Περιπλανώμενα υπουργεία

Στην αρχή λεγόταν ανασχηματισμός. Ο Ανδρέας Παπανδρέου τον ονόμασε αναδόμηση για να δείξει ότι  δεν αλλάζουν μόνο τα πρόσωπα των υπουργών, αλλά και οι δομές του υπουργικού συμβουλίου.  Αργότερα ο ίδιος χρησιμοποίησε τον όρο δομικός ανασχηματισμός για να περιγράψει την ίδια κατάσταση. Την εποχή εκείνη οι αλλαγές των υπουργών γίνονταν σχεδόν ανά εξάμηνο και είχαν καταντήσει ρουτίνα. Χρειαζόταν, λοιπόν, η αλλαγή και των λέξεων για να δοθεί η εντύπωση ότι κάτι αλλάζει πραγματικά.

Από τότε έχουν γίνει δεκάδες “δομικοί ανασχηματισμοί”, πλήθος αναδιαρθρώσεων στα υπουργεία χωρίς να  μεταρρυθμιστούν και να εκσυγχρονιστούν οι γραφειοκρατικές δομές της διοίκησης. Αντί να αλλάζουν όσα ταλαιπωρούσαν τους πολίτες και καθήλωναν το κράτος στις συνήθειες περασμένων αιώνων, άλλαζαν τα ονόματα των υπουργείων και πηγαινοέρχονταν οι αρμοδιότητες. Ας αντιπαραβάλουμε αυτό το πηγαινέλα με ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις στη διοίκηση, όπως ήταν η συνένωση δήμων και κοινοτήτων και η ίδρυση των ΚΕΠ.

Από τη συγχώνευση των υπουργείων Εμπορίου και Βιομηχανίας προέκυψε το Υπουργείο Ανάπτυξης. Όταν ο Γιώργος Παπανδρέου το 2009 όρισε υπουργό τη Λούκα Κατσέλη,το μετονόμασε σε Υπουργείο Οικονομίας Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας, ίσως για να ταιριάζει με το πολιτικό μέγεθος της υπουργού. Όταν η Κατσέλη μετακινήθηκε στο υπουργείο Εργασίας, το Οικονομίας μετονομάστηκε ξανά σε Υπουργείο Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας για να ονομαστεί ξανά τον Ιανουάριο του 2015 Υπουργείο Οικονομίας, Υποδομών Ναυτιλίας και Τουρισμού.

Κατά τη μετακίνησή της η Κατσέλη, πήρε μαζί της και τις αρμοδιότητες της προστασίας του καταναλωτή  που περιελάμβανε και την προστασία των δανειοληπτών. Οι αρμοδιότητες αυτές άνηκαν πάντοτε στο υπουργείο Εμπορίου και το ακολούθησαν και στο Ανάπτυξης. Όμως η Κατσέλη είχε δημιουργήσει πελατεία με τις ρυθμίσεις της για τα δάνεια και για να δεχτεί τη μετακίνησή της στο Εργασίας απαίτησε να πάρει μαζί της και τη σχέση με τους πελάτες της.

Οι μετονομασίες, οι συνενώσεις, οι διαχωρισμοί δεν συμβαίνουν μόνο όταν ο ένας πρωθυπουργός διαδέχεται τον προηγούμενο. Πολύ συχνά συμβαίνουν με τον ίδιο  πρωθυπουργό, που μετά λίγους μήνες επανιδρύει υπουργεία που ο ίδιος κατάργησε ή διαχωρίζει υπουργεία που ο ίδιος  συνένωσε. Οι υπάλληλοι του υπουργείου Τουρισμού, για παράδειγμα, την τελευταία δεκαετία έχουν βρεθεί να ανήκουν διαδοχικά σε αυτόνομο υπουργείο, στο Πολιτισμού και στο Οικονομίας.

Ανάλογη είναι η περιπλάνηση του Υπουργείου Ναυτιλίας που αντάμωσε κάποια στιγμή με το Τουρισμού στο Υπουργείο Οικονομίας, Υποδομών Ναυτιλίας και Τουρισμού . Η Φαντασία οργιάζει όχι μόνο στους συνδυασμούς των αρμοδιοτήτων, αλλά και στις ονομασίες. Στο Υπουργείο Παιδείας και θρησκευμάτων προστέθηκε το 2009 το “και δια βίου μάθησης” λες και η δια βίου μάθηση δεν συμπεριλαμβάνεται στην Παιδεία. Κατά καιρούς έχουν συμμετάσχει στον τίτλο του υπουργείου και οι λέξεις Πολιτισμού, Έρευνας, Αθλητισμού.

Σε κάθε μετονομασία υπουργείου θα πρέπει να αλλάξουν επιγραφές, χιλιάδες σφραγίδες, φάκελοι επιστολόχαρτα, έντυπα και πολλά άλλα. Ειδικά για το Υπουργείο Παιδείας κάθε αλλαγή θα πρέπει να περάσει σε εκατοντάδες χιλιάδες τίτλους σπουδών που εκδίδονται κάθε χρόνο. Το κόστος της τελευταίας μετονομασίας του συγκεκριμένου υπουργείου υπολογίστηκε από την εφημερίδα Έθνος (25-9-15) περίπου στις 800.000 ευρώ.

Το πρόβλημα δεν είναι μόνο ότι η χρεοκοπημένη Ελλάδα είναι πρωταθλήτρια στην ευρηματικότητα, όταν πρόκειται για ξόδεμα χρημάτων και ουραγός όταν πρόκειται για εξοικονόμηση. Είναι και η τεράστια σπατάλη ανθρώπινου δυναμικού και ενέργειας για δραστηριότητες που η ματαιότητα και η εμμονική επανάληψη τις καθιστούν γελοίες. Πάνω από όλα είναι η προτεραιότητα που δίνει το πολιτικό σύστημα στο εμπόριο των λέξεων και των εντυπώσεων για να παραπλανά τους πολίτες.

Ο νυν πρωθυπουργός, ακριβώς όπως και οι προκάτοχοί του, υποσχέθηκε ένα μικρό και ευέλικτο σχήμα. Αφού στη δεύτερη κυβέρνησή του διαχώρισε τα υπουργεία που είχε ενώσει λίγους μήνες πριν, αποφάσισε τώρα την ίδρυση μερικών νέων υπουργείων και τη μετονομασία άλλων. Συμπλήρωσε, μάλιστα, το  νέο ανακάτεμα  με πρόσωπα στα οποία η γραφικότητα συναγωνίζεται την γελοιότητα.

Ο ΣΥΡΙΖΑ όχι μόνο δεν διόρθωσε τις  κακές συνήθειες του παλιού πολιτικού συστήματος, αλλά τις επανέλαβε και τις πολλαπλασίασε. Όπως, άλλωστε, έκανε σε όλα τα ζητήματα.