Δεν γίνονται αυτά

Ακόμα και οι πιο καλόπιστοι βλέπουν πλέον ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν διαπραγματεύεται, κοροϊδεύει. Αντιμέτωπος με τις σκληρές απαιτήσεις των δανειστών πετάει την μπάλα στην εξέδρα. Και βέβαια θυμήθηκε, τι άλλο, την πολιτική διαπραγμάτευση. Δεν είναι πια αυταπάτη, είναι απάτη. Οι εξελίξεις δρομολογήθηκαν οριστικά μετά τη συμφωνία Σόιμπλε-Λαγκάρντ, στο Νταβός, για την παραμονή του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Φαινόταν όμως ότι εκεί θα οδηγηθούν τα πράγματα εδώ και καιρό. Αυτός που δεν το καταλάβαινε ήταν ο κ. Τσακαλώτος που άφηνε τη διαπραγμάτευση να σέρνεται και τώρα έχει καταφέρει να βάλει και πάλι το Γκρέξιτ στο τραπέζι. Το πραγματικό ερώτημα ωστόσο είναι πώς θα αντιδράσει αυτή τη φορά ο ΣΥΡΙΖΑ όταν βρεθεί για δεύτερη φορά μπροστά στον γκρεμό.

Στην αντιπολίτευση οι γνώμες διίστανται. Ορισμένοι πιστεύουν ότι ο κ. Τσίπρας θα υπογράψει τα πάντα γιατί ο ΣΥΡΙΖΑ έχει κολλήσει στο μέλι. Άλλοι πάλι εκτιμούν ότι είναι πιθανόν να οδηγηθούμε σε εκλογές. Η εσπευσμένη χορήγηση επιδόματος σε συνταξιούχους, οι υποσχέσεις για μειωμένο ΦΠΑ σε νησιά που φιλοξενούν πρόσφυγες και η επιστροφή στις επιθέσεις κατά της «διαπλοκής» εντάσσονται σε ένα τέτοιο εκλογικό σενάριο. Και οι μεν και οι δε πάντως θεωρούν ότι δύσκολα θα φτάσει αυτή η κυβέρνηση στο 2018. Λογικές εκτιμήσεις καθωσπρέπει πολιτικών, οι οποίες ωστόσο ενδεχομένως να διαβάζουν πολύ λάθος τον ΣΥΡΙΖΑ. Πριν δούμε το εναλλακτικό σενάριο λοιπόν μερικές παρατηρήσεις.

Η πρώτη: τα περισσότερα ηγετικά στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ είναι ή υπήρξαν κομμουνιστές. Δεν πολυ-χρησιμοποιούν τον όρο, όχι επειδή πέρασαν μια κρίση συνείδησης, μια αξιακή μεταστροφή, αλλά επειδή ο όρος έπαψε να είναι «τρέντι» και πιστεύουν ότι ως ριζοσπαστική αριστερά θα διευρύνουν πιο εύκολα την επιρροή τους. Σε ατομικό επίπεδο οι περισσότεροι εξακολουθούν να αυτοπροσδιορίζονται ως κομμουνιστές ενώ ο πατέρας του Ερνέστο δεν έκρυψε τον έρωτα του για την Κούβα.

Η δεύτερη: μπροστά στο όραμα της εξουσίας οι κομμουνιστές δεν δεσμεύονται ούτε από την τρέχουσα αστική ηθική ούτε από τους κανόνες της αστικής αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας. Το αντίθετο, στο όνομα της διαλεκτικής μπορούν να δικαιολογήσουν κάθε παρέκβαση. Για τους κομμουνιστές τα πάντα είναι συσχετισμοί δύναμης. Όποιος έχει το πάνω χέρι βάζει τους κανόνες κατά πώς τον συμφέρει.

Παρατήρηση τρίτη: τα περισσότερα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ είναι σαραντάρηδες. Έχουν την ευφυΐα των συνδικαλιστών, μέχρι σήμερα ωστόσο δεν έχουν δείξει ότι διαθέτουν την ωριμότητα και την σοφία να δουν τη μεγάλη εικόνα. 

Με αυτά τα δεδομένα δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα δεχθεί να παραδώσει την εξουσία και να φύγει με σκυμμένο το κεφάλι. Τι άλλο μπορεί να κάνει όμως; Αυτές τις ημέρες στους «New York Times» θυμήθηκαν ένα βιβλίο από την δεκαετία του 1930 με τίτλο «Αυτό δεν μπορεί να συμβεί εδώ». Αναφερόταν βέβαια στην άνοδο των ναζί και στην πιθανότητα να επιβληθεί μια φασιστική δικτατορία στις ΗΠΑ. Ο κίνδυνος τότε προερχόταν από ένα λαϊκιστή αντίπαλο του Ρούσβελτ. Ο λόγος βέβαια που το θεώρησαν ξανά επίκαιρο είναι η συνειδητοποίηση, με τη νίκη του Τραμπ, ότι αυτά που θεωρούμε δεδομένα στην πραγματικότητα μπορεί να ανατραπούν ανά πάσα στιγμή. Όπως στην οικονομία δεν υπάρχει πάτος και τα πράγματα, αυτά που ζούμε στην Ελλάδα από το 2015, μπορεί να γίνουν πολύ χειρότερα, έτσι και στην πολιτική. Κι ας δυσκολευόμαστε να τα φανταστούμε.

Εντάξει ο κ. Τσίπρας δεν θα κατεβάσει τα τανκς, ήδη όμως έχει βάλει στο στόχαστρο όλους τους πυλώνες της εξουσίας, τη δικαιοσύνη, τον τύπο, τις τράπεζες. Αν σκηνοθετήσει μια ρήξη με την Ευρώπη θα μπορούσαμε να δούμε πολύ χειρότερα. Να ακολουθήσει, για παράδειγμα, τη συμβουλή του υπουργού του για διπλό νόμισμα. Να ξηλώσει όλα τα θεσμικά μέτρα που έχει επιβάλει η τρόικα και να κρατικοποιήσει τράπεζες και επιχειρήσεις. Να κυνηγήσει συστηματικά τους αντιπάλους του με οποιοδήποτε πρόσχημα. Να οδηγήσει σε ασφυξία όλα τα μέσα ενημέρωσης που δεν πηγαίνουν με τα νερά του.

Σίγουρα δεν θα έχει πρόβλημα με το κόμμα του. Αν όλα αυτά γίνουν στο όνομα της ανάκτησης δήθεν της εθνικής κυριαρχίας κανείς βουλευτής δεν θα τολμήσει να αντιδράσει. Αν μάλιστα συνδυάσει τη ρήξη με τη λήψη μέτρων για τη στενή εκλογική του πελατεία μπορεί για ένα διάστημα να κινητοποιήσει υπέρ του το 60% του «όχι» ή το σχεδόν 50% που μοιάζει να στηρίζει σήμερα την επιστροφή στη δραχμή. Στην πραγματικότητα αυτό που μας εμποδίζει να διανοηθούμε μια τέτοια εξέλιξη  είναι η επίγνωση της οικονομικής καταστροφής που θα προκαλέσει. Καύσιμα με δελτίο, ελλείψεις στα φάρμακα, εκρηκτικός πληθωρισμός, πτώση του ΑΕΠ. Ας μην ξεχνάμε όμως ότι για τους κομμουνιστές ο εχθρός δεν ήταν ποτέ η φτώχεια. Οι πλούσιοι, ναι, οι μικροαστοί, ναι, όσοι ξεχωρίζουν και δεν χειροκροτούν, ναι. Αντιθέτως η φτώχεια μπορεί να γίνει ένας μηχανισμός για να εμπεδώσει το διχασμό της κοινωνίας και να στρέψει την οργή στην εσωτερική πέμπτη φάλαγγα, στους «μερκελιστές» και τους κουλάκους που υπονομεύουν την εθνική υπόθεση.

Δεν γίνονται αυτά, θα πείτε. Εντάξει, το είπαν κι άλλοι βέβαια και μετάνιωσαν πικρά. Να συμφωνήσω ωστόσο ότι και ο τυχοδιωκτισμός έχει όρια. Η ζωή κρύβει εκπλήξεις όμως και όσο μένει ανοιχτή η αξιολόγηση, τόσο πιο ευάλωτη γίνεται η οικονομία και η ελληνική κοινωνία. Όσα κάνει ο ΣΥΡΙΖΑ, δεν τα κάνει με σχέδιο. Έχει απλώς χάσει την μπάλα. Κι όταν δεν ξέρεις πού πας, δεν ξέρεις ποτέ και πού θα καταλήξεις.