Στη χώρα του Ανάποδα

Είμαστε λαός εφευρετικός, έχουν δίκιο όσοι μιλάνε για το ελληνικό δαιμόνιο. Το ελληνικό δαιμόνιο υπάρχει, και συχνά σερβίρεται με μια ελαφριά δόση ειρωνείας. Θυμάμαι όταν η αστυνομική επιχείρηση σύλληψης των (έστω, παράνομων) μεταναστών ονομάστηκε Ξένιος Ζευς, σε μια σπάνια κίνηση εκλεπτυσμένου σαρκασμού από την ΕΛ.ΑΣ.. Σκέφτομαι επίσης αυτούς που καταλύουν το άσυλο κυνηγώντας ανθρώπους στα πανεπιστήμια ή διακόπτοντας μαθήματα και μπουκάροντας σε γραφεία καθηγητών, τάχα μου για την προστασία του ασύλου. Ή την κυβέρνηση, που προσπαθεί να μας πείσει ότι η πολιτική της ακολουθεί ένα μεγάλο ευρωπαϊκό σχέδιο, όταν από αυτό το σχέδιο δεν έχει εφαρμόσει παρά μόνο τα πιο επαχθή του μέτρα, όπως οι οριζόντιες περικοπές. Αντίθετα οι Ευρωπαίοι, ενώ δεν έχουν αντίρρηση και για τα οριζόντια μέτρα εδώ που τα λέμε, εξακολουθούν πάντως να διαμαρτύρονται ότι οι διαρθρωτικές αλλαγές δεν έχουν ακόμα εφαρμοστεί, ενώ η Task Force εξέφρασε, λέει, δυσφορία για τις νέες φορολογικές παρεμβάσεις.

Γιατί τα ονοματίζουμε όλα ανάποδα; Μάλλον γιατί δεν αντέχουμε την πραγματικότητα που έχουμε χτίσει και προσπαθούμε να της δίνουμε άλλα ονόματα, μπας και την ξορκίσουμε. «Προστατεύω τη διακίνηση των ιδεών στα πανεπιστήμια» αντί «ανέχομαι μόνο τις ιδέες που εγώ θεωρώ σωστές». «Ξένιος Ζευς» αντί «δέρνουμε μετανάστες (τελευταία και τουρίστες) στα αστυνομικά τμήματα, χωρίς καμία διάθεση φιλοξενίας στην πραγματικότητα». «Εφαρμόζω ένα συνολικό σχέδιο εξόδου από την κρίση με αναπτυξιακή προοπτική», αντί για το «βυθίζω τη χώρα όλο και πιο βαθιά στην ύφεση». Προτιμάμε φυσικά αυτές τις λεπτές εκφράσεις, από χαρακτηρισμούς του τύπου «δογματικοί», «αφιλόξενοι» ή «ανίκανοι».

Μια πολύ χαρακτηριστική όψη αυτής μας της ‘ανάποδης’ προσέγγισης, είναι ότι αποδίδουμε τα ελαττώματά μας σε άλλους, δίνοντας χαρακτηρισμούς ανάποδα. Οι Γερμανοί, συνηθίζουμε να λέμε, έχουν το ναζισμό στο DNA τους (λες και δεν έχουν σήμερα άλλα, πιο σύγχρονα, κουσούρια με τα οποία να μπορούμε να ασχοληθούμε). Υποδεχόμαστε τη Merkel στην Αθήνα με ναζιστικά σύμβολα και χιτλερικά μυστάκια, την ώρα που στη Γερμανία οι νεοναζί δεν προλαβαίνουν να κάνουν κιχ και στην Ελλάδα η Χρυσή Αυγή έχει φτάσει στο 12%.

Υπερηφανευόμαστε για τον τρόπο που προστατεύουμε την παράδοση και αποδοκιμάζουμε τις προσπάθειες αφελληνισμού από «διεθνή κέντρα», αλλά τελικά μόνοι μας καταστρέφουμε με συστηματικότητα την αρχιτεκτονική κληρονομιά και τις παραδόσεις μας εν γένει. Πιστεύουμε ότι διαφέρουμε από τους άλλους γιατί η πάλαι ποτέ περίφημη ‘ελληνική διατροφή’ ή συγκεκριμένες διατροφικές μας συνήθειες όπως η νηστεία μας ξεχωρίζουν διεθνώς, ενώ η αγγλική κουζίνα συνίσταται ‘αποκλειστικά από fish and chips’ και η γερμανική ‘από λουκάνικα’. Την ίδια στιγμή, το βασικό στοιχείο που κρατάμε από τις παραδοσιακές μας διατροφικές συνήθειες είναι το Κοψίδι, προνόμιο άλλοτε μόνο του Πάσχα. Τώρα, κοψίδι την Ανάσταση, κοψίδι και ουζάκι την Καθαρή Δευτέρα (όταν οι παππούδες μας δεν τρώγανε ούτε λάδι) και ζήτω η παράδοση και η ‘καθαρή’ ελληνική ταυτότητα.

Αμερικάνοι: ‘αμερικανάκια’, κατά τους Έλληνες, χαζοί… Αμερικάνικη κουλτούρα σημαίνει βία, όπλα και καπιταλισμό. Το 2012 βέβαια, στην Ελλάδα κυριαρχεί μια αδιανόητη βία, έχουμε περισσότερα από 70.000 όπλα (και δεν εννοούμε τα κυνηγετικά), βιώνουμε μερικές από τις πιο σκληρές εκδοχές του καπιταλισμού στο δυτικό κόσμο, ενώ έτσι που τα κάναμε δε νομίζω πολλοί πια να μας θεωρούν ιδιαίτερα έξυπνους.

Είμαστε οι καλύτεροι των Βαλκανίων. Θεωρούσαμε τους Βαλκάνιους για χρόνια αναλώσιμους. Κάποιοι από εμάς πήδαγαν στα πορνεία κοπέλες από την Ανατολική Ευρώπη με κομπορρημοσύνη επιβεβαιώνοντας και συμβολικά την ανωτερότητά μας, άλλες ή άλλους τους χρησιμοποιούσαμε ως δουλικά ανασφάλιστα και υποαμειβόμενα και αν κάποιος διαμαρτυρόταν του πετάγαμε βιτριόλι στη μούρη. Τώρα, διαβάζω, πως κάποιοι Έλληνες πολιτογραφούνται Βούλγαροι ή βάζουν βουλγαρικές πινακίδες στα αυτοκίνητά τους για να φοροδιαφύγουν (το έγραφε η Ημερησία τις προάλλες).

Τι υποκριτές που είμαστε. Και φοβερά παρηκμασμένοι. Δε μας έκαναν έτσι, όπως θα σπεύσει να πει ο Ελληνάρας: γίναμε. Είμαστε. Μπορώ πολύ καλά να καταλάβω γιατί έχουμε γίνει ψεύτες και τα λέμε όλα ανάποδα. Αν ονοματίσουμε τα πράγματα κατά πως είναι, θα φρίξουμε με τα χάλια μας. Πάντα αποφεύγαμε να τα δούμε. Και τώρα που αναγκαζόμαστε κάπως να τα κοιτάξουμε κατάματα, η μοίρα μας ωθεί να την ‘κάνουμε’ σιγά-σιγά για έξω. Για εκείνους, που τα κάνουν όλα λάθος.