την υπερθέρμανση του πλανήτη από το C02. Με έναν απλό καυστήρα που κοστίζει ελάχιστα μπορείς να το κάψεις με έναν απλό καυστήρα και να μην εκλυθεί ποτέ στην ατμόσφαιρα. Η πάμφθηνη καταστροφή του αερίου αυτού δημιουργεί δικαιώματα ρύπων τα οποία οι κινέζοι αποκτούσαν πάμφθηνα (20 σεντς) και πούλαγαν πανάκριβα (10-12 ευρώ).

[3] Παρέμβασή στην Επιτροπή Περιβάλλοντος: