Η Ελλάδα, η Κύπρος και τα μνημόνια

Πριν λίγες μέρες το κυπριακό κράτος δανείστηκε από τις χρηματαγορές με επιτόκιο 0,02%. Η επιτυχία αυτή ήρθε μερικούς μήνες μετά την έξοδο της χώρας από τον μηχανισμό στήριξης, το γνωστό μας μνημόνιο.  Μόλις τρία χρόνια μετά την είσοδό της στον μηχανισμό την άνοιξη του 2013, η οποία συνοδεύτηκε από κούρεμα καταθέσεων, η Κύπρος έχει ολοκληρώσει το πρόγραμμα προσαρμογής. Η ανάπτυξη έχει επιστρέψει στη χώρα από το 2015 και τώρα τρέχει με 3%. Οι προβλέψεις για τα επόμενα χρόνια είναι εξαιρετικές.

Η σύγκριση με την Ελλάδα είναι αναπόφευκτη. Η χώρα μας πλησιάζει μια δεκαετία κρίσης, ύφεσης και μείωσης των εισοδημάτων. Αντί να ολοκληρώσει τα προγράμματα, πηγαίνει από μνημόνιο σε μνημόνιο, από μέτρα σε μέτρα, από αύξηση της φορολογίας, σε αύξηση της φορολογίας.

Βεβαίως, οι καταστάσεις δεν είναι απολύτως συγκρίσιμες και κάθε χώρα έχει τις ιδιαιτερότητές της. Επίσης είναι γεγονός ότι η Ελλάδα βρισκόταν στη χειρότερη θέση από όλες τις χώρες που χρειάστηκαν προγράμματα στήριξης. Από την άλλη πλευρά όμως βλέπουμε ότι η κάθε χώρα (Ιρλανδία, Πορτογαλία, Κύπρος, Ισπανία, Ρουμανία, Λετονία) έκανε την προσαρμογή που είχε συμφωνήσει και είχε τα προσδοκώμενα αποτελέσματα. Στην Ελλάδα, παρά τις τόσες θυσίες, το μόνο που πετύχαμε ήταν να αποφύγουμε την ολοκληρωτική καταστροφή, χωρίς να μπορέσουμε να κάνουμε την οικονομία να κινείται ανοδικά.

Αν εστιάσουμε στις ουσιαστικές διαφορές στο χειρισμό της κρίσης ανάμεσα στην Ελλάδα και στην Κύπρο, μπορούμε να δούμε τις βασικές αιτίες της ελληνικής αποτυχίας:

• Στην Κύπρο χρειάστηκαν λίγα εικοσιτετράωρα για να αποδεχτούν ότι οι όροι του μνημονίου μπορεί να ήταν δυσάρεστοι, αλλά χωρίς μνημόνιο η καταστροφή θα ήταν ανυπολόγιστη. Στην Ελλάδα, έχουν περάσει επτά χρόνια και ακόμη αρκετοί συντηρούν την αυταπάτη ότι το μνημόνιο έφερε την κρίση.
• Στην Κύπρο δεν υπήρξε η ακραία πολιτική αντιπαλότητα που ζήσαμε στην Ελλάδα. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπήρχαν πολιτικές διαφωνίες και αντιπαραθέσεις, αλλά κανείς εκεί δεν μιλούσε για προδότες, κρεμάλες και μερκελιστές, ούτε κανένα κόμμα ευνόησε την πολιτική βία.
• Στην Κύπρο δεν είδαν το μνημόνιο σαν μια προσπάθεια να υποδουλωθεί η χώρα στους ξένους. Ξέρουν πολύ καλά τι σημαίνει κατοχή και αποικιοκρατία και θα ήταν γελοίο και ασεβές να χρησιμοποιήσουν τις ίδιες λέξεις για να περιγράψουν τη δύσκολη οικονομική κατάσταση που βίωσαν. Εδώ ξεχάσαμε την ιστορία -και ως βίωμα και ως επιστήμη- και ακούγαμε για τον “χειρότερο χειμώνα από το 1941”.
• Στην Κύπρο υπήρξε μια αποφασισμένη κυβέρνηση που από νωρίς είδε ότι το μνημόνιο δεν ξεπερνιέται με λέξεις, αλλά με συστηματική δουλειά. Δεν είχε σκοπό να αλλάξει την Ευρώπη ή να κατατροπώσει τον καπιταλισμό, αλλά να κάνει τις αλλαγές εκείνες που θα έβαζαν την κυπριακή οικονομία σε θετική τροχιά.
• Η κυπριακή κυβέρνηση αποφάσισε να περιορίσει τις δαπάνες και όχι να αυξήσει τη φορολογία. ”Φροντίσαμε να εξασφαλίσουμε, νωρίς νωρίς, συνθήκες σταθερότητας και εμπιστοσύνης. Δέσμευσα τον εαυτό μου και την κυβέρνηση ότι δεν θα υπάρξει διατάραξη φορολογικού συστήματος, που θα παραμείνει σταθερό και ανταγωνιστικό για να επιτρέψει στους παραγωγικούς τομείς να προγραμματίσουν και να λειτουργήσουν” ανέφερε ο Κύπριος υπουργός  Οικονομικών Χάρης Γεωργιάδης σε συνέντευξή του στον Αλέξη Παπαχελά.
• Στην Κύπρο όλα τα χρόνια του μνημονίου υπήρξε πολιτική σταθερότητα. Οι πολίτες, μετά το αρχικό σοκ, κατανόησαν ότι οι επιλογές ήταν περιορισμένες. Ένα χρόνο μετά την υπογραφή του μνημονίου το κόμμα του προέδρου Αναστασιάδη πέτυχε μια μεγάλη νίκη στις ευρωεκλογές του 2014. Οι Κύπριοι ασφαλώς δεν ήταν ευχαριστημένοι με τη λιτότητα, αλλά γνώριζαν ότι το ερώτημα δεν ήταν αυτό. Αντίθετα, στην Ελλάδα οι περισσότεροι πολίτες πίστευαν ότι το ζήτημα ήταν το πώς θα μοιραστούν χρήματα που δεν υπήρχαν και πώς θα διασωθούν προνόμια.

Εκτός από αυτά, στην κυπριακή επιτυχία συνέβαλαν και άλλοι παράγοντες, όπως η αποτελεσματική δημόσια διοίκηση, η φιλική στην επιχειρηματικότητα νοοτροπία και οι ανοικτές οικονομικές δομές. Αξίζει να αναφερθεί ότι στην Κύπρο λειτουργούν αρκετά ιδιωτικά πανεπιστήμια, που δέχονται ξένους φοιτητές και πετυχαίνουν διεθνείς διακρίσεις. Στον αντίποδα η χρεοκοπημένη Ελλάδα στέλνει χιλιάδες φοιτητές στο εξωτερικό και διατηρεί αντιπαραγωγικά ΑΕΙ και ΤΕΙ για να ικανοποιούνται οι “τοπικές κοινωνίες” των πόλεων που τα φιλοξενούν.

Ο χάρτης της κυπριακής επιτυχίας είναι ακριβώς ο χάρτης της ελληνικής  αποτυχίας. Η Κύπρος αποδεικνύει ότι δεν υπάρχει κανένα σχέδιο για την καταστροφή και την υποδούλωσή μας. Ότι κανείς δεν θέλει να μας κάνει φτωχούς.  Ότι ο εχθρός δεν είναι τα ξένα κέντρα, αλλά ο λαϊκισμός και η δημαγωγία. Ότι η δαιμονοποίηση των μνημονίων είναι ο δρόμος για τη διαιώνισή τους. Ότι για να μην υπάρχουν μνημόνια πρέπει να μην υπάρχουν και οι λόγοι που σε οδήγησαν σε αυτά.