Ο έρωτας στα χρόνια του ΣΥΡΙΖΑ ΙΙ

Ο Στράτος μού ξανατηλεφώνησε να με δει για να μου μιλήσει αρκετούς μήνες μετά τις εκλογές του Σεπτεμβρίου. Ο ΣΥΡΙΖΑ είχε κερδίσει τις εκλογές, και ο Στράτος παιδεύονταν ακόμη βασανιστικά με τη σχέση του, την Ευτυχία. Είχα μόλις τελειώσει το τετραετές σεμινάριο στη σχολή του λακανιστή ψυχιάτρου στη Θεσσαλονίκη κι αυτό είχε εντυπωσιάσει τον Στράτο, οπωσδήποτε, ώστε θεώρησε ότι θα μπορούσα να συμβάλω και ψυχαναλυτικά, πέραν του πολιτικού, στο γρίφο που τον βασάνιζε. Είχε βρει ένα ελάχιστο modus vivendi με την Ευτυχία, να προσπαθήσουν να ξαναστήσουν την τραυματισμένη σχέση τους.  

Ξεκίνησε απογοητευμένος να μου λέει πως τίποτα δεν είναι ίδιο. Όλοι οι φορμαλισμοί της νεόφερτης ιδεοληψίας του ΣΥΡΙΖΑ, του εντεινόμενου εθνικολαϊκισμού, του λυρικού ανθρωπισμού και του δημαγωγικού εναλλακτισμού είχαν παρεισφρήσει εμμονικά σαν βελονισμός στην ψυχή της. Η Ευτυχία, ως φαίνεται, είχε βρει την ολοκλήρωσή της μέσα σε ένα νέο κόσμο ιδεών και αφηγήσεων. Επιπλέον η Ευτυχία είχε καλλιεργήσει για τα καλά νέους άξονες επικοινωνίας με ανθρώπους, ειδικά με δασκάλους στο σχολείο που δίδασκε. Στα σχολεία μεταξύ δασκάλων και καθηγητών κυριαρχούσε το πνεύμα ΣΥΡΙΖΑ σε όλες τις παραλλαγές του. Ήταν πλέον επιδέξιμη σε κάθε προσέγγιση από αριστερά, καθώς και απο τους αυτοσχεδιασμούς θεωρητικής εξιδανίκευσης των νέων πολιτικών ηθών. Παλαιότερα στέκονταν ουδέτερα και χωρίς ιδιαίτερη θέρμη στα μετερίζια της μετριοπάθειας της ανανεωτικής αριστεράς. Είχε πλέον μέντορα πολιτικό και κοινωνικό τον Πάρι. Σε αυτόν εμπιστευόταν κάθε αγωνία της, αλλά και τα προσωπικά της. Μία σχέση θέρμης και απόλυτης εμπιστοσύνης, που όπως καταλάβαινε ο Στράτος εμπεριείχε και στοιχεία λανθάνοντος ερωτισμού. Στα θέματα κριτικής από αριστερά του ΣΥΡΙΖΑ υπήρχε ο κινηματικός Νικόλας, στέλεχος της συνιστώσας ΡΟΖΑ, τον οποίο από ό,τι θυμόταν ο Στράτος, παλαιότερα η Ευτυχία τον θεωρούσε γραφικό και ανάξιο της ελάχιστης προσοχής και σημασίας. Ο Νικόλας όμως είχε ήδη αναγορευτεί σε σημαίνουσα προσωπικότητα του σχολείου, ως επίμονο στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ από πάντα. Λόγω της αψύτητας και του αντισυμβατικού οίστρου του χαρακτήρα του, δημιουργούσε και αισθήματα ανεπαίσθητης φοβίας σε πολλούς συναδέλφους του. Ενδυναμωμένος όμως πλέον με το φωτοστέφανο κυβερνητικού παράγοντα, ο σεβασμός και το κύρος του είχε εκτοξευτεί στα μάτια των δασκάλων. Είχε παιδεία αυτοδίδακτη στον «μαγικό» κόσμο της ύστερη ριζοσπαστικής αριστερά. Ο Νικόλας όμως είχε όλο το feeling του ριζοσπαστικοποιημένου επιμύθιου, της εμπειρίας των κινηματικών εξάρσεων, και προεξάρχων στέλεχος των αγανακτισμένων της Θεσσαλονίκης το 2012. Η Ευτυχία άρχισε και αυτή να τον εκτιμά ξαφνικά. Τα λόγια του απέκτησαν βάρος. Οι προσωπικές του φιλοδοξίες βέβαια στο διάστημα διακυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ δεν είχαν ευοδωθεί, και έτσι είχε βγει κριτικά από αριστερά. Παρόλα αυτά, αυτό ήταν χρήσιμο γενικά καθώς συντηρούσε έτσι τη ιδιαίτερα αμφίθυμη διγλωσσία του ΣΥΡΙΖΑ μετά τον ενδοτικό συμβιβασμό και τις εκλογές του Σεπτεμβρίου. Ο Στράτος γνώριζε τον Νικόλα από τον 1998 ήδη, όταν διεύθυνε την προεκλογική δημοτική καμπάνια του τότε Συνασπισμού στη Θεσσαλονίκης. Ήξερε ότι ήταν αρχετυπική προσωπικότητα της συριζαϊκής βιόσφαιρας, με όψιμες αναφορές στην κινηματική ατμοσφαιρογία της Γένοβας, στην επαναστατική φαντασίωση της διέγερσης των επεισοδίων του 2008, μπερδεμένος όμως πλέον από αυτό που εμφανιζόταν ως ηρωική αντίσταση απέναντι στην Ευρώπη και πήρε τελικά διαστάσεις ενός συριζαϊκού Βατερλό.

Ο Πάρις, από την άλλη, άνθρωπος βαρύς, σοβαροφανής, εσωστρεφής και συντηρητικός, ήταν όμως ο βασικός συνομιλητής, ο κολλητός της Ευτυχίας. Με αυτόν πρωτευόντως και τη σύντροφό του Μαρίνα δευτερευόντως, η Ευτυχία εκπλήρωνε την ανάγκη της απόλυτης κοινωνικοποίησης. Ο Πάρις με τη σειρά του εκπροσωπούσε μία πιο μετριοπαθή τάση του ΣΥΡΙΖΑ. Είχε επιδραστικές αναφορές από εκείνο το κομμάτι της ανανεωτικής αριστεράς που τώρα όμως υποστήριζε πλέον τον ΣΥΡΙΖΑ. Εξομολογήσεις, φιλία που βάθαινε, αλληλοεκτίμηση, αδιόρατο φλερτ, αστεία και χιουμοράκια έγιναν το καθημερινό κάδρο των διαλειμμάτων του σχολείου. 

Τα ιστορίες με τον Πάρι, οι διάλογοι και οι ατάκες, εξάγονταν ανέμελα από την Ευτυχία, ως cover stories σε όλες τις παρέες. Και στις συναντήσεις με τον Στράτο ακόμη και εκεί, ήταν προαπαιτούμενα της ημερήσιας διάταξης. Τρεις ιστοριούλες σε κάθε συνάντηση. Ο Στράτος εντυπωσιαζόταν πως είναι δυνατόν να μην κατανοεί ότι η επιμονή αυτή ήταν κάπως άκομψη, ίσως ακόμη και αδικαιολόγητα προκλητική. Και επίσης σκεφτόταν ότι ποτέ κατά τη διάρκεια κανενός διαλείμματος στην πεντάχρονη σχέση τους, δεν του είχε τηλεφωνήσει σε διάλειμμα, δίνοντας ένα μικρό στίγμα αγάπης, όπως συνηθίζουν οι άνθρωποι που είναι μαζί. Τον πείραξε η σκέψη αυτή, καθώς τώρα πλέον ανέπλαθε διαφορετικά τη σχολική καθημερινότητα της Ευτυχίας . Ακόμη σκεφτόταν για το χαρακτήρα της, ότι μία αντίστροφη εμμονή από πλευράς του θα ήταν αυτόματο casus belli για αυτήν. Αυτό όμως ήταν γνωστό στον Στράτο από την αρχή και το είχε σεβαστεί σαν κόρη οφθαλμού, καθώς είχε την εμπειρία κάποιων μικροεπεισοδίων του παρελθόντος για πολύ μικρότερες αφορμές. Η Ευτυχία δεν παρέλειψε να ομολογήσει πως η Μαρίνα ήταν ελλιποβαρής σε σχέση με τον Πάρι, ότι δεν του αξίζει στην πραγματικότητα. Τα έλεγε στον Στράτο χωρίς την ελάχιστη επιφύλαξη. Φαινόταν ξεκάθαρα σε κάθε συνάντησή τους, σαν να κρέμονταν στην άκρη της γλώσσας της, πάντα ο Πάρις. Έτσι έφτασε στο σημείο μερικές φορές να διυλίζει τον κώνωπα αρκεί να νομιμοποιείται να μιλάει για αυτόν. Μία συγκεκριμένη ιστορία όμως ξεχείλισε το ποτήρι και είχε κάνει έξαλλο τον Στράτο, καθώς υπερέβαινε τη λογική, το μέτρο, την πρόκληση και έθετε απροκάλυπτα το ερώτημα αν η Ευτυχία αδυνατεί να κρύψει πλέον τον έρωτά της για τον Πάρι. Και αν όχι τον έρωτα, τουλάχιστον την ευθεία εισδοχή ενός άκρως ανταγωνιστικού και αντεκδικητικού αντίβαρου προς τον Στράτο. Βέβαια και ο έρωτας εμφανίζεται πάντα με προσχηματικούς και παρενδυτικούς μανδύες. Πάντως είχε δημιουργήσει ήδη ένα πολιτικό «οικοσύστημα» όπου ο Στράτος φαινόταν σε θέση παρείσακτου και εκτός κλίματος. Ό,τι είχε δημιουργήσει ο Στράτος τα προηγούμενα χρόνια, όταν ισορροπούσε σε μία αρμονία, φαινόταν να πεθαίνει.

Με αυτά τα αιτήματα ήρθε ο Στράτος στο ραντεβού μας, και ακούγοντας όλα αυτά, αποφάσισα να του μιλήσω όχι μόνο πολιτικά όπως την προηγούμενη φορά, αλλά και ψυχαναλυτικά. «Στράτο μου, όσο μπορώ να καταλάβω την περίεργη αυτή περιπλοκή, θα σου θέσω πέντε πολιτικά και πέντε ψυχαναλυτικά ζητήματα» του είπα. «Και βέβαια στα πολιτικά δεν χρειάζεσαι τη συμβουλή μου, γιατί τα γνωρίζεις καλύτερα από μένα, αλλά επίτρεψέ μου για λόγους συνειρμού και ολοκληρωμένης προσέγγισης, να συνοψίσω και αυτά».

Εισαγωγικά ανέλυσα τις εξής σκέψεις μου:

- Στον ΣΥΡΙΖΑ δεν διστάζουν  να πουν ψέματα. Πρώτον γιατί δε θεωρούν ψέμα το βολονταρισμό τους και δεύτερον γιατί τίποτα δεν είναι διαστρέβλωση αν υπηρετεί τον τελικό στόχο της εσχατολογικής, ιδεοκογικής τους αφέλειας. Αντιρεαλιστική διαχείριση στο βαθμό που ικανοποιεί το επιθυμητό, αλλά όχι το αληθινό. Έστω και μέχρι την ύστατη στιγμή. Συνέβη με τη διαπραγμάτευση στο μεγάλο κάδρο, αλλά και την Ειδομένη στο μικρότερο.

-  Ο ενδοτικός συμβιβασμός και η μεγαλοπρεπής ήττα τους, σε όλα από την επιβολή νέου μνημονίου και τον ΕΝΦΙΑ μέχρι τις ιδιωτικοποιήσεις, μεταφράζονται αυτοδικαιολογητικά σαν προσωρινή τακτική αναδίπλωσης, προκειμένου να φτάσουν δήθεν στον τελικό στόχο ενός άλλου μετακαπιταλιστικού κόσμου. Η πραγματική όμως ουσία είναι η εξουσία, ως αυτοσκοπός. 

-  Διαστρεβλώνουν το νόημα των λέξεων κερδίζοντας έστω και πρόσκαιρα το λαϊκό θυμικό, την αγαθή, καλοπροαίρετη και ψευδοανθρωπιστική εύνοια της κοινής γνώμης. Είναι η προσχηματική ηθική των αγαθών προθέσεων.

-  Ταυτίζονται πλήρως με όλα όσα συγκινούν και ακουμπούν τα πρωτόλεια συναισθήματα των ανθρώπων, εφευρίσκοντας πάντα συμβολικούς εχθρούς. Μεγιστοποιούν τη συγκίνηση, στρέφοντάς την ως μίσος σε εικονικούς αντιπάλους. Είναι ο αριστερός εθνικολαϊκισμός που αναζητεί έναν εξωτερικό υπερεθνικό εχθρό και έναν εσωτερικό. Δημιουργούν ηθικολογικά μία πολιτική με όρους θρησκείας του λαού.

-  Ελλείψει πρακτικής ικανότητας, πολιτικού και κοινωνικού ρεαλισμού και τεχνοκρατικής επάρκειας, επικεντρώνονται αποκλειστικά στην επικοινωνιακή κοσμοσφαίρα. Η δημοψηφισματική, αμεσοδημοκρατική δήθεν εμονή, η ανθρωπιστική υπερβολή της λυρικής ευαισθησίας, η ανερμάτιστη και συμβολική (αλλά καθόλου πραγματική) υπεράσπιση του ταπεινού και των μειονεκτούντων ομάδων. Η απαθής διαχείριση του προσφυγικού, προκειμένου να κερδοσκοπήσει ένας αφηρημένος ανθρωπισμός αλληλεγγύης, είναι η απόδειξη αυτής της πρακτικής.

Όμως η ουσία του θέματος βάραινε στα ψυχαναλυτικά ζητήματα. Ήξερα ότι ο Στράτος ήθελε να ακούσει περισσότερο αυτά. Δεν θα μπορούσαμε να κάναμε ψυχανάλυση, θα ήταν μόνο κάποιες φιλικές συμβουλές. Την πολιτική συγκυρία την έπαιζε στα δάχτυλα εξάλλου, δεν της είχε δώσει μεγάλη σημασία. Στράτο, η άποψη σε επίπεδο ψυχολογίας, έχοντας μία κάποια εμπειρία, συνοψίζεται σε αυτές τις μικρές και κοφτές παρατηρήσεις» του είπα και συνέχισα:

- Δυστυχώς, η Ευτυχία μπήκε σε μία διαδικασία, αυτή της λεγόμενης ψυχαναλυτικής μετάθεσης. Υποκατέστησε το συναισθηματικό της θέμα από ένα φαντασιακό ιδεολογικό ψευδοπρόταγμα. Γιατί εκεί βρήκε προνομιακό χώρο κατά τη γνώμη της. Επιχείρησε να σε απορρίψει ιδεολογικά, ταυτιζόμενη με αυτό ακριβώς, που εσύ έκανες στόχο οξείας κριτικής, αποφεύγοντας τη συζήτηση επί της ουσίας. Δεν το έκανε ευθέως και θετικά, το έκανε σε λογική αντιπερισπασμού και αμυντικά. Ταυτίστηκε με αυτό που απέρριπτες με ζήλο, αντί να μπει σε μία δημιουργική, προωθητική συζήτηση. 

- Για να ενισχύσει αυτό το ρόλο της αποδόμησής σου, επικέντρωσε την προσοχή και το ενδιαφέρον της στους πρώτους ανθρώπους-αντιπάλους σου, που εύρισκε στον περίγυρό της και που θα στήριζαν τη θέση της έστω και με ένα ελάχιστα πειστικό ιδεολογικό περιτύλιγμα. Είχε ανάγκη να ακούσει τα αντίθετα. Αναζήτησε συμμάχους προσχωρώντας με προθυμία στις θέσεις τους, εναντίον σου. Στην πραγματικότητα λίγο την ενδιέφερε η ουσιαστική ιδεολογική διάσταση, περισσότερο η επιλογή αντίπαλου ψυχολογικού στρατοπέδου.

- Την κοινωνική, επικοινωνιακή, ερωτική και πνευματική υποκατάσταση της δικής σας επαφής φρόντισε να την κάνει με αυτούς ακριβώς τους ανθρώπους οι οποίοι κινούνταν στον αντίποδα της δικής σου κοσμοθεωρητικής οπτικής. Αυτό ήταν μία εσωτερική ανάγκη, ψευδούς κατά τα άλλα, αλλά κυρίως καθολικής υπέρβασης και κατάργησης σου, ως μέντορα του παρελθόντος.

- Δεν θέλω να μπω σε βάθος, αλλά σε τέτοιες περιπτώσεις δημιουργούνται και ερωτικές παρενέργειες. Πολλοί άνθρωποι κινητοποιούνται ερωτικά, εκεί που συγκροτούν πρόσκαιρο και αμφίδρομο θαυμασμό και αποδοχή. Στην πραγματικότητα θα μπορούσε δυνητικά να ερωτεύεται,  εκεί ακριβώς που αποδομείσαι εσύ ευχάριστα στα αυτιά της.

-  Συμπερασματικά μπήκε σε μία διαδικασία απόλυτης και μάλλον συνειδητής απομυθοποίησής σου, μέσω της βολικής πολιτικής συγκυρίας και με κάλυψη το διχαστικό κλίμα που διαπέρασε ολόκληρη την κοινωνία. Ωστόσο εκτιμώ ότι είναι περισσότερο ένα παιχνίδι αδυναμίας και ανασφάλειας, παρά μια επιθετική ενέργεια. Παρόλα αυτά στις ερωτικές σχέσεις η εσωστρεφής άμυνα είναι μια μορφή επίθεσης. Η Ευτυχία με αφορμή την οργή της, προς εσένα, ανακάλυψε όψιμα έναν κόσμο, που συμπτωματικά ταιριάζει περισσότερο στην ιδιοσυγκρασία της, στην ψευδαίσθηση της ερμηνείας της ζωής, στην αναθεώρησή της. Σε στοχοποίησε πλέον ίσως και σαν ταξικό αντίπαλο, για να νομιμοποιήσει την απροσδιόριστη συναισθηματική αποστασιοποίησή της. Ή καλύτερα το συναισθηματικό της μπέρδεμα.

Ο Στράτος συμφώνησε με ένα νεύμα σε όλα. Ήταν προβληματισμένος και απογοητευμένος. Μου είπε μόνο: «Ο ΣΥΡΙΖΑ κατάφερε να επιφέρει έναν οξύ διχασμό της ζωής, ειδικά στους πολιτικά απσταθεροποιημένους ανθρώπους, τον ισχυρότερο πάντως στη μεταπολίτευση. Για το προσωπικό δεν ξέρω, δε θέλω να σχολιάσω». Έφευγε σε λίγο για Αθήνα. Συμφωνήσαμε να τα πούμε με την πρώτη ευκαιρία.