Τα σημαντικά χάνονται μέσα σε άλλα σημαντικά: Το αντιμεταναστευτικό διάταγμα Τραμπ επισκίασε την υπογραφή της επαναφοράς του global gag rule των ΗΠΑ, που εμποδίζει τη χρηματοδότηση από ΜΚΟ υπηρεσιών νόμιμων αμβλώσεων. Το έκανε την τέταρτη μέρα της προεδρίας του, πιο πολύ για το συμβολισμό, για να θυμίσει ότι είναι κατά των εκτρώσεων και ότι ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησής του είναι ακτιβιστής στους αγώνες για απαγόρευση της δυνατότητας μιας γυναίκας να αποφασίσει για τον εαυτό της.
Λίγες ώρες μετά ο Ντόναλντ Τραμπ μίλησε τηλεφωνικά με τον Βλαντιμίρ Πούτιν. Μια νέα αμερικανορωσική σχέση μπορεί να έχει καταλυτική σημασία για την κατάσταση στη Συρία και στην ευρύτερη Μέση Ανατολή. Όμως, πέρα από τη διπλωματία υπάρχει ο πολιτισμός και εκεί Τραμπ και Πούτιν τα βρίσκουν εύκολα. Στην Κάτω Βουλή της Ρωσίας έγινε το πρώτο βήμα για την αποποινικοποίηση της ενδοοικογενειακής βίας. Το νομοθέτημα καθιστά νόμιμο τον ξυλοδαρμό μελών της οικογένειας εφόσον τα θύματα δεν έχουν υποστεί σωματική βλάβη. Μένει η έγκριση από την Άνω Βουλή και η υπογραφή του Πούτιν που θεωρείται δεδομένη.
Ο Ερντογάν προσπάθησε και δεν κατάφερε να περάσει νόμο με τον οποίο κατηγορούμενοι για βιασμό ανηλίκου μπορεί να αποφύγουν τη δίωξη εάν παντρευτούν το θύμα τους. Έχασε τη μάχη αλλά όχι και τον πόλεμο, θα επανέλθει αφού γίνει ακόμη πιο ισχυρός μετά τη συνταγματική αναθεώρηση.
Τραμπ, Πούτιν και Ερντογάν έχουν κάτι κοινό: Είναι απολυταρχικοί, ηγέτες που στηρίζονται στην επίδειξη πυγμής, που ιδεολογικοποιούν τον εθνικισμό και τον κοινωνικό συντηρητισμό, που δεν ανέχονται τη διαφωνία και τη διαφορετικότητα, που επιδιώκουν την υπακοή μέσα από τον φόβο και την κυριαρχία μέσα από την επιβολή. Δεν σέβονται τις γυναίκες και τις μειοψηφίες, δεν αναγνωρίζουν την κληρονομιά του Διαφωτισμού, θέλουν χώρες με κλειστά σύνορα και εσωτερικά τείχη, συσπειρώνουν το ακροατήριό τους με την επίθεση στον εχθρό, με την επίκληση του εθνικού μεγαλείου, με τη δημιουργία ανασφάλειας πρώτα και την υπόσχεση ασφάλειας μετά, με την καταστολή, με τη διασπορά ψευδών ειδήσεων και την απαγόρευση κάθε ενοχλητικής αλήθειας.
Είναι δύσκολο να είσαι gay στη Μόσχα, Κούρδος στην Άγκυρα και ανάπηρος στην Ουάσιγκτον.
Τραμπ, Πούτιν και Ερντογάν έχουν φλογερούς θαυμαστές και παθιασμένους πολέμιους, διχάζουν τις κοινωνίες και φέρνουν σε αμηχανία τους πολιτικούς τους αντιπάλους γιατί πώς να τους καταγγείλουν για αυταρχισμό όταν έχουν εκλεγεί με τη λαϊκή ψήφο και όταν έχουν μαζί τους κάποιους από τους οικονομικά ασθενέστερους. Φέρνουν σε αμηχανία και τους Ευρωπαίους συνομιλητές τους που δεν μπορούν για λόγους διπλωματικής ορθότητας να περιφορονήσουν τον ηγέτη των ΗΠΑ, της Ρωσίας ή της Τουρκίας. Άλλωστε ποια δημοκρατία είναι τελειότερη; Μήπως της Ουγγαρίας;
Όσο η ΕΕ υποχωρεί πολιτικά, οικονομικά και θεσμικά τόσο μεγαλύτερος χώρος θα ανοίγεται για τους νέους ολοκληρωτισμούς που αποκτούν μεγαλύτερη δυναμική όσο εντείνεται η προσφυγική κρίση και μεγαλώνουν οι επιπτώσεις των ανισοτήτων στον πλανήτη και μέσα σε κάθε χώρα χωριστά.
Τραμπ, Πούτιν και Ερντογάν πείθουν όσους χρειάζεται για να βρεθούν στην εξουσία ότι μπορούν να πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους, να κατευθύνουν το πλοίο σε απάνεμο λιμάνι μέσα από τη φουρτούνα, να κατατροπώσουν τους εχθρούς, να κερδίσουν. Φωνάζουν, τρομάζουν, τραμπουκίζουν, επιδεικνύουν ανδρισμό και πρωτόγονη ρώμη, διεγείροντας τα κατώτερα ένστικτα του πλήθους που δεν μπορεί να ξεχωρίσει εύκολα τη σκέψη από το συναίσθημα και το λογικό από το θυμικό.
Στον Αντόρνο οφείλουμε το συμπέρασμα ότι αυταρχικός δεν είναι μόνο αυτός που επιδιώκει να υποτάσσει, αλλά και αυτός που υποτάσσεται.
Όσο λιγότερη Ευρώπη έχουμε, τόσος περισσότερος τραμπισμός έρχεται. Οι γραφειοκράτες των Βρυξελλών και τα γκρίζα κοστούμια των ευρωπαϊκών συμβουλίων αποτελούν το τέλειο φόντο στο κάδρο των αυταρχικών ηγεσιών που απελευθερώνονται και αποενοχοποιούνται. Αν ο Φιγιόν εξασφάλισε μια πολυτελή αργομισθία στη συζύγό του, ενώ τακτοποίησε και τα παιδιά του ως γερουσιαστής, είναι δίκαιο να καταγγέλλεται για λαϊκισμό η Μαρίν Λεπέν που ξιφουλκεί κατά της διαφθοράς του mainstream πολιτικού συστήματος; Με κάτι τέτοιους συμψηφισμούς φτάσαμε στη βαθιά κρίση της δυτικής δημοκρατίας.
Γίνεται όλο και πιο φανερό ότι όσο δεν υπάρχει θετικό παράδειγμα από την εδώ πλευρά, της προόδου και της καινοτομίας, τόσο θα αποχαλινώνονται οι δυνάμεις της εκεί πλευράς, του σκοταδισμού και της οπισθοδρόμησης. Και όσο πέφτει το επίπεδο της συλλογικής κουλτούρας, όσο η ευτέλεια και η φτήνια καθορίζουν τις πνευματικές παραστάσεις των πολλών, τόσο πιο μεγάλος θα γίνεται ο κίνδυνος του πολλαπλασιασμού των Τραμπ, των Πούτιν, των Ερντογάν, της καθολικής συμφιλίωσης με την ιδέα ότι από μια εμφανώς διαταραγμένη προσωπικότητα μπορεί να εξαρτάται το πάτημα του κουμπιού για την εκτόξευση ενός πυρηνικού πυραύλου.
«Τώρα ήταν ολοφάνερο τι είχε συμβεί στις φάτσες των γουρουνιών. Τα ζώα απ’ έξω κοιτούσαν πότε τα γουρούνια και πότε τους ανθρώπους, πότε τους ανθρώπους και πότε τα γουρούνια, ύστερα πάλι τα γουρούνια και πάλι τους ανθρώπους, αλλά ήταν αδύνατον να διακρίνουν ποιος ήταν ποιος». (Η Φάρμα των ζώων, Τζωρτζ Όργουελ)
19°
