"Αντισυστημικά" αδιέξοδα

Όσοι διάβαζαν προσεκτικά τις δημοσκοπήσεις, ακόμα κι εκείνες στις οποίες ο ΣΥΡΙΖΑ προηγούνταν στην πρόθεση ψήφου, είχαν διαπιστώσει πως το κόμμα του Αλέξη Τσίπρα είχε πάψει εδώ και λίγους μήνες να έχει τον ίδιον αέρα στα πανιά του όπως στο πρόσφατο παρελθόν. Νομίζω πως αυτό ακριβώς ήρθαν να καταγράψουν και κάποιες πρόσφατες δημοσκοπήσεις, στις οποίες ο ΣΥΡΙΖΑ και ο ηγέτης του υποχωρούν, και μάλιστα σε όλα τα πεδία (πρόθεση ψήφου, καταλληλότερος για πρωθυπουργός, παράσταση νίκης κ.ά.).

Του ΣΥΡΙΖΑ «δεν του βγήκε» ένα χαρτί στο οποίο είχε ποντάρει αρκετό απ’ το πολιτικό του κεφάλαιο: το χαρτί της σχετικά γρήγορης κατάρρευσης της τρικομματικής κυβέρνησης, έπειτα από κάποιου είδους εμπλοκή στην υλοποίηση της δανειακής σύμβασης και στην εισροή των αναμενόμενων ποσών.

Απ’ τη στιγμή που τα πράγματα δεν εξελίχθηκαν έτσι, είναι προφανές πως το πολιτικό πλαίσιο και τοπίο έχει αλλάξει. Η χώρα, αν και εξακολουθεί να αντιμετωπίζει τεράστια προβλήματα (και αυτά κυρίως της ύφεσης και της ανεργίας), έχει πάρει ωστόσο μια ανάσα. Η κυβέρνηση στάθηκε τελικά όρθια, έστω και περνώντας απ’ τα σαράντα κύματα. Οι δόσεις εκταμιεύονται, ο κίνδυνος εξόδου απ’ τη ζώνη του ευρώ απομακρύνθηκε.

Ήταν λοιπόν φυσικό οι δεξαμενές απ’ τις οποίες αρδευόταν ο ΣΥΡΙΖΑ, οι δεξαμενές του κλίματος οικονομικής κατάρρευσης και διάχυτης κοινωνικής αναταραχής, αν όχι να στερέψουν, τουλάχιστον να μην έχουν πια τα απαραίτητα «καύσιμα» ώστε να συνεχίσουν να τροφοδοτούν τις υψηλές πτήσεις του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης.

Ως γνωστόν, τα άκρα και οι ακραίες απόψεις «τρέφονται» απ’ την αίσθηση πως το υφιστάμενο πλαίσιο έχει διαρραγεί, πως το σύστημα έχει φτάσει στα όριά του. Επομένως, στο μέτρο που η χώρα όλο και λίγο περισσότερο θα στέκει στα πόδια της, που μια κάποια ηρεμία θα αποκαθίσταται σταδιακά, είναι λογικό ότι κάποια απότοκα της κρίσης πολιτικά φαινόμενα θα υποχωρούν σε πιο «φυσιολογικά» επίπεδα. Για παράδειγμα, όπως έχει εύστοχα επισημανθεί, μετανάστες και μεταναστευτικό ζήτημα υπήρχαν και πριν απ’ το 2009. Αυτό, όμως, που εκτόξευσε το ποσοστό της Χρυσής Αυγής ήταν η κρίση, η οποία έδωσε εντελώς άλλη διάσταση σε ήδη υπάρχοντα προβλήματα.

Για να επανέλθω όμως στον ΣΥΡΙΖΑ, στην πολιτική ισχύει λίγο-πολύ ό,τι και στο στίβο: όσο ο αντίπαλος αντέχει και δεν δείχνει έντονα σημάδια κόπωσης… κουράζεσαι εσύ, καθώς, εκτός των άλλων, βλέπεις πως γίνεται πολύ πιο δύσκολο απ’ ό,τι υπολόγιζες να περάσεις μπροστά, και τελικά να «νικήσεις». Σύντομα, λοιπόν, οι κάθε είδους αντιφάσεις (προγραμματικές, στελεχικής σύνθεσης κ.λπ.) ήταν επόμενο να έρθουν στην επιφάνεια, πλήττοντας εν πολλοίς την όποια αξιοπιστία είχε καταφέρει να κεφαλαιοποιήσει (συγκυριακά, έστω) το κόμμα του Αλέξη Τσίπρα. Έτσι κάπως, ο ΣΥΡΙΖΑ άρχισε να ταλαιπωρείται απ’ τα «είμαστε/δεν είμαστε έτοιμοι να κυβερνήσουμε», απ’ την κραυγαλέα πολυφωνία/κακοφωνία για το πώς θα αντιμετώπιζε μια ενδεχόμενη κυβέρνησή του τις υποχρεώσεις που απορρέουν απ’ τις δανειακές συμβάσεις, από, από…

Τελειώνοντας, μια ακόμα επισήμανση. Συχνά ο ΣΥΡΙΖΑ προβάλλει το αντισυστημικό προφίλ του. Ο αντισυστημισμός (ό,τι κι αν σημαίνει ο όρος, γιατί εγώ ξέρω κάτι καθηγητάδες που έσπευσαν να πάρουν θέση μεταξύ των ιδεολογικοπολιτικών γκουρού του, οι οποίοι έχουν ξεζουμίσει το «σύστημα» όσο κανένας άλλος ίσως: με κάθε δυνατό τρόπο, από κάθε δυνατό πόστο, και συχνά με το αζημίωτο) έχει, όμως, τα όριά του. Με άλλα λόγια, αν ο ΣΥΡΙΖΑ θέλει να διεισδύσει σ’ εκείνα τα τμήματα του εκλογικού σώματος που δίνουν κάθε φορά τη νίκη στις εκλογές, θα πρέπει να βάλει νερό στο κρασί του, να γίνει λιγότερο «αντισυστημικός». Σε μια τέτοια περίπτωση, όμως, θα αποξενώσει κάποιους απ’ τους οπαδούς του, κάποια απ’ τα μέλη και τα στελέχη του. Αν, πάλι, επιμείνει στο «αντισυστημικό» ρεπερτόριο (κάλυψη σε κάθε λογής καταλήψεις, μη καταδίκη αλλά επιλεκτική ανοχή της βίας κ.λπ.), τότε θα είναι πολύ δύσκολο να κερδίσει εκείνα ακριβώς τα στρώματα που, είτε του αρέσει είτε όχι, διαμορφώνουν κάθε φορά το εκλογικό αποτέλεσμα. Οπότε; Αν όχι αδιέξοδο, πάντως δύσκολα τα πράγματα.