Στο Νομισματικό Μουσείο

Μερικές φορές ανάμεσα στα σκουπίδια μπορείς να βρεις μικρούς θύλακες όπου επιβιώνει η ομορφιά, αρκεί να ξέρεις πού να κοιτάξεις. Ή να είσαι πολύ τυχερός. Πριν από λίγο καιρό, σε μια από τις καθόδους μου στο κέντρο της Αθήνας, ήμουν από το δεύτερο: Τυχερός.

Δεν είχα πάει ποτέ στο Νομισματικό Μουσείο, είχα πιει καφέ στον κήπο του, όμως, ο οποίος είναι μικρός αλλά πολύ ωραίος και πράσινος και ήσυχος. Το ίδιο το μουσείο μοιάζει μικρό (για μουσείο), ένα παλιό τριόροφο νεοκλασσικό, καλά διατηρημένο αλλά όχι πολυ διαφορετικό από άλλα αναπαλαιωμένα νεοκλασσικά που υπάρχουν ακόμα στο κέντρο. Αν δεν κοιτάξεις πολύ προσεκτικά, τουλάχιστον.

Τον τελευταίο καιρό γράφω ένα ατέρμονο, ασαφές και μεγαλεπήβολο άρθρο για την ψηφιοποίηση της ανθρώπινης γνώσης, και στα πλαίσια αυτού είχα έρθει σε επαφή με τη Google Ελλάδος, και είχα κάνει κάποιες συναντήσεις για να μου μιλήσουν άνθρωποι για ένα πρόγραμμα που λέγεται Google Art Project. Πρόκειται για ένα site όπου συγκεντρώνονται φωτογραφίες υψηλής ανάλυσης και πανοραμικές interactive ξεναγήσεις (κάτι σαν το Street View) από χιλιάδες μουσεία του κόσμου. Πέντε ελληνικά συμμετέχουν επίσης: Το μουσείο της Ακρόπολης, το Ισλαμικής Τέχνης, το Κυκλαδικής Τέχνης, το Μπενάκη και αυτό εδώ.

Μια ηλιόλουστη μα παγωμένη Τρίτη κατέβηκα στο Νομισματικό Μουσείο για να μιλήσω με το διευθυντή του, το Δρ. Δημήτρη Κακαβά για τη Google. Καταλήξαμε να λέμε πολλά ακόμα πράγματα, για το μουσείο, για τα μουσεία γενικότερα, για το Δημόσιο και για τις περιπέτειες που περνάει ένα μουσείο που ανήκει στο Δημόσιο τη σήμερον ημέρα. Τα περί Google και ψηφιοποίησης θα τα διαβάσεις στο άλλο άρθρο, όταν με το καλό το ολοκληρώσω, αν το ολοκληρώσω, αλλά εδώ θέλω να σου γράψω για ένα από τα υπόλοιπα:

Για το κτίριο του Νομισματικού Μουσείου, έναν αναπάντεχο θύλακα ομορφιάς ανάμεσα στα σκουπίδια.

Μετά τη συζήτηση ο ενθουσιώδης και χειμαρρώδης κύριος Κακαβάς με πήρε για μια γρήγορη ξενάγηση στους χώρους του κτιρίου. Μόλις μπήκαμε στον προθάλαμο το σαγόνι μου έπεσε στο πάτωμα, που λέει η ξένη έκφραση, και δε σηκώθηκε από εκεί μέχρι που βγήκαμε. Το πάτωμα ήταν γεμάτο σβάστικες.

Το Νομισματικό Μουσείο τα παλιά τα χρόνια δεν ήταν μουσείο. Ήταν μια έπαυλη, το "Ιλίου Μέλαθρον" σχεδιασμένη από τον πανταχού παρών Ερνστ Τσίλερ. Πρώτος ιδιοκτήτης και κάτοικος ήταν ο διάσημος αρχαιολόγος Ερρίκος Σλήμαν, αυτός που ανακάλυψε την Τροία. Ο Σλήμαν ζούσε σ' αυτό το κτίριο μαζί με τη γυναίκα του τη Σοφία (που είχε το ατυχές πατρώνυμο "Εγκαστρωμένου") και τα δύο τους παιδιά, που τα λέγαν Ανδρομάχη και Αγαμέμνονα, σοβαρολογώ. Η κατασκευή του ολοκληρώθηκε το 1881. Σήμερα το κτίριο είναι ολόιδιο.

Έχω ξαναμπει σε παλιά σπίτια, έχω ξεναγηθεί και σε υπεραιωνόβια αναπαλαιωμένα σπίτια, αλλά δεν έχω ξαναδεί τόσο κάλα διατηρημένο -και τόσο θεαματικά διακοσμημένο- κτίριο σ' αυτήν εδώ την πόλη. Το Ιλίου Μέλαθρον είναι σχετικά μικρό για μουσείο, αλλά έχει μεγάλα, ψηλοτάβανα δωμάτια με διαστάσεις αρκετά γενναιόδωρες. Κάθε ένα περιέχει αραιά τοποθετημένες προθήκες με κάποια επιλεγμένα δείγματα από τα 500.000 νομίσματα της συλλογής του Μουσείου, ευφάνταστα ταξινομημένα σε κάποιες περιπτώσεις, κι αυτά είναι ομολογουμένως αξιοθαύμαστα, αλλά περιέχει επίσης και κάτι άλλο: Απίθανα ψηφιδωτά πατώματα, εκπληκτικές πολύχρωμες τοιχογραφίες, αποφθέγματα γραμμένα στους τοίχους, πλουμιστές, φανταχτερές παραστάσεις πάνω από τις πόρτες, στα γείσα και στα αετώματα. Κάθε δωμάτιο έχει διαφορετικό χαρακτήρα, ενίοτε και διαφορετικό χρώμα. Τα πάντα είχαν την ετερόκλητη αισθητική του διασκεδαστικού κιτς. Μπορεί να έφταιγε και η ξενάγηση του κυρίου Κακαβά ("εδώ ήταν το υπνοδωμάτιο του ζεύγους -δίπλα το δωμάτιο των παιδιών"), αλλά περπατώντας στα δωμάτια αποκτούσες την εντύπωση ότι οι Σλήμαν μετακόμισαν μόλις το προηγούμενο Σαββατοκύριακο. Η ατμόσφαιρα ήταν φορτωμένα αυθεντική, υπεραιωνόβια.

Η διακόσμηση αυτού του κτιρίου είναι ένα φανταχτερό υπερθέαμα που αξίζει να δει όποιος περνάει κάθε μέρα από την Πανεπιστημίου χωρίς να υποπτεύεται τι υπάρχει εκεί μέσα. Αν είναι προσεκτικός, βέβαια, μπορεί να προσέξει τις σβάστικες.

Οι σβάστικες, που την εποχή που χτίστηκε το σπίτι δεν είχαν μαγαριστεί εννοιολογικά από Γερμανούς φασίστες, βρίσκονται παντού στο διάκοσμο του σπιτιού, και κυρίως στα πατώματα, με κάθε μορφή (αριστερόστροφες ή δεξιόστροφες) και κάθε μέγεθος. Υπάρχουν επίσης και στα κάγκελα που χωρίζουν τον κήπο από το πεζοδρόμιο της Πανεπιστημίου, όπου οπωσδήποτε προκαλούν την απορία παρατηρητικών περαστικών.

Οπότε σου προτείνω το εξής: Πήγαινε μια βόλτα στην Πανεπιστημίου, μέχρι το ύψος του Attica περίπου και απέναντι, και ψάξε τα κάγκελα με τις σβάστικες. Μόλις τα βρεις, μπες, πιες κι ένα καφέ στον κήπο αν έχει ωραία μέρα, και μετά μπες στο σπίτι του Ερρίκου και της Σοφίας Σλήμαν που τώρα φιλοξενεί αρχαία λεφτά, και κοίτα τους τοίχους, τα ταβάνια και τα πατώματα. Δεν χρειάζεται καν να κοιτάξεις τα νομίσματα, αν δεν θέλεις. Οι τοίχοι αρκούν.

Κι αν τα 3 ευρώ του εισιτηρίου σου πέφτουν πολλά, δες αυτές εδώ τις φωτογραφίες και περίμενε. Όπως μου είπε ο κύριος Κακαβάς, το 2013 υπολογίζουν να βάλουν και street view πανοράματα του Μουσείου στο Google Art Project (μέχρι τώρα από τα Ελληνικά μουσεία έχει βάλει μόνο το της Ακρόπολης). Τότε θα μπορείς να δεις τις τοιχογραφίες και τα ψηφιδωτά και τις σβάστικες (και τα νομίσματα) από την οθόνη που κοιτάζεις τώρα, τσάμπα. Δεν θα είναι το ίδιο, βέβαια.

Σου εγγυώμαι ότι δεν είναι το ίδιο.