Καθώς διάβασα ότι φέτος, στην 81η ΔΕΘ, η Ρωσία θα είναι η τιμώμενη χώρα, γύρισε το μυαλό μου μισό αιώνα πίσω. Ήταν Σεπτέμβριος του 1965 όταν, στα πλαίσια της 30ής Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης, έγιναν με μεγαλοπρέπεια τα εγκαίνια του Σοβιετικού περιπτέρου. Η συμμετοχή δύο σοβιετικών κοσμοναυτών, παρουσία κρατικών αξιωματούχων, ήταν η καλύτερη ατραξιόν της εκδήλωσης. Σερβιτόροι περιέφεραν δίσκους με εκλεκτά εδέσματα. Τα ψωμάκια, που επάνω τους είχαν στρωθεί με επιμέλεια πορτοκαλί ή σκουρόχρωμες μπιλίτσες (μπρικ και μαύρο χαβιάρι), συνοδεύονταν από βότκα και εκλεκτή σοβιετική σαμπάνια Sovetskoye. Εγώ, 13 χρονών, έβλεπα τους κοσμοναύτες ως εξωγήινους και τα εδέσματα ως προϊόντα ενός εξωτικού παραδείσου.
Ζούσαμε σε μια χώρα −τότε− ελάχιστα καταναλωτική, όπου τα προϊόντα εισαγωγής σπάνιζαν. Η ΔΕΘ αποτελούσε ένα παράθυρο στον κόσμο της σύγχρονης τεχνολογίας αλλά και μια πρόγευση από την επερχόμενη καταναλωτική κοινωνία. Γι' αυτό αγαπήσαμε τη ΔΕΘ ως Θεσσαλονικείς, γι' αυτό και περιβάλαμε τον θεσμό της με ένα δίχτυ προστασίας.
Τα χρόνια όμως πέρασαν, ήρθε η τηλεόραση, ο κατακλυσμός των διαφημίσεων, δημιουργήθηκαν δίκτυα πωλήσεων και εμπορικές αντιπροσωπείες. Ήδη από τη δεκαετία του '70 ο θεσμός των γενικών εκθέσεων άρχισε να υποχωρεί διεθνώς προς όφελος των κλαδικών, που παρουσίαζαν μεγαλύτερο εμπορικό ενδιαφέρον. Οι γενικές (διεθνείς) εκθέσεις παρέμεναν ως κατάλοιπο του παρελθόντος κυρίως σε τριτοκοσμικές χώρες και σε χώρες του λεγόμενου «υπαρκτού σοσιαλισμού». Έως ότου με την αυγή της δεκαετίας του '90 και τη Σοβιετική Ένωση με την κρατική της οικονομία που κατέρρευσε και αποσυντέθηκε σε μικρότερα εθνικά κράτη, παρασύροντας μαζί της και την Sovetskoye Shampanskoye.
Η δικής μας όμως ΔΕΘ εξακολουθούσε να αντιστέκεται. Έχοντας στις αποσκευές της την αγάπη των Θεσσαλονικέων, λόγω των νεανικών τους αναμνήσεων, αλλά και την υποστήριξη των εκάστοτε κυβερνώντων που καλούνταν να την εγκαινιάσουν και να διασκεδάσουν συνοδευόμενοι από στρατιές κυβερνητικών αξιωματούχων δημιουργώντας το μύθο της «συμπρωτεύουσας» και της «ερωτικής πόλης», διατήρησε για κάποια χρόνια ακόμη την αίγλη της. Έως ότου η ίδια η κοινωνία να την απαξιώσει, μετατρέποντας τους δρόμους της πόλης σε πεδίο −πολλές φορές αιματηρό− αντιπαράθεσης ποικίλων συντεχνιακών συμφερόντων.
Μοιραία λοιπόν η κατάληξη της πάλαι ποτέ Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης! Εδώ και μια δεκαπενταετία τουλάχιστον έχει απολέσει κάθε διεθνή εμπορικό χαρακτήρα και έχει λάβει τα χαρακτηριστικά μιας Διευρυμένης Εμποροπανήγυρης Θεσσαλονίκης. Αν μπορεί βέβαια η εμποροπανήγυρη αυτή να αποφέρει κάποια έσοδα στον δημόσιο φορέα της ΔΕΘ χωρίς την οικονομική αιμοδοσία από κρατικούς φορείς και επιχειρήσεις, έχει καλώς, ας συνεχίσει να διοργανώνεται.
Αυτό όμως που είναι ανεπίτρεπτο είναι η μεγαλοπρεπής επισημότητα που δίδεται με το να την εγκαινιάζει ο εκάστοτε Πρωθυπουργός της χώρας παρουσία τοπικών και εκκλησιαστικών αρχών αλλά και διπλωματικών αποστολών, και να εξαγγέλλει −δήθεν− την οικονομική πολιτική για το επόμενο έτος, θαρρείς και δεν λειτουργεί κοινοβούλιο στη χώρα μας. Να προσέρχονται επίσης διαδοχικά άπαντες οι λοιποί πολιτικοί ηγέτες, να δίδονται επίσημα δείπνα και βαρυσήμαντες συνεντεύξεις στα πλαίσια ενός τριτεύουσας σημασίας εκθεσιακού γεγονότος. Πρόκειται περί παραλογισμού!
Στην ουσία η εκάστοτε ομιλία του κάθε πρωθυπουργού στις «παραγωγικές τάξεις» (διάβαζε: που στη μεγάλη τους πλειοψηφία είναι κυβερνητικά και διευθυντικά στελέχη κρατικών επιχειρήσεων και οργανισμών) δεν είναι τίποτα περισσότερο από μια ακατάσχετη παροχολογία, από λαϊκιστικές υποσχέσεις προς τέρψιν ενός κομματικού κατά κανόνα ακροατηρίου. Από τις αυξήσεις μισθών, τις μειώσεις φορολογίας, τις εξαγγελίες έργων, έως το «Πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης» το 2014 και πολλά άλλα.
Αν έπρεπε απαραίτητα ο Πρωθυπουργός να εγκαινιάζει κάποια εκθεσιακή δραστηριότητα, θα μπορούσε κάλλιστα να επιλέξει μια σημαντική κλαδική έκθεση, όπως επί παραδείγματι την Agrotica. Θα ήταν δυνατόν εξάλλου, σε αντικατάσταση της φιέστας του Σεπτεμβρίου, να θεσμοθετηθεί στη Θεσσαλονίκη ένα ετήσιο (διεθνές) οικονομικό φόρουμ −ανεξάρτητο από τις ημέρες λειτουργίας της ΔΕΘ− όπου θα μπορούσε η κυβέρνηση να παρουσιάζει τις γενικότερες απόψεις της και η αντιπολίτευση τις αντιπροτάσεις της. Το μόνο σίγουρο είναι ότι αυτή η φάρσα των «εγκαινίων» ενός απαξιωμένου θεσμού πρέπει να σταματήσει. Για το συμφέρον και την αξιοπιστία όχι μόνο της πόλης μας, αλλά και ολόκληρης της χώρας.
4°
