Υπάρχουν εκατομμύρια σημάδια που σου λένε ότι μεγάλωσες. Ένα από αυτά βρίσκεται στο feedback των διακοπών. Παλαιότερα περιέγραφες γκόμενες. Τώρα τιμές από ταβέρνες. Στα όμορφα χρόνια έλεγες για τη μουσική του καλοκαιρινού κλαμπ. Τώρα έχεις παρατηρήσει ότι δεν κόβει αποδείξεις. Είναι και η εποχή που σου παίρνει τα πολλά λόγια από το στόμα. Κάποτε έβγαινες από το πλοίο και έμπαινες στο φωτογραφείο να εμφανίσεις φιλμ. Τώρα στην παρέα δεν δείχνεις ούτε λες πολλά. Αφού τα πόσταρες στο Facebook μωρέ, αφού όλοι έχουμε δει τόσες παραλίες που αισθανόμαστε ότι μπήκε η άμμος στα μάτια. Το καλό, βέβαια, με το τέλος των διακοπών στη μέση ηλικία είναι ότι γνωρίζεις τη ματαιότητα της μελαγχολίας. Aρκεί να ξεχάσεις ότι τα περισσότερα καλοκαίρια της ζωής είναι πίσω σου και πως ο χρόνος τρέχει ανελέητα γρήγορα. Μπορείς να το πετύχεις για πέντε-δέκα λεπτά τη μέρα. Τέλος πάντων, η παρέα έχει μπει σε φάση αποτίμησης διακοπών, κάποιος είπε κάτι vintage και ένα θεωρητικό ερώτημα βγήκε μέσα από το μπολ με τα φιστίκια. «Τι θα έκανες έτσι και γινόσουν πάλι 30 ετών;» Η ερώτηση γύρισε σαν joint και τράβηξε έξω κάποιες καλές ατάκες. Όταν έφτασε σε μένα είπα κάτι που δεν περίμενα ποτέ ότι θα βγει από μέσα μου. «Θα έκανα οικονομία». Και μετά άκουγα τους άλλους να αποσύρουν τις αρχικές απαντήσεις τους και να βάζουν δίπλα στο ποτήρι τους τη δική μου. «Α, ναι, ρε μαλάκα, εννοείται ότι θα έκανα οικονομία να μην ήμουν στο χάλι που βρίσκομαι τώρα». Ειλικρινά πιστεύω ότι τα λεφτά δεν είναι το σημαντικότερο στη ζωή. Δεν βρίσκονται πάνω από την υγεία, την προσωπική ευτυχία, την αγάπη που δίνεις ή παίρνεις. Όχι, τα λεφτά δεν βρίσκονται πάνω από όλα αυτά. Τότε γιατί στο διάολο τα σκέφτεσαι συνέχεια;
Γιατί δεν έχεις, είναι η προφανής απάντηση. Ήταν, άραγε, πάντα έτσι; Ναι, αλλά όχι σε αυτόν το βαθμό. Η κρίση έχει αφαιρέσει τη σιγουριά που, παραδοσιακά, κατακτούσαν οι άνθρωποι στη μέση ηλικία. Ασφαλώς και τότε είχαν παιδιά στο Λύκειο ή στο Πανεπιστήμιο, αλλά η δουλειά τους ήταν μία αδιαπραγμάτευτη σταθερά. Η ανεργία σε εκείνες τις ηλικίες ήταν σε αστεία ποσοστά. Πριν από μία δεκαετία ένας άνθρωπος στα 50 ή στα 55 αντιμετώπιζε το μέλλον διαφορετικά. Με μία σύνταξη και ένα εφάπαξ (ενίοτε και αποζημίωση) που θα τον βοηθούσε να κλείσει τις εκκρεμότητες μίας ζωής. Τώρα ο ίδιος άνθρωπος ψάχνει να βρει ένσημα μήπως και πάρει μία σύνταξη της πλάκας. Είναι εξήντα ετών και δεν μπορεί να αποφασίσει αν θα ήθελε να είναι δέκα χρόνια νεότερος ή μεγαλύτερος. Τέλος πάντων, τα λεφτά δεν είναι το σημαντικότερο πράγμα στον κόσμο, αλλά σου τρυπάνε το μυαλό με προσθέσεις και αφαιρέσεις τριψήφιων αριθμών. Τη θάλασσα κοιτάς και βλέπεις χάρτινα καραβάκια, φτιαγμένα από λογαριασμούς. Ξέρω πολλούς ανθρώπους που δεν έκαναν διακοπές. Και ξέρω περισσότερους που έκαναν με τύψεις. Και είναι, λοιπόν, φθινόπωρο, συνδυάζεις την εποχή με την ηλικία σου και σκέφτεσαι ότι τον Σεπτέμβριο έχεις σχολικά, ασφάλεια, φροντιστήρια, φόρο εισοδήματος και ΕΝΦΙΑ.
Και δεν μπορείς να καταλάβεις για ποιο λόγο πληρώνεις φροντιστήρια, όταν έχεις ήδη πληρώσει φόρο για να υπάρχουν σχολεία. Το θέτεις και αλλιώς: για ποιο λόγο να πληρώσεις φόρο εισοδήματος, όταν για όλες τις βασικές σου ανάγκες καταφεύγεις στον ιδιωτικό τομέα; Εντάξει, λαϊκίστικο είναι έτσι όπως τα θέτω, όμως, ξέρετε, είναι πλέον περισσότεροι εκείνοι που ισχυρίζονται ότι η μη εκπλήρωση φορολογικών υποχρεώσεων έχει πλέον αποκτήσει και ηθική βάση. Ένας στους τέσσερις δεν πλήρωσε την πρώτη δόση του φόρου εισοδήματος τον Ιούλιο. Υποθέτω δεν θα πληρώσει ούτε και τη δεύτερη. Ο ένας λόγος είναι η αδυναμία του. Ο δεύτερος είναι ότι το εθνικό μας μότο είναι εδώ και χρόνια το «Να πάνε να γαμηθούν». Διότι, ναι, τα λεφτά δεν είναι το παν. Και στην πραγματικότητα, αν αυτό που ονειρεύεσαι είναι ένα εκατομμύριο ευρώ, τότε μπαγασάκο, είσαι ένας ευτυχισμένος άνθρωπος.
12°
