Οι δημοσκοπήσεις δεν δείχνουν μόνο τη ραγδαία φθορά του ΣΥΡΙΖΑ και το ισχυρό προβάδισμα της ΝΔ. Δείχνουν επίσης ότι η κοινωνική πλειοψηφία αποδοκιμάζει την πολιτική ελίτ, δεν πιστεύει κανέναν και δεν ελπίζει σε τίποτα, επιταχύνοντας έτσι την κάθοδο στο πουθενά. Γιατί ενισχύεται η δυναμική της αποχής και της παθητικότητας, γίνεται όλο πιο φανερή η συλλογική απόρριψη του κυρίαρχου πολιτικού συστήματος, ενώ αυτό μπορεί να φέρει την ενδυνάμωση των άκρων και των δυνάμεων της δραχμής.
Ο ΣΥΡΙΖΑ προσπαθεί να αντιμετωπίσει το πρόβλημα αποσυσπείρωσής του με τακτικισμούς και κερδίζοντας όσο περισσότερο πολιτικό χρόνο μπορεί, η ΝΔ βολεύεται στη λογική του ώριμου φρούτου και περιμένει να δαγκώσει τον καρπό της εξουσίας έχοντας διατηρήσει ατόφιο τον εαυτό της.
Στις επόμενες εκλογές, όποτε και αν γίνουν, μπορεί η έκπληξη να μην έρθει από το μέγεθος της διαφαινόμενης νίκης της ΝΔ αλλά από τη σύνθεση του κοινοβουλίου. Κανείς δεν ξέρει πού θα φτάσει η Χρυσή Αυγή, όλοι βλέπουν μέσα την Πλεύση Ελευθερίας της Ζ. Κωνσταντοπούλου, ενώ ασφαλείς προβλέψεις δεν υπάρχουν για το πού θα οδηγήσει η ψήφος της καζούρας και της ασυναρτησίας που, σύμφωνα με πολλές ενδείξεις, θα αποβεί καθοριστική.
Δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι οι πολίτες αδικούνται από τους πολιτικούς που τους εκπροσωπούν. Η εικόνα είναι πιο σύνθετη, καθώς υπάρχει συμμετοχή και επομένως συνευθύνη. Είμαστε ό,τι κάνουμε (άρα ό,τι εκλέγουμε), όχι ό,τι λέμε (δηλαδή πως ψάχνουμε και δεν βρίσκουμε την ποιότητα). Οι πολλοί ψηφίζουν, συνήθως, πελατειακά, τιμωρητικά, θυμικά, για πλάκα, για εκτόνωση ή για εκδίκηση, επιβραβεύουν αυτούς που μετά βρίζουν, απαξιώνουν εκείνους τους οποίους αργότερα επαινούν (λχ Κ. Στεφανόπουλος) και δεν αφήνουν το νέο να μπει στην πολιτική, αφού σταυρώνουν μόνο αναγνωρίσιμους-τηλεοπτικούς αγωνιστές και δεν τους ενδιαφέρουν τα βιογραφικά και η ουσία.
Αν υπήρχε Ελληνας Γκρίλο ή Ελληνας Τραμπ, πιθανότατα, θα ζούσαμε τώρα θορυβωδώς την αρχή του ευρωπαϊκού μας τέλους. Ευτυχώς δεν υπάρχει, αλλά δυστυχώς υπάρχει πολύς γκριλισμός και πολύς τραμπισμός, είναι θέμα χρόνου να αποκτήσει δυναμική πολιτική έκφραση η κοινωνική στροφή στον αναχρονιστικό συντηρητισμό, τον ασυγκράτητο ανορθολογισμό και τον αντιευρωπαϊκό πρωτογονισμό.
Δεν κινδυνεύουμε από τον Σόιμπλε, κινδυνεύουμε από τον εαυτό μας. Ο Γερμανός ΥΠΟΙΚ πράγματι εργάζεται για το Grexit, γιατί δεν πιστεύει στο σχέδιο του κοινού νομίσματος ούτε στην δυνατότητα της χώρας μας να ανήκει στην ίδια ομάδα με τις άλλες χώρες της ευρωζώνης. Ωστόσο, δεν θα μπορούσε να προωθήσει ή να επιβάλει κανένα τέτοιο σχέδιο, αν δεν του προσφέρονταν συνεχώς επιχειρήματα από την ελληνική πλευρά και αν δεν ήταν τόσο αβαθής η σχέση με το ευρώ ενός σημαντικού κομματιού της ελληνικής κοινωνίας, που αύριο μπορεί να γίνει πλειοψηφικό.
Μέχρι τώρα ταλαιπωρούμαστε από τα εύκολα διλήμματα: Να κλείσει ή να μην κλείσει η αξιολόγηση, να γίνουν εκλογές τώρα ή αργότερα, Τσίπρας ή Μητσοτάκης. Σύντομα, το 2018, όταν θα ολοκληρωθεί το τρέχον πρόγραμμα και θα έχει σχηματιστεί ένας νέος ευρωπαϊκός πολιτικός χάρτης, σκοτεινότερος, θα βρεθούμε μπροστά στα δύσκολα διλήμματα: Μένουμε ή όχι στην Ευρώπη (όποια και αν είναι), παλεύουμε για να προοδεύσουμε ή αφηνόμαστε να τσακιστούμε, αποδεχόμαστε επιτέλους ότι έτσι όπως είμαστε δεν μπορούμε να σταθούμε μεταξύ των πλουσιότερων χωρών του κόσμου ή επιμένουμε στη συντήρηση της ιδιοτυπίας μας.
Η ουσιαστική απάντησή μας (πέρα από τις λέξεις που θα χρησιμοποιηθούν) μπορεί να μας φέρει κοντά στον Σόιμπλε, μπορεί να θέλουμε (ανοιχτά ή ανομολόγητα) ακριβώς το ίδιο και απλώς να το λέμε με άλλα λόγια. Και τότε εμείς θα είμαστε ο εχθρός μας.
11°
