Μια περίεργη Πρωτοχρονιά

Όταν ανακοινώθηκε η ιστορία της έκδοσης των οκτώ Τούρκων αξιωματικών, τα πρώτα μηνύματα που έλαβα, ήταν από διαδικτυακούς και μη συνομήλικους φίλους: «κάτι πρέπει να κάνουμε». Οι μέρες περνούσαν και η πολιτική διαχείριση του ζητήματος κάθε άλλο παρά καθησυχαστική ήταν για την τύχη τους. Εκεί συναντήθηκε η ανησυχία μας με την αγωνία του Απόστολου Δοξιάδη, του Ανδρέα Πετρουλάκη, του Λευτέρη Παπαγιαννάκη, της Λίνας Παπαδοπούλου και της Όλγας Κετικίδου και αποφασίσαμε να διοργανώσουμε τη συγκέντρωση στα παλιά κρατητήρια της ΕΑΤ-ΕΣΑ, την Παραμονή των Φώτων*.

Χτες επισκέφθηκα τα παλιά κρατητήρια της ΕΑΤ-ΕΣΑ, επί Χούντας. Αν δεν ξέρεις την ιστορία του χώρου δεν καταλαβαίνεις ότι πρόκειται για τόπο βασανιστηρίων, μοιάζει απλά με κομμάτι του πάρκου. Παγκάκια, πράσινο, όμορφα μικρά κτίρια. Περπάτησα λίγο πίσω από το κεντρικό κτίσμα. Βρέθηκα μπροστά σε ένα φθαρμένο κτίριο, τον χώρο των ανακρίσεων. Τα παράθυρά του με τα σκουριασμένα κάγκελα που χάσκουν μέσα από τον τσιμέντο, το μαρμάρινο πλατύσκαλο που γέρνει στο πλάι, λες και κουράστηκε από το βάρος των βημάτων κι ύστερα από τόσα χρόνια μπορεί πια να γλιστρήσει αθόρυβα στο έδαφος. Η πόρτα με εμφανή τα σημάδια του χρόνου. Ρωγμές στην πρόσοψη, πεσμένοι σοβάδες, γκρίζοι τοίχοι. Από όλη την περιοχή, είναι το μόνο κτίριο που μαρτυρά ότι «εδώ, έχει συμβεί κάτι πολύ κακό». Στάθηκα δυο λεπτά, ήθελα να αγγίξω τον τοίχο μα δίστασα, λες και θα άρχιζε ξαφνικά να μου μιλά και δεν άντεχα να ακούσω την ιστορία του.

Πόσες κραυγές, πόσο πόνο, πόση απόγνωση, πόσες ιστορίες έχουν χωνέψει αυτοί οι τοίχοι! Ανατρίχιασα στη σκέψη. Η γενιά μου δε γνώρισε δικτατορία, μόνο μέσα από διηγήσεις και την Ιστορία. Μεγαλώσαμε με δεδομένη την ελευθερία έκφρασης και τη διαφωνία ως κάτι φυσικό και καλοδεχούμενο. Το δικό μας πρόβλημα ήταν το να «έχεις άποψη», ποτέ δεν γνωρίσαμε τον φόβο που συνοδεύει τη διατύπωσή της. Πολλοί μάλιστα υποστηρίζουν ότι αυτό ακριβώς έχει οδηγήσει στην αποδυνάμωση της δημοκρατικής συνείδησης της νέας γενιάς, ωστόσο, έχω λόγους να υποστηρίζω το αντίθετο. Ακριβώς επειδή απολαύσαμε το αγαθό του να μεγαλώνεις σε μια Δημοκρατία, ακριβώς επειδή έχουμε ταξιδέψει σε ευρωπαϊκές χώρες με ισχυρή θεσμική θωράκιση, είμαστε έτοιμοι να το υπερασπιστούμε και να μην επιτρέψουμε να αμφισβητηθεί. Όσο κι αν είναι εφαπτόμενα, δεν πρέπει να συνδέουμε την πολιτική με τη Δημοκρατία. Μπορεί πολλοί νέοι να δυσπιστούν απέναντι στους πολιτικούς, όμως υποστηρίζουν το πολίτευμα, αγωνιούν για τις δημοκρατικές αξίες και επιδίωξή τους είναι  να διευρύνουν, όχι να στενέψουν τη Δημοκρατία.

Μπορεί το κράτος να υστερεί σε πολλά, αλλά έχουν γίνει σπουδαία βήματα τα τελευταία χρόνια. Η Ελλάδα είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Είναι αλήθεια ότι αυτή η σχέση έχει βαφτιστεί στην αμφιθυμία. Την επικαλούμαστε συνήθως όταν χρειαζόμαστε άμεση βοήθεια και δυσφορούμε όταν χρειάζεται να τηρήσουμε τις υποσχέσεις μας ως ισότιμα μέλη. Οι πολιτικές ηγεσίες των τελευταίων ετών έκαναν ό,τι μπορούσαν για να ενισχυθεί αυτό. Πρακτικά, το να ανήκεις στην Ε.Ε σημαίνει ότι ασπάζεσαι ένα σύνολο κανόνων τους οποίους δεσμεύεσαι να τηρείς. Ένας από αυτούς είναι ο σεβασμός και η υπεράσπιση των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Η υπόθεση των Οκτώ είναι χαρακτηριστική. Οκτώ νέοι άνθρωποι έφτασαν στη χώρα μας στηριζόμενοι ακριβώς στο ότι, ως μέλος της Ε.Ε, ως Δημοκρατία, η Ελλάδα θα υπερασπιστεί το δικαίωμά τους σε δίκαιη δίκη, και άρα δε θα τους εκδώσει σε μια χώρα όπου η δίκαιη δίκη μόνο ως μακάβριο ανέκδοτο μπορεί να υπάρξει. Εξαφανίσεις, θάναται, βασανιστήρια. Το δίκιο είναι το δίκιο της βίας ενός δικτάτορα.

Η υπόθεση αυτή έχει μια πραγματική και μια συμβολική διάσταση.

Η πραγματική είναι ότι το πραξικόπημα του Ιουλίου ήταν το τέλειο πρόσχημα για τον Ερντογάν, προκειμένου να εγκαθιδρύσει το δικό του καθεστώς. Για να το επιτύχει, έχει εξαπολύσει πογκρόμ κατά όσων θεωρούνται «αντιφρονούντες». Τα στοιχεία που βλέπουν το φως της δημοσιότητας φέρνουν στο νου όσα περιέγραφε ο Σολτζενίτσιν στο «Αρχιπέλαγος Γκούλαγκ»:

«Ο κόσμος έχει τόσα κέντρα όσα και ζωντανά πλάσματα. Ο καθένας μας είναι ένα κέντρο του κόσμου και ο κόσμος θρυμματίζεται όταν κάποιος σφυρίξει "Συλλαμβάνεσθε!". Αφού συλλαμβάνεσθε εσείς, τι άλλο μπορεί να αντέξει σ’ αυτόν τον σεισμό; Μη μπορώντας όμως με το θολωμένο μυαλό μας να συλλάβουμε αυτή την ανατροπή του κόσμου, τόσο οι πιο ικανοί όσο και οι πιο απλοϊκοί από μας δεν βρίσκουμε, αυτή τη στιγμή, να αντλήσουμε από όλη την εμπειρία της ζωής μας παρά μόνο την κραυγή:

-Εγώ; Μα γιατί;

Είναι μια ερώτηση που ειπώθηκε εκατομμύρια και εκατομμύρια φορές πριν από μας και δεν πήρε ποτέ καμιά απάντηση. Η σύλληψη είναι μια αστραπιαία ριζική μεταβολή, μια μεταφορά από μια κατάσταση σε άλλη. Αυτή είναι η σύλληψη: ένα αστροπελέκι, που σπρώχνει μεμιάς το παρόν στο παρελθόν και κάνει αδύνατο ένα παρόν με πλήρη δικαιώματα».

Στη σημερινή Τουρκία, άνθρωποι απολύονται, διώκονται, φυλακίζονται, εξαφανίζονται χωρίς φυσικά να απαντηθεί ούτε και τώρα, μετά από τόσα χρόνια το ερώτημα «Εγώ; Μα γιατί;». Κάθε αυταρχικό καθεστώς χρησιμοποιεί την ιδεολογία για να επιβάλει την εξουσία του με τη βία – πρόκειται για τυπική μέθοδο, είτε μιλάμε για δεκάδες χρόνια πριν είτε για το σήμερα. Αυτό κάνει και ο Ερντογάν.

Ο μόνος τρόπος άμυνας είναι το να καταφύγει κανείς σε μια χώρα με δημοκρατία, ζητώντας να υπερασπιστεί το δικαίωμά του στη ζωή και σε δίκαιη δίκη για τις κατηγορίες που του προσάπτουν. Το πραγματικό διακύβευμα λοιπόν είναι αν θα επιτρέψει η Ελλάδα να οδηγηθούν οι Οκτώ στα βασανιστήρια και τον θάνατο. Ο πραγματικός αγώνας, να τους σώσουμε.

Αλλά υπάρχει και ένα βαθύτερο θέμα, που το αποκάλεσα «συμβολικό». Αυτό είναι ο εξευτελισμός μας, αν σταθούμε ανίκανοι ως δημοκρατία να προστατεύσουμε τα ανθρώπινα δικαιώματα. Πολλοί λένε ότι, ακόμη κι αν η Ελλάδα αποφασίσει να εκδώσει τους Οκτώ, θα παρέμβει το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για να αναστείλει την απόφαση. Αυτό ακριβώς είναι που δεν πρέπει να συμβεί. Γιατί η χώρα θα έχει ήδη εξευτελιστεί. Πρέπει να δείξουμε ότι η χώρα μας δεν είναι ένας παρίας, που ώρες-ώρες παριστάνει τον κουτσαβάκη κι άλλες τρώει καρπαζιές, μια κατ’ όνομα δημοκρατία, η οποία έχει αφεθεί στην Ε.Ε. ακόμη και για τα στοιχειώδη. Η έκδοση των Οκτώ θα είναι ομολογία αποτυχίας του Κράτους Δικαίου. Μετά από αυτό, κανείς μας δε θα μπορεί να είναι σίγουρος ότι ζει σε μια χώρα που σέβεται την ανθρώπινη ζωή και υπερασπίζει  το δίκιο. Καμία χώρα της Ε.Ε. δεν έχει εκδώσει ως σήμερα τους Τούρκους που βρέθηκαν στην επικράτειά της και ζήτησαν την προστασία της. Σε καμία οι ικέτες δε χρειάστηκαν τη συνδρομή του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου. Ούτε η Ελλάδα τη χρειάζεται!

Όσοι από τη γενιά μου επιλέξαμε να μείνουμε στην Ελλάδα, το κάνουμε ακριβώς επειδή έχουμε εμπιστοσύνη στους θεσμούς παρά τα όποια προβλήματα, έχουμε εμπιστοσύνη στη Δικαιοσύνη και  στη συνείδηση των δημοκρατών πολιτών, βλέπουμε τη χώρα μας ως ισότιμο μέλος της Ε.Ε και όχι ως καχεκτικό παιδί. Σε αυτή τη ρευστή πολιτική συγκυρία, σε αυτές τις συνθήκες ανασφάλειας και οικονομικής κατάρρευσης, επιβάλλεται οι θεσμοί να λειτουργήσουν απρόσκοπτα. Στις Δημοκρατίες, η οικονομία και η πολιτική δεν καθορίζει τη λειτουργία της Δικαιοσύνης. Οι φίλοι που δίνουμε αυτό τον αγώνα για τη μη-έκδοση των Οκτώ πιστεύουμε ότι το ζήτημα αποτελεί crash-test για το Κράτος Δικαίου. Η έκβαση της υπόθεσης θα δείξει αν μπορούμε να κοιμόμαστε ασφαλείς και να κάνουμε όνειρα για το νέο έτος. Γιατί μόνο η αυτονομία της  Δικαιοσύνης και το Κράτος Δικαίου μπορούν να εγγυηθούν την έξοδο από την κρίση. Χωρίς αυτά, δεν έχει κανένα νόημα η οικονομική ανάκαμψη. Πολλές χώρες άλλωστε  έχουν πλούτο, αλλά όχι δημοκρατία – κανείς δεν ονειρεύεται να ζήσει σε μια τέτοια χώρα.

Φαντάζομαι τους Οκτώ στο κελί τους. Ο νέος χρόνος θα σηματοδοτήσει ένα καθοριστικό τέλος: της αγωνίας, ή της ζωής τους.

*Η συγκέντρωση θα πραγματοποιηθεί παραμονή των Φώτων στις 5/1 και ώρα 18:30 στα παλιά κρατητήρια της ΕΑΤ/ΕΣΑ (Πάρκο Ελευθερίας). Το δίκιο θα νικήσει. ΟΧΙ στην έκδοση των Οκτώ Τούρκων.

Περισσότερες πληροφορίες και νέα, στη σελίδα μας στο Facebook.