Μια πόλη χωρίς εμπόδια

Η συζήτηση πρέπει να γίνει χωρίς έκτακτα γεγονότα, κύματα κακοκαιρίας, εορταστικές συγκυρίες και επετείους, που αφυπνίζουν πολιτικά αντανακλαστικά του προηγούμενου αιώνα. Πρωτίστως για την Αθήνα και το κέντρο της, που είναι μεταξύ άλλων η τουριστική βιτρίνα, αλλά και η οικονομική καρδιά της χώρας.

Τα τελευταία χρόνια της κρίσης, ένα βασικό δικαίωμα των πολιτών, αυτό της ελεύθερης μετακίνησης, πλήττεται βάναυσα. Όχι από το μποτιλιάρισμα, αυτό εμφανίζεται πια σπάνια και σε συγκεκριμένα σημεία σε κεντρικούς άξονες, βλέπετε οι οικονομικοί περιορισμοί έχουν και κάποιες ευεργετικές επιδράσεις στην ποιότητα ζωής στην πόλη και στον αέρα που αναπνέουμε. Αλλά από την εξάπλωση των αντικοινωνικών συμπεριφορών, που πάντοτε μας χαρακτήριζαν και τώρα έχουν προσλάβει χαρακτήρα ενδημικό.

Στο πλαίσιο της γενικότερης παράλυσης, η έννοια της τήρησης των νόμων και των κανόνων κοινής συμβίωσης έχει υποχωρήσει δραματικά. Μαζί με την σχεδόν παντελή απουσία αστυνόμευσης, η γενική αντίληψη ότι «όλα επιτρέπονται» και «τι θέλεις τώρα, ρε παιδί μου, αυτό σε μάρανε;» κάνει τη μετακίνηση επικίνδυνη και σίγουρα ιδιαιτέρως βλαπτική για το ηθικό και την ψυχική ηρεμία.

Τα πιο «χοντρά» είναι βεβαίως τα δολοφονικά. Είναι σχεδόν αδύνατο να γίνει κόκκινο ένα φανάρι, χωρίς να περάσει καθυστερημένα τουλάχιστον ένας ή και περισσότεροι, που υπολογίζουν φυσικά στο ελάχιστο παράθυρο του χρόνου, πριν ξεκινήσουν όσοι είναι στον εγκάρσιο δρόμο. Πολλές φορές βέβαια, ο υπολογισμός είναι λανθασμένος ή ακόμα χειρότερα, ο παραβάτης επιβάλλει «νταβατζήδικα» τη φόρα του, υποχρεώνοντας τους άλλους να περιμένουν για να μην τον τρακάρουν. Το πράσινο δεν εγγυάται τίποτα πια.

Με αυτή την «επαναστατική λογική», ο καθένας αισθάνεται ελεύθερος να κάνει και άλλα κόλπα του Ταρζάν στην άσφαλτο. Αυτοκίνητα πετάγονται από παντού και διασχίζουν κάθετα λεωφόρους, οδηγοί κάνουν σφήνες θεωρώντας οτι όταν αλλάζουν λωρίδα αυτοί προηγούνται, λεωφορεία επιδεικνύουν τις ικανότητες του «πιλότου» τους που νομίζει ότι οδηγάει φόρμουλα κι όχι ένα όχημα αρκετών τόνων. Η προτεραιότητα είναι λέξη άγνωστη στους περισσότερους, όταν δεν αφορά τους ίδιους.

Είναι σπάνιο πια να μη συναντήσεις αρκετές φορές την ημέρα, ιδίως σε πολυσύχναστους δρόμους, κάποιον να κινείται ανάποδα. Συνήθως είναι δίκυκλα, χωρίς να αποκλείεται και ένας χοντρόπετσος γιωταχής. Η διευκόλυνση που καλείσαι να του προσφέρεις είναι στο πλαίσιο της γνωστής κίνησης των δαχτύλων «ένα λεπτό, βρε αδερφέ, τι σε πειράζει». Όταν βέβαια επιμένεις να μην υποχωρείς, γιατί απλούστατα ο άλλος παρανομεί, μπορεί να είσαι και «αρτηριοσκληρωτικός».

Η απαίτηση της «διευκόλυνσης» είναι δε καθολική: Από τον απίθανο πεζό που διασχίζει (εκτός διάβασης φυσικά) δρόμο ή και λεωφόρο και όταν τον προειδοποιείς με φώτα και κλάξον σού κάνει νόημα να κόψεις ταχύτητα και σε επιτιμά «γιατί τρέχεις». Από τον δικυκλιστή, που θεωρεί ότι οφείλεις να τον διευκολύνεις να περάσει ανάμεσα στα αυτοκίνητα και μετά έρχεται και κάθεται μπροστά σου πρώτος στο φανάρι ή σε κλείνει για να στρίψει, αδιαφορώντας αν θα σε καθυστερήσει (όχι, ΔΕΝ έχει προτεραιότητα το μηχανάκι που έρχεται από πίσω μας). Από τον ταξιτζή που κινείται σαν σαλιγκάρι για να πιάσει τον πελάτη, σταματάει χωρίς αλάρμ στη μέση του δρόμου ενώ μπορεί να πάει στο πλάι και χώνεται ύπουλα και κουτοπόνηρα χωρίς φλας στη λωρίδα σου, αντί να περιμένει. Από τον γιωταχή που δεν κοιτάει ποτέ τους καθρέφτες του, παραβιάζει τον πεζόδρομο ή δεν ξέρει στοιχειωδώς πώς να ανέβει μια ανηφόρα, χωρίς να υποχρεώνει όλους στην πρώτη ταχύτητα. Από τον οδηγό του βαρέος οχήματος που θεωρεί ότι έχει προτεραιότητα όταν ξεπαρκάρει από στάση και βγαίνει με θράσος (όχι, ΚΑΝΕΙΣ δεν έχει προτεραιότητα κόντρα στον ΚΟΚ, εκτός από τα οχήματα έκτακτης ανάγκης, περιπολικά, πυροσβεστικά, ασθενοφόρα κλπ).

Αυτά όμως που έχουν χειροτερεύσει αισθητά τα τελευταία χρόνια, μέσα στον ιδιαίτερο μιθριδατισμό μας, είναι οι εκδηλώσεις απτής αδιαφορίας, αυτά που οι περισσότεροι οδηγοί νομίζουν οτι δεν είναι παρανομίες, ότι έχουν δικαίωμα να τα κάνουν. Η πιο κλασσική είναι το παράνομο (διπλο)παρκάρισμα. Διασχίζοντας κάθε πρωί το κέντρο της Αθήνας, δεν μπορείς παρά να μην αγανακτήσεις με τα οχήματα τροφοδοσίας και τα παράνομα παρκαρισμένα στην οδό Αμερικής. (Αλήθεια, ποιος αρμόδιος θα δει ποτέ και θα διορθώσει το εγκληματικό λάθος της παραχώρησης της Σίνα στα λεωφορεία, με την ανάποδη πορεία, που αφαίρεσε μια ζωτική διέξοδο και προκαλεί έμφραγμα στη Σταδίου;)

Όταν από δύο ή τρεις λωρίδες ένας δρόμος βρίσκεται με μία, όταν διπλοπαρκάρουν ανενόχλητοι, ακόμα και από τις δύο πλευρές του δρόμου, όπως συμβαίνει στη Σόλωνος, στην Ιπποκράτους ή στη Μιχαλακοπούλου, τότε η κίνηση στην πόλη υποχρεώνεται σε ένα αργό, μακρόσυρτο καραβάνι. Η νέα μόδα μάλιστα είναι το παρκάρισμα στην αριστερή λωρίδα κομβικών δρόμων, όπως η Πανεπιστημίου. Το τρομερό είναι ότι οι παραβάτες, όχι πάντα επαγγελματίες, δεν αντιλαμβάνονται γιατί ενοχλούν, αφού «περνάει». Θεωρούν δε φυσιολογικό, ακόμα και να γίνουν αυτόκλητοι τροχαίοι, όταν πρέπει να κάνουν μανούβρες για να ξεφορτώσουν ή να εκτελέσουν μια εργολαβία. Το τεράστιο επιχείρημα τους είναι «μα πώς θα κάνω εγώ κύριε μου τη δουλειά μου». Όταν η «ιδιωτική δουλειά μας» όμως επιβαρύνει τους άλλους, τότε οι νταβατζήδες του χρόνου μας θα έπρεπε τουλάχιστον να επικρίνονται δημόσια. Ούτε αυτό δεν γίνεται.

Η αίσθηση της έλλειψης σεβασμού στον άλλον, οδηγό ή πεζό, είναι διάχυτη στην πόλη. Στα φανάρια κανείς σχεδόν δεν σκέφτεται να σπεύσει, ώστε να περάσουν όσο το δυνατόν περισσότεροι που ακολουθούν. Αντιθέτως, με χαρακτηριστική βαρεμάρα και αδιαφορία (και το κινητό στο χέρι ή στο αυτί), πολλοί καθυστερούν χαρακτηριστικά και στο τέλος, περνούν μόνο αυτοί με το κίτρινο. Στις λεωφόρους ταχείας κυκλοφορίας, κανείς δεν σκέφτεται να διευκολύνει όσους δεν κάνουν βόλτα, αλλά βιάζονται να πάνε στη δουλειά τους (όχι, η αριστερή λωρίδα, στην οποία όλοι θεωρούν ότι έχουν δικαίωμα, ΔΕΝ είναι για τους βραδυπορούντες, ούτε για τα βαρέα οχήματα). Συχνότατα παρακολουθεί κανείς φορτηγά που κινούνται στη λωρίδα αυτή από το Πεντάγωνο, γιατί θα στρίψουν αριστερά στην Αγία Παρασκευή.

Έχει την αίσθηση κανείς πια, ότι η χρήση του οχήματος γίνεται με μια γενική παραίτηση, έναν άκρατο εγωισμό και μια βρισιά στο στόμα, αν και οι συνθήκες της κίνησης στην πόλη μάλλον αποσυμφόρηση δείχνουν τα τελευταία χρόνια. «Μη με πρήζεις» είναι αυτό που αποπνέεται, «γιατί δηλαδή πρέπει εγώ τώρα να ακολουθώ κανόνες, έτσι όπως έχει γίνει η ζωή μου». Η κρίση, είναι γνωστό, έδωσε το ελεύθερο να εμφανιστούν ξεδιάντροπες όλες οι γαϊδουριές και οι αγενείς συμπεριφορές, λες και πρέπει να χάσουμε εντελώς τον πολιτισμό μας.

«Κι όμως από εκεί πρέπει να ξεκινήσουμε, από το παράνομο παρκάρισμα», μου είχε πει κάποτε ένας εξαιρετικός δημοσιογράφος. Η Αθήνα υποφέρει από πάρα πολλά και χάνει ανεπιστρεπτί τη λάμψη και τη γοητεία της. Οι διαδηλώσεις και οι  αποκλεισμοί δρόμων για ψύλλου πήδημα και χάριν του πολιούχου(!) την ταλαιπωρούν αρκετά (μόνο επισκέψεις ξένων ηγετών και τρομοκρατικά χτυπήματα/ατυχήματα δικαιολογούν το κλείσιμο δρόμων σε μια σύγχρονη πόλη - και πάλι θέλει διαφορετική διαχείριση από την γραφειοκρατική αντιμετώπιση της τροχαίας).

Το τελευταίο που χρειάζεται είναι αυτή η αίσθηση ότι πάντα υπάρχει ένα μόνιμα εγκατεστημένο εμπόδιο μπροστά μας, ότι δύσκολα αφήνουμε ο ένας τον άλλο να κινηθεί απρόσκοπτα προς τον προορισμό του. Όπως ακριβώς και η χώρα, που βρίσκει πάντα τρόπους να εμποδίζει ό,τι πάει να ξεπεταχθεί και να κινηθεί λίγο πιο γρήγορα…