Ας μην είμαστε μίζεροι, μικρόψυχοι, ξινοί. Πρόκειται για πολύ μεγάλη νίκη του ΠΑΣΟΚ, και προσωπικά του Γιώργου Παπανδρέου. Εφάμιλλη ίσως, ως προς την έκτασή της, μόνο με εκείνη του πατέρα του το 1981. Ως προς την έκταση, όμως. Όχι και ως προς το πολιτικό περιεχόμενο. Το 1981 οι προσδοκίες του εκλογικού σώματος ήταν πολύ μεγάλες. Με άλλα λόγια, όσοι είχαν ψηφίσει ΠΑΣΟΚ (και δεν ήταν, δα, και λίγοι) πίστευαν ότι θα υπάρξουν ριζικές τομές και αλλαγές, προσέβλεπαν στη λύση χρόνιων προβλημάτων και εκκρεμοτήτων της ελληνικής κοινωνίας.
Σήμερα, αντιθέτως, ο ορίζοντας των προσδοκιών είναι εξαιρετικά περιορισμένος. Κι αυτό γιατί πράγματι η χώρα επηρεάζεται από τη διεθνή οικονομική κρίση (αν και λιγότερο απ’ όσο ήθελε να μας κάνει να πιστέψουμε, για προφανείς λόγους, ο Καραμανλής), αλλά κυρίως γιατί, κατά τη γνώμη μου, το οικονομικό μοντέλο, το πολιτικό σύστημα και το μοντέλο διακυβέρνησης της χώρας έχουν φτάσει πια στα όριά τους. Οι στρόφιγγες, άλλωστε, της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που –σε συνδυασμό, βέβαια, με τον αχαλίνωτο δανεισμό– χρηματοδότησαν εν πολλοίς την καταναλωτική ευμάρεια των τελευταίων τριάντα ετών, έχουν ήδη αρχίσει να κλείνουν, χωρίς μάλιστα οι σχετικοί πόροι να έχουν χρησιμοποιηθεί για τους σκοπούς τους οποίους καλούνταν να υπηρετήσουν (υποδομές, αναδιαρθρώσεις κ.λπ.). Συμπερασματικά, το κυρίαρχο έως τώρα μοντέλο έχει εξαντλήσει την –όποια τελοσπάντων είχε– προωθητική δύναμή του, έχει φάει τα ψωμιά του.
Μακάρι το ΠΑΣΟΚ να θελήσει τα ταρακουνήσει αυτό το τέλμα, μακάρι να δείξει την τόλμη και την αποφασιστικότητα που απαιτούν οι περιστάσεις. Η άνετη πλειοψηφία του στη Βουλή και η ευκαιρία που θα έχει να εξαντλήσει ολόκληρη την τετραετία, καθώς η Νέα Δημοκρατία θα ψάχνει να βρει «ποιος και τι έφταιξε και πήγαμε τόσο χάλια», θα μπορούσαν άλλωστε να βοηθήσουν προς αυτή την κατεύθυνση. Επιπλέον, τα προβλήματα που κληρονομεί είναι τέτοια και τόσα που οι όποιες τάσεις για γιουρούσι και για απλή «νομή της εξουσίας υπέρ ημετέρων» θέλω να πιστεύω ότι, εκ των πραγμάτων, θα περιοριστούν.
Όσο για τα κόμματα της κομμουνιστικής και νεοκομμουνιστικής Αριστεράς, πενιχρή η συγκομιδή. Το ΚΚΕ, προεκλογικά και μετεκλογικά, λέει τα ίδια ακριβώς που έλεγε στις προηγούμενες ή στις προπροηγούμενες εκλογές και που θα λέει και στις επόμενες: «Όλοι ίδιοι είναι», «δεν πρόκειται να αλλάξει τίποτα», «το κόμμα βγήκε πιο δυνατό» (προφανώς το 7,5 είναι μικρότερο από το 8,2 μόνο στα «αστικά» μαθηματικά). Αυτοί οι άνθρωποι είναι αξιοθαύμαστοι: δεν επηρεάζονται από τίποτα, δεν αλλάζουν άποψη για τίποτα –ούτε καν φρασεολογία– ό,τι και αν συμβαίνει στη χώρα και στον κόσμο.
Όσο για τον ΣΥΝ/ΣΥΡΙΖΑ επέζησε, παρά τις «φιλότιμες προσπάθειες» του Αλαβάνου να συμπαρασύρει τα πάντα στο κύμα του άμετρου και ανερμάτιστου «αντισυστημικού» νεοαριστερισμού και μικρομεγαλισμού του («ένα πρώην (!) μεγάλο κόμμα όπως το ΠΑΣΟΚ», δήλωνε πριν από ενάμιση μόλις χρόνο). Αργά ή γρήγορα, πάντως, η ώρα της αλήθειας θα έρθει γι’ αυτόν τον πολιτικό σχηματισμό που προσπαθεί απεγνωσμένα να ταιριάξει νεομαοϊκούς και άλλους «εξεγερσιακούς» με ηρωικά μαχόμενες οπισθοφυλακές της πάλαι ποτέ ανανεωτικής Αριστεράς.
Τέλος, για τους Οικολόγους Πράσινους υπάρχουν, νομίζω, οι προϋποθέσεις ώστε να μπουν στο πολιτικό παιχνίδι, να έχουν λόγο για όσα θα γίνονται και δεν θα γίνονται τα επόμενα χρόνια. Άλλωστε, τα περί «πράσινης ανάπτυξης», τα οποία έχουν πια ενσωματωθεί στην τρέχουσα πολιτική ατζέντα (σε ρητορικό μάλλον παρά σε ουσιαστικό επίπεδο, κατά τη γνώμη μου), βοηθάνε γενικώς το εγχείρημά τους και ιδιαίτερα την προσπάθειά τους να αποκτήσουν κοινωνική και πολιτική αγκύρωση.
Συμπερασματικά, για μία ακόμη φορά επιβεβαιώθηκε ότι το εκλογικό αποτέλεσμα στη χώρα μας το διαμορφώνει αυτό το περιβόητο 10-12%, που δεν είναι κομματικά «μπετοναρισμένο» αλλά κινείται μεταξύ των δύο μεγάλων κομμάτων/παρατάξεων: της Κεντροαριστεράς και της Κεντροδεξιάς. Άλλοι το λένε «μεσαίο χώρο», που ακούγεται και πιο πολιτικά κομψό. Οι παλαιότεροι, πάλι, το ήξεραν ως «κέντρο», όπως επίσης ήξεραν –τουλάχιστον οι πιο ανοιχτόμυαλοι από αυτούς– πως την Ελλάδα (αλλά και όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, θα πρόσθετα) «την κυβερνά όποιος κερδίζει το κέντρο». Το να γνωρίζεις αυτή την απλή αλήθεια δεν σε μετατρέπει αυτομάτως σε «κεντρώο», απλώς σου επιτρέπει να ξέρεις πώς κερδίζονται οι εκλογικές –και όχι μόνο– αναμετρήσεις.
11°
