«Το τυρί και τα σκουλήκια» και οι διορισμοί των εκπαιδευτικών

Η μικροϊστορία είναι η μεθοδολογία που ανέπτυξε τις δεκαετίες του 1970 και του 1980 μία ομάδα Ιταλών ιστορικών, σύμφωνα με την οποία, σε γενικές γραμμές, προσπαθούμε να ανασυνθέσουμε και να κατανοήσουμε το «όλον», μελετώντας διεξοδικά και πλήρως το «ένα». Τυπικό παράδειγμα αποτελεί το βιβλίο του Κάρλο Γκίντζμπουργκ «Το τυρί και τα σκουλήκια», όπου ο συγγραφέας μελετά τα τεκταινόμενα στην Ιταλία του 16ου αιώνα, μέσα από τη δίκη και την καταδίκη σε θάνατο στην πυρά του Μενόκκιο, ενός αιρετικού μυλωνά από το Φρίουλι.

Μία από τις πλουσιότερες σε δεδομένα μελέτη περίπτωσης από την ελληνική πραγματικότητα, η οποία αν αντιμετωπιστεί «μικροϊστορικά» μπορεί να αποτελέσει χρήσιμο εργαλείο για να κατανοήσουμε το ελληνικό «όλον», είναι η διαδικασία διορισμών μόνιμων και αναπληρωτών εκπαιδευτικών στο δημόσιο.

Το 1985 (ν.1566) ορίστηκε η διαδικασία της επετηρίδας. Έδειχνες το πτυχίο σου, έπαιρνες ένα αριθμημένο χαρτάκι και περίμενες… με τη βεβαιότητα ότι έστω και λίγο πριν τη σύνταξη θα κατάφερνες να «τρουπώσεις» στο δημόσιο.

Το 1997 (ν. 2525) ο, αείμνηστος πια, Αρσένης θεσπίζει το διαγωνισμό του ΑΣΕΠ για τους εκπαιδευτικούς. Ξυλοδαρμοί και λιντσαρίσματα σε όσους δοκίμασαν να συμμετάσχουν, αφού παραβίαζαν την ουρά, αλλά τελικά ο διαγωνισμός έγινε. Για τα επόμενα 5 χρόνια θα υπήρχε μεταβατικό στάδιο όπου θα ίσχυαν και τα δύο συστήματα πρόσληψης με συγκεκριμένα ποσοστά.

Ακολουθούν οι απόπειρες φαλκίδευσης: ο Ευθυμίου (ν.3027/2002) παρατείνει το μεταβατικό στάδιο ορίζοντας ότι το 25% των προσλαμβανόμενων θα είναι εκτός του διαγωνισμού, η Γιαννάκου (3255/2004) δίνει νέα παράταση με ποσοστό εκτός διαγωνισμού 40%, ο Στυλιανίδης (3687/2008) δίνει προτεραιότητα σε όσους είχαν προϋπηρεσία και άφηνε ελάχιστες θέσεις για τους επιτυχόντες των διαγωνισμών. Κανείς από αυτούς δεν ήταν στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ, ή οπαδός του εθνολαϊκισμού. Αντιθέτως, υποτίθεται, ότι βρίσκονται στο στρατόπεδο των φιλοευρωπαϊστών, είναι εκσυγχρονιστές, αντίπαλοι των συντεχνιών και οπαδοί της «αριστείας».

Το 2010 έρχεται ένας ακόμα «νόμος Διαμαντοπούλου»: ο 3848. Δεκατρία χρόνια μετά το νόμο Αρσένη, ορίζεται ότι πλέον, όλοι οι εκπαιδευτικοί, μόνιμοι και αναπληρωτές, θα προσλαμβάνονται μέσα από το διαγωνισμό του ΑΣΕΠ, με ταυτόχρονη μοριοδότηση των υπόλοιπων προσόντων τους.

«Ένα άρθρο σε ένα νόμο», που θα έλεγε και ο πρωθυπουργός. Το νομοθέτημα που τολμούσε να αντιμετωπίσει την Ελλάδα ως κανονική χώρα, έγινε κόκκινο πανί για σωματεία, ομοσπονδίες, ενώσεις και λοιπές «προοδευτικές δυνάμεις»: νεοφιλελεύθερο, άδικο, ανάλγητο το χαρακτήριζαν, μαινόμενοι, οι «αδικημένοι», διαλύοντας με εφόδους όλες τις εκδηλώσεις του υπουργείου Παιδείας. 

Από κοντά και η Διαμαντοπούλου: αντιμετωπίστηκε περίπου σαν «το τέρας των αγορών» που δοκίμασε να καταστρέψει τη Γη της Επαγγελίας της ελληνικής εκπαίδευσης. Τελικώς, έπεσε η κυβέρνηση, έγιναν τα γνωστά, και ο νόμος, με τη σιωπηλή ανοχή όλων, δεν εφαρμόστηκε.

Η συνέχεια της ιστορίας έχει δικαστήριο. Μετά από προσφυγή επιτυχόντων του τελευταίου διαγωνισμού του ΑΣΕΠ, το συμβούλιο της Επικρατείας εκδίδει την 4303/2015 απόφασή του, με την οποία, πολύ απλά, ορίζει ότι καμία διαδικασία πρόσληψης, είτε μόνιμου είτε αναπληρωτή, δεν είναι αποδεκτή, εκτός αν γίνεται με βάση τα άρθρα 1-3 του 3848/2010. Τελεία και παύλα. Οι δικαστές μάλιστα, με ψήφους 29-0, δηλώνουν ότι το μοναδικό σύστημα που εναρμονίζεται πλήρως με τις αρχές της ισότητας, της αξιοκρατίας και της διαφάνειας, είναι αυτό που προσδιορίζουντα συγκεκριμένα άρθρα.

Μήπως εκτός από τη Διαμαντοπούλου είναι νεοφιλελεύθερο και το ΣτΕ; Πώς απαντούν ΟΛΜΕ και ΔΟΕ στην απόφαση του ΣτΕ; Καταγγέλλουν σε όλους τους τόνους τον υπουργό Παιδείας, διότι θέλει να την εφαρμόσει (με το γνωστό σκηνικό «τραβάτε με και ας κλαίω») και με παρρησία απαιτούν την κατάργηση του 3848 (αγνοώντας φυσικά ότι πλέον η γνωμάτευση του ΣτΕ αποτελεί νομολογία και δεσμεύει τελεσίδικα τον νομοθέτη).

Αυτή είναι η μικρή ιστορία της χώρας μας. Η συντεχνία, μιλώντας δήθεν εξ ονόματος της κοινωνίας, απαιτεί να καταργηθεί ο νόμος, που κατά τους θεματοφύλακες της συνταγματικής νομιμότητας είναι ο μόνος που υπηρετεί την αξιοκρατία, τη διαφάνεια και την ισότητα. Τις αξίες δηλαδή τις οποίες οι εκπαιδευτικοί είμαστε –υποτίθεται– ταγμένοι να υπηρετούμε με όλες τις δυνάμεις μας, προκειμένου να διαπαιδαγωγούμε τους αυριανούς πολίτες.

Το δράμα είναι ότι έτσι λειτουργούν μεγάλα τμήματα της κοινωνίας μας. Θέλουμε την αξιοκρατία, αλλά αφού διορίσουμε τα παιδιά μας, θέλουμε τη διαφάνεια αλλά όχι όταν ο μπάρμπας από την Κορώνη είναι ο δικός μας μπάρμπας, θέλουμε να πληρώνονται οι φόροι, αλλά «των άλλων», θέλουμε να διασωθεί η χώρα αλλά το τίμημα να το καταβάλει ο «άλλος». Ποιoς άλλος; «Αυτός ο άλλος, αυτός ο άλλος, που είναι ευεργέτης μου μεγάλος», όπως έλεγε και ο Νίκος Γούναρης.