Ο Ντόναλντ Τραμπ ήταν πολύ σκληρός για να πεθάνει

Η νίκη του Ντόναλντ Τραμπ είναι η εκκωφαντική ήττα ενός κόσμου όπως τον γνωρίζαμε μέχρι σήμερα, ενός παλιού κόσμου που καταρρέει αλλά και ενός «αόρατου», που αναδύεται στην επιφάνεια των δημοσίων πραγμάτων αποφασιστικά. Μερικά κλισέ. Ο χυδαίος λαϊκισμός θριαμβεύει με τον πιο εμφατικό τρόπο, ο πλανήτης θα είναι ένα πιο επικίνδυνο μέρος για να ζει κανείς. Μερικές αλήθειες. Τα ξεπερασμένα μοντέλα εκλογικής ανάλυσης κατέληξαν στον κάδο ανακύκλωσης, τα προγνωστικά των «ειδικών αμερικανολόγων» στον κουβά. Μερικές αντιδράσεις. Τα σχόλια στα social media γράφονται με παρρησία, «American horror story» σχολιάζει η Δημοκρατική Νίτσα, «Τραμπ αλήτη, τους έκλεισες το σπίτι» γράφει ο Ρεπουμπλικάνος Μπάμπης. Είναι άγνωστο αν η Μαντόνα θα τηρήσει την υπόσχεση για στοματικό σεξ στους ψηφοφόρους της Χίλαρι Κλίντον.

Όταν η πραγματικότητα τρομάζει, η απάντηση δεν είναι οι ψευδαισθήσεις. Αν κάτι διδάσκει το αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών στις ΗΠΑ, είναι πως η πολιτική ορθότητα ως στρατηγική απέναντι στη δημαγωγία είναι ο πιο σίγουρος τρόπος να κάνεις λάθος. Τα δεδομένα εκδικούνται, όταν τα αψηφάς. Το επιτελείο του Ντόναλντ Τραμπ φρόντισε απλά να αλλάξει τα δεδομένα σε ένα πρωτοφανές εμπόριο συμβόλων. Η σκηνή των επινίκιων όπου ακούγεται το «You can't always get what you want» των Rolling Stones, μόλις έχει επιβεβαιωθεί η επικράτησή του, σε ξεπερνά. Ο οπορτουνισμός ξέρει να διαλέγει εκτός από εχθρούς και σάουντρακ. 

Ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ απευθύνθηκε στα ταπεινότερα ένστικτα των ψηφοφόρων, στοχοποίησε τις ελίτ, κατηγόρησε όλους τους άλλους, υποσχέθηκε να κάνει την Αμερική μεγάλη ξανά, χωρίς φυσικά ποτέ να εξηγήσει με επιχειρήματα ουσίας το πώς. Ο Ντόναλντ Τραμπ κέρδισε τις εκλογές όταν η συζήτηση έφυγε από το πεδίο του προγράμματος και στράφηκε στο ερώτημα «αν πρέπει να τις κερδίσει». Τις κέρδισε ένας ηθοποιός ονόματι Ρόναλντ Ουίλσον Ρήγκαν το 1980. Γιατί όχι κι εκείνος; Αν δικαιούται να διεκδικήσει το Λευκό Οίκο μια σύζυγος ενός πρώην προέδρου με θητεία 30 ετών στα δημόσια πράγματα, γιατί δεν μπορεί ένας businessman που πούλησε στα ακροατήρια την εικόνα του πετυχημένου, οικεία στους ακραιφνείς νοσταλγούς του «αμερικάνικου ονείρου»; Η έννοια της δημοκρατίας στις ΗΠΑ απέχει πολύ από αυτό που έχει στο μυαλό του ο ευρωπαίος πολίτης. Το δικαίωμα της οπλοκατοχής, η ισχύς της θανατικής ποινής, η μέθοδος επιβολής του νόμου και της τάξης, ο τρόπος λειτουργίας της αγοράς, η αντίληψη περί πρόνοιας, είναι ζητήματα που δεν διαπραγματεύονται εύκολα. Όσοι δυσκολεύονται να το χωνέψουν, ας κοιτάξουν ξανά τα αποτελέσματα.

Οι εκλογές πίσω από τις όμορφες λέξεις των συνθημάτων κρύβουν ένα κυνικό σύμπαν. Αν η Χίλαρι Κλίντον εμφανιζόταν ως «η πρώτη γυναίκα πρόεδρος των ΗΠΑ» εκβιάζοντας εν μέρει με τον τρόπο αυτό τη γυναικεία ψήφο, ο Ντόναλντ Τραμπ ερχόταν με το προβληματικό στερεότυπο του ντούρου αρσενικού στοιχηματίζοντας στα ένστικτα των ανδρών. Η μεταμοντέρνα καμπάνιά του ταύτισε ένα δισεκατομμυριούχο που δεν στερήθηκε ποτέ κάτι και μένει σε ένα ουρανοξύστη επιχρυσωμένων διαμερισμάτων, με το λευκό, άνεργο, χαμηλής μόρφωσης ψηφοφόρο που το μόνο πράγμα που δεν θέλει να στερηθεί είναι η τηλεόρασή του και το ίντερνετ. Εκεί που «έχτισε» την καριέρα του ως σελέμπριτι ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ, ως παρουσιαστής του «Apprentice», ως πρόσωπο του infotainment. Τα reality show εκδικήθηκαν την πραγματική ζωή.

Σε αυτή την εκλογική αναμέτρηση υπήρξαν πολλοί που πήραν διαζύγιο με την πραγματικότητα. Συμβαίνει τελευταία, ολοένα και περισσότερο. Τα λαμπερά μεγαλοστελέχη των μίντια που διαπρέπουν στα κοινωνικά δίκτυα αλλά δεν έχουν να πουν τίποτα στις ορδές των slackers, οι διανοούμενοι που με την επίμονη κριτική τους και τους ανεδαφικούς εξισωτισμούς τους έκαναν ακόμα πιο pop τον απεχθή μεγιστάνα, οι σταρ του Χόλιγουντ που με την άνεση των εκατομμυρίων δολαρίων στους λογαριασμούς τους κουνούσαν το δάχτυλο σε ανθρώπους που μετράνε τα χρήματα για τα βασικά. Είναι εύκολο να κάνεις κριτική από το Μανχάταν, αλλά είναι δύσκολο να σε πιστέψει ένας απελπισμένος στο Ντιτρόιτ.

Η πολιτική εκτός από ιδέες, είναι στρατηγική και αποφάσεις. Ψυχρά νούμερα. Επιλογές αμοραλισμού. Το επιτελείο του Τραμπ επέλεξε να εκμεταλλευτεί την αδράνεια των Δημοκρατικών στην απειλή του ισλαμικού εξτρεμισμού και των διεθνών προκλήσεων. Σε ανθρώπους που δεν γνωρίζουν πού βρίσκεται στο χάρτη η Μέση Ανατολή, μπορείς να πεις σχεδόν τα πάντα. Σε βετεράνους και οικογένειες θυμάτων μπορείς να χύσεις κροκοδείλια δάκρυα. Στον αντίποδα των ψύχραιμων προοδευτικών φωνών, τηλεκήρυκες και τερατολόγοι υπερασπίστηκαν και διακίνησαν φασίζουσες απόψεις βασισμένες στο απλοϊκό σχήμα «το μεγάλο ψάρι τρώει το μικρό». Επιχειρηματολόγησαν υπέρ της αναγκαιότητας των εικονικών πνιγμών ως ανακριτικής μεθόδου. Εξαπέλυσαν ένα ανελέητο κυνηγητό σε μειονότητες και ανθρώπους με όνειρα. Το αντεπιχείρημα ήταν ένα βίντεο από το 2005 με σεξιστικά σχόλια, από αυτά που ποστάρει καθημερινά ο «μέσος ψηφοφόρος» στον τοίχο του.

Ο σεξισμός ως πολιτική κατηγορία είναι μια αβέβαιη μέθοδος αποδόμησης. Φέρνει νούμερα τηλεθέασης, αλλά δεν φέρνει πάντα ψήφους. Η ιστορία, ειρωνικά, επιβεβαιώνει πως όπως το σκάνδαλο Λεβίνσκι δεν άγγιξε τον Μπιλ Κλίντον στην επανεκλογή του, από την αντίθετη πλευρά αυτή τη φορά, στάθηκε αδύνατο οι κατηγορίες σεξουαλικής παρενόχλησης να ανακάμψουν το κύμα υποστήριξης υπέρ του Ντόναλντ Τραμπ. Ο κόσμος, όσο δυσάρεστα κι αν διαβάζεται αυτό, θα νοιάζεται πάντα πρώτα για το πορτοφόλι του ή για ό,τι πιστεύει για την τσέπη του. Όσο παλαβό κι αν είναι αυτό. Οι υποσχετικές φοροελαφρύνσεων κέρδισαν τα ροζ βίντεο.

Like it or not, ο Ντόναλντ Τραμπ είναι ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ. Οι πρώτες του «ενωτικές» δηλώσεις δικαιώνουν όσους εκτιμούσαν πως ο λόγος του μίσους ήταν η συνταγή της νίκης. Sad but true. Αν υπάρχει ένα ερώτημα που πραγματικά τρομάζει δεν είναι γιατί βγήκε ο Ντόναλντ Τραμπ. Θα ξοδευτούν πολλά megabytes απαντήσεων για αυτό. Υπάρχει κάτι άλλο που δεν χωνεύεται και θέλει γερό στομάχι. Αν η ρητορική του επικράτησε στις ΗΠΑ, γιατί να μην επικρατήσει και σε άλλα κράτη;