Όχι άλλη «οικοδόμηση»

Κάποτε αριστερός σήμαινε υποστηρικτής και θαυμαστής της Σοβιετικής Ένωσης και του «σοσιαλισμού» που «χτιζόταν» εκεί. Με τα χρόνια, πιο δειλά στην αρχή, πιο αποφασιστικά αργότερα, κάποιοι άρχισαν να αμφισβητούν πως όσα συνέβαιναν και όσα συντελούνταν στη Σοβιετία συνιστούσαν ό,τι ακριβώς θα αποκαλούσε κανείς ανώτερο στάδιο εξέλιξης της ανθρωπότητας. Τα χρόνια περνούσαν, και όχι μόνον οι μεγάλοι κόκκινοι ήλιοι δεν έλεγαν να ανατείλουν, αλλά και στον αγώνα δρόμου με την ελεύθερη οικονομία, την και καπιταλιστική λεγόμενη, η μεγάλη σοβιετική σοσιαλιστική πατρίδα έδειχνε να αγκομαχάει.

Λίγα χρόνια αργότερα οι ελπίδες μετατέθηκαν ακόμα πιο ανατολικά, στην Κίνα του προέδρου Μάο. Για ορισμένους αριστερούς, κατά κανόνα ιδιαίτερα μαχητικούς, η Μέκκα βρισκόταν όχι πια στη Μόσχα αλλά στο Πεκίνο. Τι «μεγάλο άλμα μπροστά», τι «μεγάλη προλεταριακή πολιτιστική επανάσταση», τι ερυθροφρουροί που παραληρούσαν κρατώντας στο χέρι το κόκκινο βιβλιαράκι με τη σκέψη του «μεγάλου τιμονιέρη»! Μύθοι και θρύλοι, που η κινέζικη γραφειοκρατία φρόντιζε να εξάγονται και στη Δύση, καλούνταν να σκεπάσουν με ένα ωραίο ροζ (προς το κόκκινο) πέπλο μια αμείλικτη πραγματικότητα, η οποία περιλάμβανε το ήδη γνωστό από τη Σοβιετία μείγμα: αυταρχισμός και ανελευθερία, ευνουχισμός της ανθρώπινης προσωπικότητας και δημιουργικότητας, αλλά και μιζέρια στα όρια της εξαθλίωσης για το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού. Πόσοι γνώριζαν, άλλωστε, και πόσοι μιλούσαν τότε για τα εκατομμύρια θύματα που άφησε πίσω της η «οικοδόμηση του σοσιαλισμού» στην Κίνα του Μάο;

Λίγο μετά, τα βλέμματα στράφηκαν και προς κάποιες χώρες του λεγόμενου Τρίτου Κόσμου, που είχαν αποτινάξει τα ιμπεριαλιστικά δεσμά τους και ήταν έτοιμες και αυτές να «οικοδομήσουν» τον δικό τους σοσιαλισμό. Για το πού κατέληξαν το Βιετνάμ και η Κούβα, έγραψα στο προηγούμενο κείμενό μου στην «Α.V.», με τίτλο «Το ρύζι και το ζαχαροκάλαμο», όπου και μπορεί να ανατρέξει όποιος θέλει. Με δυο μόνον λόγια, το Βιετνάμ έχει σήμερα κύριο εμπορικό εταίρο του τις… Ηνωμένες Πολιτείες, ενώ και η Κούβα, εν μέσω ροκ συναυλιών και επιδείξεων μόδας, ετοιμάζεται να αφήσει τη «λαμπρή απομόνωσή της» και να πέσει και πάλι στην αγκαλιά του μεγάλου γείτονα – διατηρώντας βέβαια, όπως και η Κίνα ή το Βιετνάμ, όλα τα κομμουνιστικά σύμβολα, κενά οποιουδήποτε περιεχομένου εδώ και καιρό.

Όσο για κάποια άλλα κομμουνιστικά καθεστώτα, όπως το (δυστυχώς) ανθεκτικό στον χρόνο των Κιμ στη Βόρεια Κορέα και το (ευτυχώς) εφήμερο των Κόκκινων Χμερ στην Καμπότζη, δεν χρειάζεται, νομίζω, καν να υπενθυμίσω πόση σχέση είχαν/έχουν με την «ολόπλευρη άνθηση της ανθρώπινης προσωπικότητας», η οποία και θα αποτελούσε κύριο γνώρισμα του σοσιαλισμού, σύμφωνα με όσα κάποιοι, κάπου, κάποτε επαγγέλθηκαν.

Τα τελευταία χρόνια είχαμε ένα ακόμα «σοσιαλιστικό» πείραμα: αυτό του Τσαβισμού. Παρά την πλεονεκτική από μια άποψη θέση της Βενεζουέλας, λόγω του πετρελαίου που παράγει, και εκεί τα πράγματα οδηγούνται με σταθερά βήματα στο γνωστό μείγμα αυταρχισμού και εξαθλίωσης. Και αν ο Τσάβες, λίγο πιο μάγκας και κολοπετσωμένος, κάπως τα έφερνε βόλτα, ο διάδοχός του το έχει ρίξει εντελώς στα βράχια το καράβι.

Έφτασε έτσι η Βενεζουέλα, εκτός από πληθωρισμό 200% και ελλείψεις στα περισσότερα βασικά είδη, να έχει και ενεργειακό πρόβλημα. Ποια, αυτή η πετρελαιοπαραγωγός χώρα, που, μεταξύ άλλων, θα τροφοδοτούσε με τζάμπα ή πάμφθηνο πετρέλαιο και τον επίδοξο Τσάβες της Μεσογείου, τον κομαντάντε Αλέξη (λέμε, τώρα…).

Σήμερα λοιπόν, το αδήριτο όσο και αδυσώπητο αυτό μείγμα ανελευθερίας και μιζέριας γνωρίζει νέες δόξες στη μακρινή Βενεζουέλα. Ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης βρίσκεται στη φυλακή, στους δρόμους του Καράκας βασιλεύει ο νόμος της ζούγκλας, οι δημόσιες υπηρεσίες θα δουλεύουν, λέει, μόνον δύο (!) μέρες την εβδομάδα ώστε να γίνεται εξοικονόμηση ενέργειας, ακόμα και η λειτουργία των σχολείων θα περιοριστεί. Και βέβαια, όλα αυτά διανθισμένα με κραυγές περί συνωμοτών και διαπλεκομένων, που υποβλέπουν και υποσκάπτουν τον σύντροφο Μαδούρο και το καθεστώς του.

Εν κατακλείδι, μιλάμε για ένα σύστημα που, όπου και αν εφαρμόστηκε, σε οποιαδήποτε εκδοχή του ή παραλλαγή του, έφερε αυταρχισμό και ανελευθερία, μιζέρια και μαρασμό κάθε δημιουργικής έμπνευσης και δραστηριότητας.

Μήπως, ρε παιδιά, υπάρχει κάποιο προβληματάκι με τη βασική ιδέα, κάποια «αμαρτία περί την διάπλασιν»;