Η κυβερνητική οπερέτα με τον Φαμπρ

Το επεισοδιακό και όπως φάνηκε συντομότατο πέρασμα του Φλαμανδού Γιαν Φαμπρ από το Φεστιβάλ Αθηνών αποτελεί δυστυχώς ένα ακόμα δείγμα τυφλών, ανερμάτιστων και ασυγκρότητων χειρισμών.

Προηγήθηκε η παύση του Γιώργου Λούκου από τη θέση του επικεφαλής του Φεστιβάλ, με τρόπο απολύτως συμβατό με την «ηθική της εξόντωσης». Η επίκληση δικαστικών εκκρεμοτήτων από πολιτικούς προϊσταμένους που «δεν σηκώνουν μύγα στο σπαθί τους» ήταν η επίσημη δικαιολογία για μια αμιγώς κομματική απόφαση. Μετά όμως το σαφέστατο αρνητικό απόηχο της απομάκρυνσης Λούκου, εξαιτίας τόσο της πετυχημένης του θητείας όσο και της κανιβαλικής μεθόδευσης, ακολούθησε σιωπή και αναμονή.

Χρειαζόταν ένα ηχηρό όνομα. Μια θεαματική επιλογή που θα σκέπαζε μεθοδεύσεις και λασπόνερα, επιφυλάσσοντας μια δυναμική φεστιβαλική επανεκκίνηση. Και όλα αυτά βέβαια γρήγορα, καθώς ο χρόνος για άλλη μια φορά κυλούσε χωρίς να γίνεται τίποτα απ’ όσα θα έπρεπε να σχεδιάζονται και να δρομολογούνται.

Η επιλογή του Φαμπρ από την κυβέρνηση υπηρετούσε πολλαπλές ανάγκες: καλλιτέχνης αλλοδαπός με διεθνή αναγνώριση, άρα δεν θα μπορούσε κανείς να μιλήσει για κομματικό φίλο και προσκείμενο. Καλλιτέχνης πολυσχιδής, εναλλακτικός, με έφεση στον πειραματισμό, άρα συμβατός με το επαναστατικό και αντισυμβατικό κυβερνητικό αφήγημα. Καλλιτέχνης από το Βέλγιο, άρα οι διεθνείς περγαμηνές του Λούκου δεν θα έπιαναν μία μπροστά στο γνήσια ευρωπαϊκό και διεθνές πολιτιστικό προφίλ που θα φιλοτεχνούσε. Με αυτές τις σκέψεις ανακοινώθηκε με πανηγυρικό τρόπο ότι ο Φαμπρ αποδέχτηκε την πρόταση της ελληνικής κυβέρνησης. Η αποδοχή αποτέλεσε για την κυβέρνηση επικοινωνιακή και πολιτική ρεβάνς στην κριτική που εισέπραξε απομακρύνοντας τον Λούκο. Αλλά η χαρά της ρεβάνς κράτησε για την κυβέρνηση μόνο μερικές μέρες, για την ακρίβεια 49, μέχρι δηλαδή τη συνέντευξη τύπου του νέου καλλιτεχνικού διευθυντή ή μάλλον, σύμφωνα με την ηχηρή του διευκρίνιση, καλλιτεχνικού επιμελητή του Φεστιβάλ.

Είναι γνωστά τα όσα θλιβερά ειπώθηκαν κατά τη διάρκεια της συνέντευξης τύπου. Αφοπλιστική παραδοχή της παντελούς άγνοιάς του σε σχέση με την πολιτιστική παραγωγή της χώρας στην οποία έρχεται να εργαστεί. Απουσία σχεδίου για το φεστιβάλ, την ταυτότητα και το περιεχόμενό του. Καλλιτεχνικός επαρχιωτισμός στην προσπάθεια να τονιστεί η στόχευση της διεθνοποίησης του θεσμού, προτάσεις παραστάσεων που παρέπεμπαν σε βέλγικη πολιτιστική αποικιοκρατία και βέβαια ανερυθρίαστη ανακοίνωση της προβολής του έργου του. Είναι προφανές ότι ο Φαμπρ διαφωνεί με τον Εμμάνουελ Καντ, ο οποίος έγραφε ότι η τέχνη έχει ή πρέπει να έχει τον ανιδιοτελή χαρακτήρα ενός παιδιού. Ο φλαμανδός αιρετικός δεν ήταν και τόσο αιρετικός στις επιλογές του, αφού το 10% των παραγωγών που ανακοίνωσε έφεραν την υπογραφή του ίδιου!

Η κατακραυγή ήταν ηχηρή και η καζούρα περίσσεψε. Οι άνθρωποι της τέχνης μίλησαν για αφελληνισμό και εξαφάνιση ελληνικών παραγωγών που ήδη προετοιμάζονται, συναντήθηκαν, υπέγραψαν κείμενα, ενώ παραλλήλως ο θορυβημένος πρωθυπουργός τουίταρε διαβεβαιώνοντας ότι θα υπάρξουν περισσότερες ελληνικές παραγωγές στο πρόγραμμα του Φεστιβάλ! «Παρακολουθώ τη συζήτηση για τη φυσιογνωμία του Διεθνούς Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου. Είναι ευπρόσδεκτη. Στη χθεσινή μου συνάντηση με τον Γιαν Φαμπρ τόνισα την ανάγκη να δοθεί μεγαλύτερο βάρος στις ελληνικές παραγωγές του φεστιβάλ. Ο Γιαν Φαμπρ και ο υπουργός Πολιτισμού συμφώνησαν να εξετάσουν το ζήτημα προς αυτή την κατεύθυνση» έγραψε ο Αλέξης Τσίπρας.

Ο φλαμανδός αιρετικός δεν άντεξε και υπέβαλε την παραίτησή του στην πελαγωμένη «αριστερή» κυβέρνηση. Το πρόβλημα όμως από την αρχή δεν ήταν ο Φαμπρ. Το πρόβλημα είναι η λειτουργία, της κυβέρνησης, το σχέδιο που έχει ή μάλλον δεν έχει, η προχειρότητα, ο καιροσκοπισμός, οι μεθοδεύσεις, ακόμα και σε ένα χώρο όπως αυτός του πολιτισμού, όπου η χώρα μας παρά την κρίση εξακολουθεί να αποτελεί ένα παγκόσμιο σημείο αναφοράς. Είναι ενδεικτικό ότι ο αρμόδιος υπουργός Πολιτισμού όχι μόνο δεν ανέλαβε καμία ευθύνη για την «οπερέτα» που παρακολουθήσαμε με την επιλογή Φαμπρ, αλλά μίλησε για «βεβιασμένες αντιδράσεις», για «παραπειστική επιχειρηματολογία» και για «θλιβερούς συνειρμούς σε σχέση με την ελευθερία του λόγου και της έκφρασης στην Ελλάδα του 21ου αιώνα». Κατακεραύνωσε τα κόμματα της αντιπολίτευσης, τα ΜΜΕ καθώς και το σύνολο του καλλιτεχνικού εγχώριου δυναμικού και ξεμπέρδεψε!

Το περιστατικό συνιστά ένα ακόμη επεισόδιο στην ανερμάτιστη προχειρότητα της κυβέρνησης, σε ένα «φεστιβάλ τσαρλατανισμών» που παρακολουθούμε σε εξαιρετικά κρίσιμα ζητήματα. Απο το θλιβερό δημοψήφισμα και το κλείσιμο των τραπεζών, το προσφυγικό και την πρώην αρμόδια υπουργό που δήλωνε ότι οι μετανάστες λιάζονται και μετά εξαφανίζονται, την παιδεία και τον αρμόδιο υπουργό που χαρακτήριζε πενταροδεκάρες την αύξηση του ΦΠΑ, και στη συνέχεια ανακοίνωνε την κλιμακωτή εφαρμογή του αγνοώντας ότι αυτό απαγορεύεται, τις κωλοτούμπες του κυβερνητικού εταίρου ή το αλαλούμ με τις αποκρατικοποιήσεις με χαρακτηριστική περίπτωση αυτή του ΟΛΠ.

Ο ίδιος ο Φαμπρ έχει πει σε συνέντευξή του στη γαλλική «Monde»: «Με θεωρούν ιδιοφυΐα ή τσαρλατάνο». Είναι σίγουρο ότι κανένας ιδιοφυής κυβερνητικός αξιωματούχος δεν την είχε διαβάσει. Το βέβαιο είναι ότι το Φεστιβάλ Αθηνών άνοιξε ήδη με μια... οπερέτα.