Κάν ’το σαν την Ελευσίνα

Είναι σίγουρο ότι στο άκουσμα της ανακήρυξης της Ελευσίνας ως Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης 2021, η πλειοψηφία της ελληνικής κοινής γνώμης χάρηκε. Αλλά είναι εξίσου σίγουρο ότι ένα σημαντικό τμήμα είτε απόρησε με την απόφαση, είτε θα σκέφτηκε ότι της δόθηκε χαριστικά γιατί κατά τη γνώμη του είναι πιο υποβαθμισμένη οικονομικά σε σχέση με τις άλλες δύο υποψηφιότητες, τη Ρόδο ή την Καλαμάτα.

Για να αντιληφθούμε το μέγεθος της επιτυχίας, το θεσμό της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης μέχρι στιγμής έχουν κερδίσει από ελληνικής πλευράς οι Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Πάτρα και… η Ελευσίνα!!

Εάν όμως μπεις στον κόπο να διαβάσεις τους φακέλους των υποψηφιοτήτων ή/και εάν αναλύσεις τα οικονομικά στοιχεία των πόλεων-υποψηφιοτήτων, συνειδητοποιείς ότι η ανακήρυξη όχι μόνο δεν χαρίστηκε στην Ελευσίνα αλλά αντιθέτως κατακυρώθηκε στο φάκελο με το πιο δυνατό πολιτισμικό, ελληνικό/ευρωπαϊκό μήνυμα, το οποίο συνοδευόταν από την πιο οικονομικά βιώσιμη και αναπτυξιακή πρόταση.

Πιο συγκεκριμένα, η πρόταση της Ελευσίνας:

Είναι μία πρόταση ελπιδοφόρα. Με τη χρήση του «Μετάβαση στη Euphoria» ως κύριου concept της υποψηφιότητας, γίνεται προσπάθεια να συνδεθεί η υποψηφιότητα της Ελευσίνας με την Ευρώπη μέσω της θετικής χρήσης του συνθετικού EU, το οποίο ενώ στη σύγχρονη εποχή ταυτίζεται με την Ευρωπαϊκή Ένωση (European Union), στην αρχαιά ελληνική γλώσσα μεταφράζεται ως το «καλό» και η λέξη Ευφορία με κάτι θετικό, με την ανάπτυξη.

Είναι μία πρόταση απλή και με πολλά δυνατά μηνύματα. Καταρχήν δεν παρουσιάζεται αποκλειστικά ως μία τοπική πρόταση. Αντιθέτως μπαίνει στα παπούτσια των μελών της Επιτροπής Αξιολόγησης και προσεγγίζει το θέμα με βάση τι θα έπρεπε να ακούσουν τα μέλη της επιτροπής, τι δίνει η υποψηφιότητα της Ελευσίνας στο θεσμό της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας και κατ’ επέκταση στο Ευρωπαϊκό εγχείρημα, πως η υποψηφιότητα αναβαθμίζει το θεσμό της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης στα μάτια όχι μόνο της τοπικής κοινωνίας αλλά και της ευρωπαϊκής κοινής γνώμης.

Οι τρεις πυλώνες της πρότασης δεν αφορούν μόνο την Ελευσίνα αλλά ολόκληρη την ευρωπαϊκή κοινότητα. Η αστικοποίηση σε αρμόνια με την οικονομική ανάπτυξη (EUrbanization), η ισορροπία οικονομικής ανάπτυξης και περιβάλλοντος (EUenvironment) και οι προσπάθειες των εργαζομένων να βελτιώσουν το βιοτικό επίπεδο, να μορφωθούν και να ευημερήσουν (The EU Working Class) είναι ζωτικής σημασίας ζητήματα και απασχολούν το σύνολο της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Είναι μία πρόταση αληθινή και διαφορετική. Δεν είναι μία συνηθισμένη ελληνική πρόταση που παρουσιάζει μία πόλη με ιστορία, ωραία θάλασσα ή/και ειδυλλιακά τοπία. Αντιθέτως, παρουσιάζεται για πρώτη φορά, η πρόταση μίας ελληνικής βιομηχανικής πόλης που αγωνίζεται να βρει το ρυθμό της στη μεταβιομηχανική εποχή, έχοντας ως όχημα και τον πολιτισμό. Είναι επίσης χαρακτηριστικό ότι η πρόταση βασίστηκε και σε πραγματικές, απλές εικόνες από τις γειτονιές της πόλης και δεν επιχείρησε φτιασίδωμα της κατάστασης.

Από αυτή την άποψη, η πρόταση της Ελευσίνας αφορά μία διαφορετική εικόνα της Ελλάδας από τη συνηθισμένη που παρουσιάζεται προς τα έξω. Δεν αφορά την τουριστική Ελλάδα που γνωρίζει η πλειοψηφία της Ευρωπαϊκής κοινής γνώμης αλλά αυτή της ελληνικής βιομηχανικής παραγωγής, της μεταποίησης, των μεταφορών και των logistics.

Είναι μία πρόταση ελληνική αλλά ταυτόχρονα έντονα ευρωπαϊκή. Κι αυτό όχι μόνο γιατί ο φάκελος-πρόταση είναι ευρωπαϊκών προδιαγραφών δηλαδή μπορεί να διαβαστεί, να κατανοηθεί και να επικροτηθεί από πολίτες- αξιολογητές που προέρχονται από το σύνολο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αλλά κυρίως γιατί αναδεικνύει την Ελευσίνα ως μία μικρογραφία της Ευρώπης.

Καταρχήν παρουσιάζεται η Ελευσίνα ως μία πόλη των μεταναστών και των προσφύγων όπως είναι η σύγχρονη Ευρώπη. Πιο συγκεκριμένα, ξεκινά από τον ίδιο το μύθο όπου η θεά Δήμητρα καταφθάνει στην Ελευσίνα ως περιπλανώμενη και ψάχνοντας την κόρη της Περσεφόνη. Και καταλήγει στη σύγχρονη Ελευσίνα, η οποία είναι δημιούργημα των γηγενών κατοίκων αλλά και των Μικρασιατών προσφύγων που εγκαταστάθηκαν εκεί στις αρχές του 20ου αιώνα και των μεταναστών που μετακινήθηκαν από όλα τα μέρη της ελληνικής επικράτειας (κι όχι μόνο), για να εργαστούν στο βιομηχανικό κέντρο της χώρας.

Στο ευρωπαϊκό επίπεδο, η πρόταση της Ελευσίνας παραπέμπεται στους σύγχρονους μετανάστες, στους Ευρωπαίους κάτοικους που μετακινούνται σε όλη την επικράτεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και φυσικά σε αυτούς συμπεριλαμβάνονται και οι Έλληνες μετανάστες.

Το ζήτημα των προσφυγικών ροών αποτελεί τη μεγαλύτερη σύγχρονη πρόκληση που αντιμετωπίζει η Ευρώπη. Κατά τη γνώμη μου, σημαντικό ρόλο στην τελική απόφαση διαδραμάτισε η ομόφωνη στάση του τοπικού Δημοτικού Συμβούλιου να υποδεχθεί πρόσφυγες στην περιοχή.

Επίσης, αναδεικνύει με θετικό τρόπο την προσπάθεια της τοπικής κοινωνίας να βγει από την κρίση και να ευημερήσει στη μεταβιομηχανική φάση χρησιμοποιώντας τον πολιτισμό ως μοχλό όχι μόνο αναβάθμισης του βιοτικού επιπέδου της, αλλά και εξόδου από την οικονομική κρίση. Αλλά η προσπάθεια ευημερίας στις σύγχρονες συνθήκες διεθνοποιημένης οικονομίας, δεν αποτελεί και μία από τις θεμελιώδεις προκλήσεις του συνόλου της Ευρώπης;   

Είναι μία πρόταση διεθνής. Η εύστοχη χρήση της αγγλοποιημένης ελληνικής λέξης EUphoria στέλνει θετικά μηνύματα για την υποψηφιότητα. Φέρνει στο προσκήνιο το μύθο της Δήμητρας και της Περσεφόνης, ο οποίος ξεπερνά τα ευρωπαϊκά σύνορα κι έχει παγκόσμια εμβέλεια. Αφορά την πρωταρχική σχέση ανθρώπου και φύσης, ως σχέση ζωής-θανάτου αλλά και αναγέννησης. Αφορά την κάθοδο της Περσεφόνης στον Άδη αλλά και τη ζωοδότρα επάνοδό της στη Γη.

Επίσης, φέρνει στο προσκήνιο τον Ελευσίνιο αρχαίο τραγωδό Αισχύλο, ο οποίος ορίζει μέσω των έργων του, την ίδια την ουσία του κριτικού πολιτικού λόγου και αναδεικνύει το θρίαμβο της ανθρώπινης πολιτικής δικαιοσύνης. Και τα έργα του υπενθυμίζουν για αιώνες σε ολόκληρο τον κόσμο τις θεμελιώδεις αξίες του δυτικού πολιτισμού.

Είναι μία πρόταση ριζοσπαστική. Σπάει το στερεότυπο της μικρής, υποβαθμισμένης, βιομηχανικής πόλης που κυριαρχεί στην ελληνική κοινή γνώμη, μίας πόλης που «όλοι κοίταζαν αλλού όταν οδηγούσαν στην εθνική οδό» όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο Φίλιππος Κουτσάφτης στην «Αγέλαστο Πέτρα». Φέρνει στο θεσμό της Ευρωπαϊκής Πολιτιστικής Πρωτεύουσας, νέο πολιτισμικό και κοινωνικό αίμα και ιδέες. Θα αποτολμούσα να πως ότι φέρνει «a breath of fresh air» στο θεσμό.

Στο σημείο αυτό θα ήθελα να τονίσω ότι η Ελευσίνα είναι μεν μία επιβαρυμένη περιβαντολογικά πόλη (η κατάστασή έχει βελτιωθεί σημαντικά σε σχέση με τις προηγούμενες δεκαετίες) αλλά είναι μία πλούσια πόλη, με Δήμο που έχει «τακτοποιημένα», πλεονασματικά οικονομικά στοιχεία και βρίσκεται στο κέντρο μίας περιοχής όπου παράγεται ΑΕΠ το οποίο είναι ισοδύναμο με το σύνολο του τουριστικού προϊόντος που παράγεται στην ελληνική επικράτεια.

Από αυτή την άποψη, η Πολιτιστική Πρωτεύουσα είναι μία ευκαιρία για την αναβάθμιση του βιοτικού επίπεδου των κατοίκων και των υποδομών. Και σε αυτό το σημείο, σημαντικό ρόλο θα παίξει η οικονομική συμμετοχή των εταιρειών στις δράσεις που δρομολογούνται στην περιοχή.

Είναι μία πρόταση έντονα αναπτυξιακή. Επιλέγεται μία μικρή αλλά μεγάλης σημασίας βιομηχανική πόλη. Τα κεφάλαια που θα επενδυθούν θα έχουν συγκριτικά πολύ μεγαλύτερο πολλαπλασιαστή απόδοσης και πολύ μεγαλύτερο κοινωνικό αντίκτυπο, συγκριτικά με τις προτάσεις της Καλαμάτας και της Ρόδου, οι οποίες είναι πιο έτοιμες από πλευράς υποδομών και αστικής ανάπτυξης.

Είναι μία πρόταση κοινωνικά δίκαιη. Αντανακλά τις προσπάθειες των πολιτών της πόλης της Ελευσίνας να βελτιώσουν το βιοτικό επίπεδο τους, να μορφωθούν, να αναπτύξουν επιχειρηματικές δραστηριότητες και να ευημερήσουν. Σε μία μεγαλύτερη αντιστοιχία, αντανακλά τις προσπάθειες των Ελλήνων εργαζόμενων και επιχειρηματιών να ορθοποδήσουν, να ανταγωνιστούν διεθνώς και να ευημερήσουν.

Περνάει το μήνυμα σε όλη την Ευρωπαϊκή Επικράτεια ότι μία μικρή βιομηχανική πόλη με σημαντικό ιστορικό και πολιτισμικό κεφάλαιο, εάν κινηθεί σωστά και με ευρωπαϊκούς όρους μπορεί να τα καταφέρει και να κατακτήσει το θεσμό. Και το μήνυμα αυτό περνάει σε όλη την επικράτεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης και θα επηρεάσει το θεσμό τις επόμενες δεκαετίες.

Είναι μία πρόταση ανταγωνιστική. Με την επικράτηση της Euphoria κατορθώνει να ορθώσει το ανάστημα της, καταρρίπτει την κυρίαρχη αντίληψη που θεωρούσε επί δεκαετίες το Θριάσιο Πεδίο ως την πίσω αυλή της Αθήνας. Κι όχι μόνο αυτό, αλλά εισέρχεται με ανταγωνιστικούς όρους στον ευρωπαϊκό καταμερισμό εργασίας μέσω του πολιτιστικού προϊόντος αλλά και ΝΑ Ευρωπαϊκής Πύλης Εμπορίου που σχεδιάζεται στην περιοχή.

Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι η Ελευσίνα μπορεί να παρέμεινε πίσω από πλευράς υποδομών αλλά δεν έλαβε μέρος στο πάρτι των ευρωπαϊκών επιδοτήσεων που έχει κατακλύσει τους τομείς της αγροτικής παραγωγής και του τουρισμού από τις αρχές της δεκαετίας του 80 μέχρι σήμερα. Επίσης η τοπική οικονομία (βιομηχανική παραγωγή, μεταποίηση και logistics) δεν έχει ακόμη συμμετάσχει στην επανεκκίνηση της διεθνοποιημένης οικονομίας όπως αυτό συμβαίνει στους τομείς του τουρισμού και των εξαγωγών αγροτικών προϊόντων με τους οποίους συσχετίζονται οι Καλαμάτα και η Ρόδος.

Είναι μία πρόταση που σταδιακά απέκτησε μεγάλη απήχηση. Αυτό καταγράφηκε στην πολλαπλάσια αποδοχή στα social media, συγκριτικά με τις άλλες δύο υποψηφιότητες.

Επίσης, η ευρύτερη αποδοχή καταγράφηκε και στη στήριξη που παρείχαν στην υποψηφιότητα οι ακαδημαϊκές, καλλιτεχνικές, αυτοδιοικητικές, και επιχειρηματικές κοινότητες με τη συλλογή υπογραφών των «150 πολιτών υπέρ της Ελευσίνας».

Δεν είναι αμελητέο το γεγονός ότι, κάτω από το ίδιο κείμενο-διακήρυξη υπογράφουν για πρώτη φορά, οι επικεφαλείς σημαντικών επιμελητηρίων, επιχειρηματικών ενώσεων ελληνικών και πολυεθνικών εταιρειών μαζί με επικεφαλείς συνδικαλιστικών ενώσεων, ή ο Δήμαρχος Αθηναίων κ. Καμίνης μαζί με τους επικεφαλείς των κύριων παρατάξεων στο Περιφερειακό Συμβούλιο Αττικής κκ. Δούρου, Σγουρό και Κορομάντζο, ή οι κκ Βερέμης, Καλύβας, Κουτσάφτης και Βούλγαρης.

Με βάση τα παραπάνω, η EUphoria δεν χαρίστηκε αλλά κερδήθηκε με ανταγωνιστικούς όρους.

Κερδήθηκε γιατί η ομάδα του «Ελευσίνα 2021» παρουσίασε μία επαγγελματική ευρωπαϊκών προδιαγραφών πρόταση, γεμάτη ουσία και προοπτικές βιωσιμότητας.

Κερδήθηκε γιατί η Ελλάδα και η Ευρωπαϊκή Ένωση χρωστούσε την απόδοση στην πόλη, μέρους της προστιθέμενης αξίας που παράγεται στην περιοχή και ήρθε η ώρα να το πράξει.

Και το σημαντικότερο, κερδήθηκε κόντρα σε στερεότυπα και κυρίαρχες αντιλήψεις περί πόλεων-υποψηφιοτήτων, και μέσω του κεντρικού μηνύματος “Μετάβαση στη Euphoria” ευελπιστεί να συνεισφέρει στις προσπάθειες των Ελλήνων/Ευρωπαίων εργαζόμενων και επιχειρηματιών να ορθοποδήσουν, να ανταγωνιστούν διεθνώς, να ευημερήσουν και να επαναφέρουν την οικονομία σε βιώσιμο, ενάρετο, αναπτυξιακό κύκλο.

Κάν’ το σαν τη Ελευσίνα, λοιπόν!