Αποτελούν λύση αυτοί που μας έφεραν έως εδώ;

Μια φράση που ακούγεται συχνά, κυρίως από συριζαίους αλλά και όχι μόνο, είναι πως «δεν μπορεί να αποτελούν λύση στο πρόβλημα αυτοί που μας έφεραν έως εδώ». Με άλλα λόγια, πως τίποτα καλό δεν μπορεί να περιμένει η χώρα από τη Νέα Δημοκρατία και το ΠΑΣΟΚ, αφού από το 1974 έως το 2014 κυβερνούσαν αυτά τα δύο κόμματα εναλλάξ.

Η φράση έχει το βασικό χαρακτηριστικό που πρέπει να έχουν οι κατάλληλες για προπαγανδιστική χρήση φράσεις-κλισέ: απευθύνεται στο θυμικό, και όχι στη λογική ή την κρίση του πολίτη. Με δεδομένο ότι δεν υπάρχει σχεδόν κανένας που η κρίση να μην έχει επηρεάσει αρνητικά την οικονομική του κατάσταση, και γενικότερα τη ζωή του, το «έως εδώ» εστιάζει στην κατ’ ουσίαν χρεοκοπία στην οποία βρέθηκε η χώρα το 2010, παρακάμπτοντας μια μακρά περίοδο, περίπου 35 ετών, κατά τη διάρκεια της οποίας όλοι λίγο-πολύ βελτίωναν την οικονομική τους κατάσταση και αναβάθμιζαν –άλλος περισσότερο, άλλος λιγότερο– το βιοτικό τους επίπεδο.

Κάποιοι νεότεροι ίσως να θεωρούν δεδομένο και αυτονόητο τον κόσμο στον οποίο μεγάλωσαν. Δυστυχώς όμως, τα πράγματα δεν είναι έτσι. Οι λίγο παλαιότεροι θυμούνται/όμαστε την εποχή όπου οι συμπολίτες μας τρέφονταν κυρίως με φασόλια, ελιές και ψωμί, όπου υπήρχαν Έλληνες που δεν είχαν δει ποτέ στη ζωή τους χιλιόδραχμο, όπου στις γειτονιές της Αθήνας οι άνθρωποι πλένονταν κάθε δεκαπέντε μέρες (και αν...), όπου ελάχιστες οικογένειες είχαν ηλεκτρικό ψυγείο και ηλεκτρική κουζίνα, όπου καράβια και τρένα μετέφεραν κατά χιλιάδες τους συμπατριώτες μας στην Αυστραλία και στην Αμερική, στη Γερμανία και στο Βέλγιο, για να δουλέψουν εκεί.

Από το 1960 έως το 2010 (χοντρικά) η Ελλάδα αναπτυσσόταν ραγδαία. Άλλοτε με ταχύτερους και άλλοτε με λιγότερο ταχείς ρυθμούς, αλλά πάντως αναπτυσσόταν. Έτσι, ήδη το 1990 είχε φτάσει να εισάγει αντί να εξάγει εργατικά χέρια, αφού μια σειρά από χειρωνακτικές εργασίες θεωρείτο πια αδιανόητο να γίνονται από Έλληνες. Έτσι κάπως, είχε φτάσει η Ελλάδα να είναι 19η(!) στην παγκόσμια κατάταξη μεταξύ των αναπτυγμένων χωρών. Και βέβαια, ήδη από τη δεκαετία 1980-90, η ελληνική οικογένεια θεωρούσε πλέον αυτονόητα κάποια πράγματα, όπως την έγχρωμη τηλεόραση, τις βασικές ηλεκτρικές συσκευές (ψυγείο, κουζίνα, πλυντήριο), συχνά και κάποιο κλιματιστικό/ά, κατά κανόνα ένα αυτοκίνητο (ενίοτε και δύο).

Άλλωστε μήπως όλοι μας, ρητά ή σιωπηλά, δεν νοσταλγούμε τελικά την κατάσταση στην οποία βρισκόταν αυτή η χώρα και οι πολίτες της έως τη στιγμή που ξέσπασε η κρίση; Μα, η κρίση ξέσπασε ως σωρευτική συνέπεια ενός ορισμένου παραγωγικού (ίσως και... αντιπαραγωγικού) μοντέλου και ενός ορισμένου τρόπου ζωής, θα μου πείτε. Ναι, από τα οποία όμως όλοι –ή έστω, σχεδόν όλοι– λίγο-πολύ επωφεληθήκαμε θα σας απαντήσω. Αν μάλιστα τα χρήματα που έρρεαν από την Ευρωπαϊκή Ένωση είχαν πάει πράγματι για αναδιάρθρωση των καλλιεργειών και δεν είχαν γίνει διαμερίσματα στην πόλη και αυτοκίνητα, αν οι προνομιούχες συντεχνίες δεν είχαν χρησιμοποιήσει εκβιαστικά τη δύναμή τους («θα κατεβάσουμε τους διακόπτες», κ.λπ.), αν κάποιοι δεν συνέχεαν το δημόσιο συμφέρον με το συμφέρον αυτών που εργάζονται στο δημόσιο, αν η πενταετία 2004-2009 δεν είχει πέσει θύμα των διορισμών του Πάκη και του «άσ’ το για αργότερα» του Κωστάκη, αν ο Γιωργάκης είχε καταλάβει νωρίτερα τι συνέβαινε και δεν πίστευε ότι «λεφτά υπάρχουν», αν, αν, αν, ίσως να μην είχαμε φτάσει εκεί όπου ξαφνικά(;) βρεθήκαμε το 2010.

Το «έως εδώ», λοιπόν, δεν σηματοδοτεί και δεν περιλαμβάνει μόνον τη θλιβερή κατάσταση που ζούμε τα τελευταία έξι-επτά χρόνια. Περιλαμβάνει και καμιά τριανταριά χρόνια σχετικής ευμάρειας, είτε κυβερνούσε η Νέα Δημοκρατία του Κωνσταντίνου Καραμανλή και του Μητσοτάκη, είτε το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου και του Σημίτη. Και βέβαια, το «αυτοί που μας έφεραν έως εδώ», έτσι γενικώς, χωρίς περαιτέρω διευκρινίσεις, αποκρύπτει επίσης ότι «αυτοί» δεν ήταν όλοι ίδιοι, ούτε εξίσου ωφέλιμοι ή επιζήμιοι για τη χώρα.

Πρωτόγονη και απλοϊκή προπαγάνδα, λοιπόν, το «αυτοί που μας έφεραν έως εδώ». Ναι, αλλά δυστυχώς αρκετά αποτελεσματική. Τουλάχιστον μέχρις ενός σημείου.