Στην καθιερωμένη ετήσια λαμπρή χολιγουντιανή τελετή για την απονομή της Χρυσής Σφαίρας που θεωρείται ο προάγγελος των βραβείων Oscar, κυριαρχούν οι λαμπερές και οι λαμπεροί σταρ, οι καλόγουστες ή κακόγουστες εμφανίσεις τους και οι συνήθως κοινότοπες ομιλίες των βραβευμένων μαζί με τα αστεία του παρουσιαστή της τελετής.
Φέτος όμως, την παράσταση νομίζω έκλεψε η Μέριλ Στριπ η οποία παρέλαβε άλλο ένα ειδικό βραβείο για τη μεγάλη προσφορά της στον κινηματογράφο. Στη σύντομη ομιλία της, βαθιά και ανεπιτήδευτα συγκινημένη η ίδια, έκανε ένα αιχμηρό σχόλιο με αποδέκτη τον νέο πρόεδρο των ΗΠΑ τον οποίο απέφυγε να κατονομάσει.
Η αμερικανίδα ηθοποιός με αφορμή τη χοντρόπετση και χυδαία απόπειρα του Ντόναλντ Τραμπ να κοροϊδέψει έναν αμερικανό δημοσιογράφο με ειδικές ανάγκες, απηύθυνε στο ακροατήριό της ένα συγκινητικό κάλεσμα για την προστασία και την υπεράσπιση θεσμών και απόψεων που ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ έχει επανειλημμένως στοχοποιήσει. Η ελευθεροτυπία, η βιομηχανία του θεάματος και οι φιλελεύθερες απόψεις των πρωταγωνιστών της, τα ανθρώπινα δικαιώματα, οι ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, η Αμερική ως χώρα ευκαιριών για τους αδύναμους και μη προνομιούχους, χώρεσαν στη σύντομη ομιλία της Μ. Στριπ, η οποία εκείνη τη στιγμή μετατράπηκε από κινηματογραφική σταρ στην ομιλούσα συνείδηση της χώρας της. Μια διανοούμενη σταρ που παίρνει δημόσια θέση, που αφυπνίζει, που προκαλεί τη σκέψη των συμπολιτών της ζητώντας τους να μοιραστούν μαζί της τις ανησυχίες της.
Στις κοινωνίες που χειμάζονται από βαθιά κοινωνική, ηθική και πολιτική κρίση, από κρίση αξιών η οποία συνήθως ακολουθεί την ύφεση και την οικονομική κρίση αλλά είναι πιο επικίνδυνη και πιο διαλυτική από αυτές, οι παρεμβάσεις και οι δημόσιες τοποθετήσεις της πνευματικής και καλλιτεχνικής ελίτ λειτουργούν σαν το νερό στο διψασμένο χορτάρι (για να παραφράσουμε τον Σεφέρη).
Αυτές οι φωνές, οι δυνατές και στέρεες από την προσωπικότητα, τη συγκρότηση, το ήθος των εκφραστών τους, μπορούν να έχουν έναν καταλυτικό ρόλο στην αυτοσυνειδησία του συνόλου της κοινωνίας. Δεν είναι φωνές που «χαϊδεύουν» τον κυρίαρχο λαό, δεν τον απαλλάσσουν από ενδεχόμενες ευθύνες ούτε τον μαλώνουν και του κουνάνε το δάχτυλο. Είναι φωνές που εκφράζουν την υπέρβαση της ατομικότητας προτάσσοντας το συλλογικό στόχο. Είναι φωνές που αποκαλύπτουν την πλάνη και επαναφέρουν στο προσκήνιο την αλήθεια και τη λογική. Είναι φωνές που διαχωρίζουν το μείζον από το έλασσον. Είναι φωνές που επιμένουν στη σημασία της λειτουργίας των θεσμών όταν οι θεσμοί δέχονται ανοίκειες και δημαγωγικές επιθέσεις. Είναι φωνές που δεν συμψηφίζουν, που δεν υπολογίζουν προσωπικές επιπτώσεις ή παράπλευρες απώλειες.
Φωνές χωρίς πάθος, δηλαδή χωρίς εμπάθεια, αλλά και χωρίς φόβο. Χωρίς υστερόβουλες θεωρήσεις και κυρίως με τη σκέψη τους στο μέλλον της χώρας που σήμερα κλυδωνίζεται.
Είναι οι φωνές που έχει περισσότερο από ποτέ ανάγκη η χώρα μας.
Δεν αναφέρομαι ούτε σε Κασσάνδρες ούτε σε προμηθείς. Αναφέρομαι σε πνευματικούς ταγούς που στις κρίσιμες ώρες της ιστορίας κάθε τόπου, τις δύσκολες κατά τεκμήριο, παίρνουν θέση και μπορούν να λειτουργήσουν ως πυξίδα για τους συμπολίτες τους.
Είναι κατά συνέπεια καθοριστικός ο ρόλος τους και η παρέμβασή τους.
Είναι δείκτης ωριμότητας, πολιτισμού και πλούτου για κάθε κοινωνία.
5°
