Ξημέρωσε Παρασκευή. Ζέστη ασυνήθιστη για την εποχή. Αποπνικτικά αλλά όχι ανυπόφορα. Σύννεφα σκορπισμένα και μοναχικά, μα ο ορίζοντας καθαρός με ένα ελαφρύ αεράκι.
Δε θα ήταν μια διαφορετική μέρα, αν δεν ήταν η τελευταία Παρασκευή της Ελλάδας στο ευρώ.
Το Eurogroup της προηγούμενης εβδομάδας επιβεβαίωσε τη διάσταση απόψεων μεταξύ ελληνικής κυβέρνησης και εταίρων. Όλα δείχνουν να κρέμονται από μια κλωστή. Η πληρωμή των ομολόγων της ΕΚΤ πρέπει να γίνει σε λιγότερο από ένα μήνα.
Η ρήξη οριστική. Η κυβέρνηση συμφώνησε με τους εταίρους πως διαφωνεί. Το πρόσφατο δημοψήφισμα της έδινε τη δυνατότητα να μην αποπληρώσει την ΕΚΤ, αν δεν υπήρχε συμφωνία για τα μέτρα και να χρησιμοποιήσει τους δημόσιους πόρους για την πληρωμή μισθών και συντάξεων.
Το πλάνο είχε τεθεί σε λειτουργία. Η συμφωνία με τον Σόιμπλε επισφραγίστηκε στο τελευταίο ταξίδι του υπουργού Οικονομικών στο Βερολίνο.
50 δις ανθρωπιστική βοήθεια, 25 δις επιπλέον σε πιστώσεις για την προμήθεια φαρμάκων και τροφίμων από ευρωπαϊκές επιχειρήσεις.
Εγγύηση φύλαξης των ελληνικών συνόρων από την Ευρώπη για το πρώτο διάστημα.
Αναγνώριση όλων των χρεών της χώρας. 310 δις τρέχον δημόσιο χρέος. 30 δις απλήρωτα πρόστιμα από μη συμμόρφωση σε διάφορες κοινοτικές οδηγίες. 96 δις από τον μηχανισμό συμψηφισμών του Ευρωσυστήματος Target2, 10 δις διάφορες υποχρεώσεις προς τον προϋπολογισμό της ΕΕ (συντάξεις ελλήνων υπαλλήλων κτλ.), σύνολο σχεδόν 450 δις. Η συμφωνία προβλέπει κούρεμα ώστε μετά την πρώτη υποτίμηση να παραμείνουν στο ίδιο επίπεδο σε πραγματικούς όρους.
Ο πρωθυπουργός σε διάγγελμα εξηγεί πως αποφασίστηκε η μετάβαση της χώρας στη δραχμή. Ζητά ψυχραιμία και αυτοσυγκράτηση. Ρίχνει τις ευθύνες της απόφασης στους κακούς Ευρωπαίους και ειδικά στη Γερμανία. «Είναι καιρός να σκεφτούμε τους Έλληνες πρώτα. Οι Έλληνες πρώτα» καταλήγει.
Οι ουρές στα ΑΤΜ διαλύονται γρήγορα καθώς δεν δίνουν χρήματα.
Μία δραχμή κοστίζει ένα ευρώ. Μισθοί, δάνεια, καταθέσεις μετατρέπονται αυτόματα. Ανακοινώνεται υποτίμηση 50% και το 1 ευρώ κοστίζει 1,5 δραχμή. Απαγορεύεται η μεταφορά χρημάτων στο εξωτερικό. Κάθε επιβάτης ελέγχεται. Οι πολίτες υποχρεούνται να σφραγίσουν τα ευρώ τους. Τα σφραγισμένα ευρώ λογίζονται ως δραχμές, ενώ οι τράπεζες δίνουν μόνο τα μισά πίσω. Τα υπόλοιπα κατατίθενται σε λογαριασμό του κατόχου.
Σε έξι μήνες θα κυκλοφορήσει το νέο νόμισμα σε φυσική μορφή από το νομισματοκοπείο.
Οι τουρίστες απαγορεύεται να φέρουν ευρώ. Αφήνουν τα χρήματά τους κατά την είσοδο στη χώρα και τα παίρνουν με την αναχώρηση. Εναλλακτικά, κατατίθενται σε προπληρωμένη κάρτα για χρήση στην Ελλάδα.
Τα capital control αυστηροποιούνται. Οι εισαγωγές πανάκριβες. Οι συναλλαγές μειώνονται. Το ισοζύγιο βελτιώνεται αισθητά, κυρίως λόγω της μείωσης των εισαγωγών. Ο τουρισμός απογειώνεται καθώς οι τιμές είναι πολύ φθηνές, αλλά οι κερδισμένοι είναι ταξιδιωτικοί πράκτορες του εξωτερικού.
Ο πληθωρισμός εκτοξεύεται στο 35% για να αρχίσει να αποκλιμακώνεται. Άλλες δύο υποτιμήσεις που ακολουθούν το πρώτο έτος, τον αναζωπυρώνουν ξανά.
Οι αρχικές ελλείψεις στα σούπερ μάρκετ αποκαθίστανται σιγά-σιγά. Τα προϊόντα λιγότερα και χειρότερης ποιότητας. Τις πρώτες μέρες μόνο η παρουσία της αστυνομίας απέτρεψε τη γενίκευση των λεηλασιών.
Οι εξαγωγές έχουν ώθηση, όμως τα χρόνια προβλήματα (έλλειψη ποιότητας, μη επιστροφή του ΦΠΑ, γραφειοκρατία, μικρό μέγεθος επιχειρήσεων), δεν επιτρέπουν μόνιμη ανάκαμψη.
Η πολιτική λιτότητας συνεχίζεται. Το μνημόνιο Ελλάδας ευρωζώνης βάση του οποίου πήραμε ανθρωπιστική βοήθεια προβλέπει συνεχή πρωτογενή πλεονάσματα. Η φυγή των νέων και ειδικά των επιστημόνων πρωτοφανής. Σε ένα χρόνο, μετά το πρώτο εξάμηνο, πάνω από 300.000 άνθρωποι μεταναστεύουν.
Έλληνες με φυγαδευμένα χρήματα στο εξωτερικό είναι οι πρώτοι που αγοράζουν τις επιχειρήσεις σε χαμηλή τιμή. Αυτοί και τα κοράκια του εξωτερικού. Το κράτος, σε δεινή θέση για χρήματα, επιτρέπει τον επαναπατρισμό «χωρίς διευκρινίσεις» αρκεί να γίνουν επενδύσεις.
Τα funds ενεργοποιούνται για τα κόκκινα δάνεια και πιέζουν για αποπληρωμές όσους έχουν κάποια δυνατότητα, σβήνοντας χρέη όπου δεν υπάρχει τρόπος ανάκτησης.
Ανθίζει η μαύρη αγορά για το ευρώ. Στις Κρήτη και σε τουριστικές περιοχές, μετά το εξάμηνο που οι τουρίστες έρχονται πια με ευρώ, ζητούν να πληρωθούν σε αυτά. Η ισοτιμία είναι πολύ χειρότερη από το 1 προς 2 που είναι η επίσημη μετά τις τρεις υποτιμήσεις. Το σκληρό νόμισμα δυσεύρετο.
Η χώρα αναπτύσσεται με ταχείς ρυθμούς για τρία χρόνια μετά την αρχική πτώση 12% που υπέστη το ΑΕΠ. Τουρισμός, κάποιες εξαγωγές αλλά και η ραγδαία πτώση των εισαγωγών βοηθούν το ΑΕΠ, όμως πολύ γρήγορα η χώρα επιστρέφει σε χαμηλούς ρυθμούς ανάπτυξης καθώς οι χρόνιες παθογένειες δεν επιτρέπουν στην επιχειρηματικότητα να αλλάξει τα δεδομένα. Οι επενδύσεις σε πάγιο εξοπλισμό είναι ακριβές αλλά και οι μεγάλες επενδύσεις παίρνουν χρόνο να αποφασιστούν και να αρχίσουν να υλοποιούνται. Η ανάπτυξη έρχεται αλλά δεν φέρνει τόσες δουλειές όσες χρειαζόμαστε.
Καταθέσεις, μισθοί, δάνεια εσωτερικού, συντάξεις κουρεύτηκαν. Την απόφαση δεν την πήρε κανένας πολιτικός. Το κούρεμα το έφερε ο πληθωρισμός, αυτός ο απρόσωπους σύμμαχος του πολιτικού. Το όπλο που επιστρατεύτηκε γιατί δεν είχαμε σοβαρή ηγεσία να πάρει δύσκολες αποφάσεις.
Ανεργία, ανέχεια, υπολειτουργία των δημόσιων υπηρεσιών, πελατειακές λογικές.
Και κάπως έτσι συνέβη στη χώρα η πιο σημαντική επιλογή των τελευταίων δεκαετιών: να αλλάξει νόμισμα για να μην αλλάξει το πολιτικό προσωπικό που την έφερε εδώ.
10°
