Όταν πήγα στον Παναμά το πρώτο πράγμα που έκανα ήταν μία βόλτα για να δω τα σημεία που περιγράφει ο Τζον Λε Καρέ στον, κλασικό πια, «Ράφτη του Παναμά». Και εκεί είδα για πρώτη φορά σπίτια με κάγκελα, εικόνα που, όπως διαπίστωσα στη συνέχεια, είναι συνηθισμένη στις χώρες κάτω από το Μεξικό. Όχι, ο Παναμάς δεν είναι τόσο πλούσιος όσο δείχνει στις ταινίες. Το βράδυ, πίνοντας ποτό δίπλα σε μία πισίνα, ένας Έλληνας μου εξήγησε ότι εκεί γύρω σύχναζε και ο Πάμπλο Eσκομπάρ, όταν είχε φύγει από την Κολομβία. Ανέκαθεν ο Παναμάς μάζευε καλό κόσμο. Και εγώ, που πάντα ονειρευόμουν να τυλιχτώ με μία παναμέζικη σημαία ευκαιρίας και να γίνω πολίτης του κόσμου, έμαθα εκεί για τον Δημήτρη Λάκα, ο οποίος έγινε και πρόεδρος της χώρας. Λίγο το ποτό, λίγο η ώρα, άντε και η καλή διάθεση των επαφών, άρχισα να καταλαβαίνω πως ο Παναμάς είναι μία άκρως ενδιαφέρουσα ελληνική ιστορία, ελάχιστα γνωστή στην πατρίδα. Από τη συμμετοχή συμπατριωτών σε ερωτικά σκάνδαλα πολιτικής χροιάς μέχρι την εμπλοκή τους σε media, κορυφαίες τράπεζες και ναυτιλιακές εταιρείες, οι Ελληνάρες διαπρέπουν ποικιλοτρόπως εκεί κάτω. Εννοείται ότι δεν αρνούνται υπηρεσίες προς συμπατριώτες που αναζητούν βοήθεια. Διότι ο Παναμάς είναι για τον πλούσιο ό,τι και ο Αρκτούρος για την αρκούδα. Ασφαλές καταφύγιο με ανθρώπους που είναι πάντα έτοιμοι να καταλάβουν το πρόβλημά σου. Ένα περήφανο ελληνόπουλο από εκεί μου έβαλε ιδέες όταν με κάλεσε να σκεφτώ, αν υπάρχει το ενδεχόμενο να αυξάνεται η ελληνική κινητικότητα στον Παναμά λίγο μετά την υπογραφή μεγάλων αμυντικών συμβάσεων στην Ελλάδα. Λέτε; Υπάρχει περίπτωση να το μάθουμε αυτό; Για να το πω αλλιώς: αν στα Panama Papers δείτε ονόματα εφοπλιστών, μη δώσετε σημασία. Εφοπλιστής χωρίς παναμέζικη εταιρεία είναι βαρκάρης στο Πέραμα-Σαλαμίνα. Οποιοδήποτε άλλο όνομα, ίσως έχει αξία.
Ενημερώνομαι ότι από την ανάγνωση των Panama Papers προκύπτει τεράστια αύξηση στον αριθμό των εταιρειών ελληνικού ενδιαφέροντος. Λογικό. Και δεν είναι απαραιτήτως ύποπτο. Αν έχεις εταιρεία στον Παναμά δεν σημαίνει απαραιτήτως ότι είσαι απατεώνας. Επίσης έχει σημασία η προέλευση του χρήματος. Ο Μέσι δεν κάνει παναμέζικη εταιρεία για να ξεπλύνει χρήμα από μίζες. Ο Μέσι θέλει να ντριπλάρει και την εφορία. Ομοίως, είναι άλλο να πας να κάνεις εταιρεία με το ονοματάκι σου και άλλο να έχεις περάσει μέσα από τρεις-τέσσερις offshore για να φτάσεις σε εκείνη που κάνει τη δουλειά – κάπως έτσι δεν κατηγορήθηκε, αδίκως πιστεύω, ο Γιώργος ο Καρατζαφέρης; Μου εξηγούν πολλά και θέλω να τα μοιραστώ μαζί σας. Δεν χρειάζεται να είσαι μεγαλοκαρχαρίας των αμυντικών προμηθειών για να φτάσεις ως τον Παναμά. Ακόμα και άνθρωποι της ελληνικής νύχτας έχουν αποκτήσει παναμέζικες εταιρείες μέσω γραφείων αντιπροσώπων με έδρα στο Κολωνάκι. Ωστόσο, σου λένε ότι αν έχεις μετρητά το καλύτερο που έχεις να κάνεις είναι να φορτώσεις θυρίδες στο εξωτερικό. Το service γίνεται κομμάτι ακριβότερο αν πας να περάσεις πρώτα από άλλους προορισμούς, όπως οι Βρετανικές Παρθένοι Νήσοι και το Μπελίζ. Μέχρι πρόσφατα τα πολλά λεφτά μπορούσαν να δημιουργήσουν ως και... τράπεζα στην Καραϊβική, η οποία θα έκλεινε μετά από μερικές κινήσεις. Όμως αυτό ήταν κραυγαλέο και εύκολο να αντιμετωπιστεί από τους Αμερικανούς. Παρεμπιπτόντως, οι αμερικανικές αρχές έχουν το καλύτερο σκορ στο κυνήγι του γκρίζου και μαύρου χρήματος. Το κόλπο του φανταστικού προσώπου δεν είναι πια τόσο διαδεδομένο. Μέχρι πριν από λίγα χρόνια κατασκεύαζες ένα ψεύτικο πρόσωπο, πολίτη αφρικανικής ή και ευρωπαϊκής χώρας, στο όνομα του οποίου άνοιγαν οι λογαριασμοί και οι offshore. Εσύ απλώς είχες στα χέρια σου το διαβατήριο και τη «ζωή» αυτού του ανθρώπου που, στη χειρότερη περίπτωση, θα αποτελούσε και το στόχο των αρχών. Και, τέλος, για όλα αυτά που συμβαίνουν δεν ευθύνεται ούτε το κεφάλαιο ούτε ο καπιταλισμός. Ευθύνονται οι χώρες που επιμένουν να κρατούν ανοιχτά παράθυρα και να δίνουν καταφύγιο στο μαύρο χρήμα. Όμως, να, αν κλείσουν οι τράπεζες στα Κέιμαν, θα πρέπει να κλείσει και η χώρα.
11°
