5 βήματα για τη μεταρρύθμιση της ραδιοτηλεόρασης

Η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας για τη (αντι)συνταγματικότητα του νόμου Παππά – ή ακριβέστερα η διαρροή του αποτελέσματος της διάσκεψης- και οι αντιδράσεις που ακολούθησαν- από τις θεσμικά απαράδεκτες δηλώσεις της κυβερνητικής εκπροσώπου μέχρι τις θριαμβολογίες για την κατάρρευση (;) του οικοδομήματος της κυβέρνησης για τα ΜΜΕ –καθιστούν ακόμη πιο καθαρή την εικόνα μιας χρεωκοπημένης, στην πράξη, πολιτικής διαχείρισης, με άγκυρες στο παρελθόν και εμπροσθοφυλακή την τρέχουσα πολιτική αντιπαράθεση.

Τριάντα, σχεδόν, χρόνια μετά από την εμφάνιση των ιδιωτικών-ραδιοφωνικών και στη συνέχεια τηλεοπτικών- σταθμών είμαστε η μόνη χώρα με ιδιωτική ραδιοτηλεόραση με μόνιμη και διαρκή αδυναμία ρύθμισης των ΜΜΕ.

Και τούτο όχι απλώς διότι δεν «μπορούμε» να εκδώσουμε άδειες σε δεδομένο χρόνο αλλά και γιατί δεν ήμασταν σε θέση, με εντιμότητα, ειλικρίνεια, συναίνεση αλλά και ρήξεις, όπου απαιτείται, να ρυθμίσουμε ένα χώρο, που για το πολιτικό σύστημα, αν και ξορκίζεται με πολυφορεμένους όρους, όπως αυτός της «διαπλοκής», εντός ή εκτός εισαγωγικών, δεν παύει να είναι το απόλυτο λάφυρο της εξουσίας αλλά και το άλλοθι για την αδυναμία άσκησης κάθε μεταρρυθμιστικής πολιτικής είτε με «αριστερό» είτε με «δεξιό» πρόσημο.

Στη βάση αυτή («φοβάται» ο Γιάννης το «θεριό» και το «θεριό» το Γιάννη») το πολιτικό σύστημα συνθέτει, εδώ και χρόνια, σε πράξεις την οπερέτα «ρύθμιση του ραδιοτηλεοπτικού τοπίου» άλλοτε από ταβέρνες του Μοναστηρακίου, άλλοτε με φλύαρες διατάξεις που δεν εφαρμόστηκαν ποτέ, όπως εκείνες περί βασικού μετόχου, άλλοτε με ολονύχτιες παραστάσεις τύπου Big Brother, συνοδεία καταγγελιών για το ποιους κατέγραψαν οι κάμερες να εισέρχονται στο Υπουργείο Τύπου τις μέρες διεξαγωγής του πρόσφατου διαγωνισμού!

Επί της ουσίας μηδέν ενώ κατά τα λοιπά φταίει το… ΣτΕ, το οποίο δεν είναι η πρώτη φορά που ακυρώνει διαγωνιστικές διαδικασίες σχεδιασμένες στο πόδι για να εξυπηρετήσουν κάποιους και να «θάψουν» κάποιους άλλους. Θυμίζω την ακύρωση στο παρελθόν των προβληματικών προεδρικών διαταγμάτων για την αδειοδότηση των τηλεοπτικών σταθμών αλλά και των αδειών των ραδιοφωνικών σταθμών της Αττικής.

Με τον τρόπο αυτό φτάνουμε κάθε φορά είτε να… θρηνούμε για τα παιδάκια που δεν θα εισαχθούν στους παιδικούς σταθμούς λόγω της επιστροφής του τιμήματος της δημοπρασίας- λες και δεν υπήρχε η δυνατότητα επιβολής τέλους εκπομπής ακόμα και υπό καθεστώς προσωρινής λειτουργίας- είτε να υποσχόμαστε νέες νομοθετικές πρωτοβουλίες που καταλήγουν σε μια από τα ίδια.

Μήπως, επιτέλους, ήλθε η ώρα να συνέλθουμε και να σκεφτούμε ότι τα παιχνίδια με τους θεσμούς δεν ωφελούν τελικά κανένα και ιδίως τους έχοντες την κύρια ευθύνη «παίκτες» του πολιτικού συστήματος;

Μήπως με αφορμή την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας θα πρέπει να διαμορφώσουμε μια νέα αλλά όχι κούφια και προσχηματική ραδιοτηλεοπτική πολιτική, χωρίς δεύτερες και τρίτες, πονηρές, σκέψεις («πως θα κλείσω το δείνα», «πως θα βάλω το δικό μου μέσα») με μόνον και αποκλειστικό άξονα τους στόχους που το ίδιο το Σύνταγμα θέτει για τα ΜΜΕ, δηλαδή τη διασφάλιση του δικαιώματος της πληροφόρησης υπό συνθήκες πλουραλισμού και την παροχή ποιοτικού προγράμματος με διασφάλιση της νομιμότητας της σχετικών επιχειρήσεων;

Ειδικότερα:

Ας δεχθούμε, επιτέλους, ότι ο αριθμός των αδειών δεν μπορεί να αποτελεί εργαλείο διαπραγμάτευσης και εκβιασμού στα χέρια των εκάστοτε κυβερνώντων.  Οι άδειες δεν είναι το αντίδωρο της υποταγής των ΜΜΕ στους σχεδιασμούς της εξουσίας μέσω του πολιτικού έλεγχου των εκπομπών τους αλλά το αποτέλεσμα μιας διαφανούς και αξιόπιστης διαδικασίας με καθαρούς όρους για όλους.

Σε αυτή θα διαδικασία θα πρέπει:

Να προσδιοριστούν οι τεχνικές δυνατότητες και άρα ο αριθμός των αδειών για όλους τους παρόχους εθνικής εμβέλειας γενικού και θεματικού περιεχομένου, όχι στη βάση αμφιλεγόμενων μελετών κατά παραγγελία, όπως αυτή του Ινστιτούτου της Φλωρεντίας, αλλά  με τη σύμφωνη γνώμη αφενός του ΕΣΡ και αφετέρου της Εθνικής Επιτροπής Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων, της ανεξάρτητης αρχής που είναι αρμόδια για τον έλεγχο και την εποπτεία του φάσματος.

Να ελεγχθεί το πόθεν έσχες των ενδιαφερόμενων με διαδικασίες ουσιαστικές και αξιόπιστες (ακόμα και με τη βοήθεια, αν χρειαστεί, ανεξάρτητων συμβούλων που είναι σε θέση να εκτελέσουν εξονυχιστικούς ελέγχους στα οικονομικά των ενδιαφερομένων) και όχι με fast track διαδικασίες που οδήγησαν στα τραγελαφικά του τελευταίου διαγωνισμού (με βοσκότοπους και άλλα περίεργα)

Να συγκροτηθεί το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης όχι στη βάση μικροκομματικών σκοπιμοτήτων που είχαν ως αποτέλεσμα το γαϊτανάκι «ένας δικός σου, δύο δικοί μου» (με κατάληξη την πρόταση απελπισίας της κυβέρνησης για το «στρατηγό άνεμο») αλλά με πρόσωπα χωρίς κομματικές αγκυρώσεις

Να αναδιοργανωθεί το Συμβούλιο με προσωπικό και υποδομές, ώστε να είναι σε θέση να διεκπεραιώσει τόσο τη διαγωνιστική διαδικασία, όσο και τον έλεγχο των αδειούχων στη συνέχεια. Οι σπαραξικάρδιες αναφορές στην ανεξαρτησία του πολύ μικρή σημασία έχουν όταν είτε περιορίζονται στα λόγια είτε, στη χειρότερη, όταν υποκρύπτουν την πρόθεση να μην γίνει τίποτα και ποτέ. Η διαρκώς υπονομευόμενη εδώ και χρόνια ανεξαρτησία της Αρχής και το προβληματικό παρελθόν της αποτέλεσαν το άλλοθι αφενός για την αφαίρεση των συνταγματικά κατοχυρωμένων αρμοδιοτήτων της και αφετέρου για τη διαιώνιση της γνωστής χαώδους κατάστασης στο χώρο. Η αναδιοργάνωση αυτή, που προϋποθέτει οικονομική ανεξαρτησία του ΕΣΡ και πόρους που πιθανότατα αδυνατεί να προσφέρει ο κρατικός προϋπολογισμός, είναι σε κάθε περίπτωση, εφικτή μέσω της θέσπισης ενός ανταποδοτικού τέλους με υπόχρεους τους αδειούχους, όπως άλλωστε έχει υποστηριχθεί από πολλούς που παροικούν την Ιερουσαλήμ και όπως άλλωστε, γίνεται στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες που δεν προσπαθούν να ανακαλύψουν τον τροχό για τα αυτονόητα

Να θεσπισθεί ρητά ο όρος ανάκλησης της χορηγηθείσας άδειας σε περίπτωση κατά την οποία οι αδειούχοι κατά τη λειτουργία τους θα υποπέσουν κατ΄  επανάληψη σε πλήθος σοβαρών παραβάσεων της ραδιοτηλεοπτικής νομοθεσίας συγκεντρώνοντας τέτοιο αριθμό μορίων κύρωσης (point system) ώστε πλέον η εν γένει λειτουργία τους, να καθίσταται ασύμβατη με τους σκοπούς που το ίδιο το Σύνταγμα έχει θέσει για τη ραδιοφωνία και τηλεόραση, δηλαδή την αντικειμενική και με ίσους όρους μετάδοση πληροφοριών και ειδήσεων και την ποιοτική στάθμη των προγραμμάτων, με σεβασμό στην αξία του ανθρώπου, την παιδική ηλικία και τη νεότητα.

Η διαδικασία, όπως περιγράφηκε, και οι απαντήσεις που πρέπει να δοθούν στα ζητήματα που τίθενται είναι τα αληθινά ζητούμενα σε μια νέα ραδιοτηλεοπτική πολιτική, συνολικού χαρακτήρα. Η πολιτική αυτή, στην οποία θα επανέλθουμε λεπτομερέστερα με αφορμή τα όσα θα ακολουθήσουν, θα πρέπει να έχει για να είναι αποτελεσματική τη συναίνεση των παικτών του πολιτικού συστήματος στους βασικούς άξονες της και όχι απλά στο πρόσωπο του νέου προέδρου του ΕΣΡ.

Μια πολιτική που ακόμη και αν δεν θα έχει  «255.000.000 λόγους επιτυχίας», χαμένους κάπου σε πελοποννησιακά βοσκοτόπια, ωκεανούς που πλέουν ποντοπόρα πλοία ή απίθανες ρώσικες πεδιάδες, θα μπορεί να καταστεί, έστω με καθυστέρηση δεκαετιών, αποτελεσματική για την εγκαθίδρυση της νομιμότητας στη ραδιοτηλεόραση, την αποκατάσταση της χαμένης αξιοπιστίας του πολιτικού μας συστήματος και τη βελτίωση της ίδιας της δημοκρατίας.