Από την περιγραφή στην εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων

Προχθές (16/2) δημοσιεύθηκε μια σημαντική έκθεση από έναν ευρωπαϊκό οργανισμό. Πρόκειται για την έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου που αφορά την αξιολόγηση της τεχνικής βοήθειας που παρασχέθηκε στην Ελλάδα στο πλαίσιο των δύο μνημονίων.

Ως τεχνική βοήθεια ορίζεται η υποστήριξη (υπό την μορφή συμβουλών και έργων) που μας δόθηκε, προκειμένου να προωθηθούν οι μεταρρυθμίσεις στη χώρα μας. Φορέας παροχής της βοήθειας αυτής ήταν μια Ομάδα Διοίκησης Έργου (ΟΔΕ) που έγινε περισσότερο γνωστή ως Task Force και, απ’ αυτή την ομάδα, ακόμη πιο γνωστός στο ευρύ κοινό ήταν ο επικεφαλής της κ. Reichenbach.

Η έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου εστιάζεται στο κατά πόσον το έργο της συγκεκριμένης ομάδας ανταποκρίθηκε στην χρηματοδότηση που της παρασχέθηκε. Με όρους καθομιλουμένης, εξετάζει εάν τα λεφτά των Ευρωπαίων φορολογουμένων που δόθηκαν για αυτή την ομάδα έπιασαν τόπο. Η απάντηση της έκθεσης είναι «ναι μεν, αλλά». Γενικά, δηλαδή, η προσφορά της Task Force ήταν θετική αλλά υπήρχαν και επί μέρους αδυναμίες. Σε μερικά, μάλιστα, σημεία, όπως οι μεταρρυθμίσεις που αφορούσαν τη δημόσια διοίκηση φαίνεται ότι οι αδυναμίες ήταν περισσότερες από τα επιτεύγματα. Για τους παροικούντες την Ιερουσαλήμ τούτο σημαίνει ότι η αξιολόγηση της συνεισφοράς της Task Force είναι αρνητική.

Θα προτιμούσα μια περισσότερο ευθεία τοποθέτηση. Αλά θα απαιτηθεί, δυστυχώς, ικανός χρόνος έως ότου η ΕΕ να μπορεί όχι μόνο να αποδέχεται τα σφάλματά της αλλά, κυρίως, να λαμβάνει τα σωστά μέτρα και τις αποφάσεις γι’ αυτά, έγκαιρα. Εν προκειμένω, προσωπικώς, έχω τοποθετηθεί (όταν έπρεπε κι όχι, πάντως, χωρίς κόστος...) επί των προβλημάτων της δημόσιας διοίκησης και των αδιέξοδων πολιτικών πειραματισμών. Θεωρώ, λοιπόν, ότι δεν «έπιασαν τόπο» τα λεφτά των Ευρωπαίων φορολογουμένων με την συγκεκριμένη Task Force. Αλλά, μέχρις εδώ, είναι μικρό το κακό. Πολύ πιο σημαντικό κακό είναι ότι οι πραγματικές μεταρρυθμίσεις (κι όχι οι ομώνυμες one-size-fits-all του IMF) εγκαταλείφθηκαν από τους ίδιους τους δανειστές. Από την άλλη, οι εθνικές κυβερνήσεις της περιόδου εκείνης δεν ήταν, απλώς, ανίκανες να υποστηρίξουν τις μεταρρυθμίσεις, ήταν επιθετικά εχθρικές απέναντί τους.

Να έρθουμε, όμως, στο παρόν για να δούμε εάν η εμπειρία των παρελθόντων ετών μπορεί να εισφέρει σε κάτι για το παρόν και το μέλλον μας. Σήμερα, η κυβέρνηση όχι μόνο συνεχίζει την αντίσταση στις μεταρρυθμίσεις, όπως έκαναν οι προηγούμενες κυβερνήσεις, αλλά αποτελεί, αδιαφιλονίκητα, την πιο αντι-μεταρρυθμιστική κυβέρνηση της μεταπολίτευσης. Ακόμη και όπου υπήρξαν ψήγματα μεταρρυθμίσεων, η παρούσα σοσιαλ-εθνικιστική κυβέρνηση τα καταστρέφει και τα αποδομεί συστηματικά. Σήμερα, το βαθύ, πραγματικό πρόβλημα της Ελλάδας έχει αποκαλυφθεί: Δεν είναι άλλο από το πολυσχιδές, περίπλοκο και πανίσχυρο πελατειακό κράτος. Με πολιτικές ελίτ που, επί δεκαετίες, δέσποσαν στον τόπο, με κοινωνικές ομάδες που διαθέτουν, πλέον, αντανακλαστικά διαμαρτυρίας έναντι οιουδήποτε κόμματος ή κυβέρνησης θα επιδιώξει να περιορίσει τα «κεκτημένα» τους και με τους πραγματικούς μεταρρυθμιστές διάσπαρτους και απομονωμένους (συχνά δε, και διαχασμένους), η αναμέτρηση μαζί του δείχνει να καταλήγει σε προεξοφλημένη ήττα. 

Το μέλλον της χώρας διαγράφεται ζοφερό, διότι το ελληνικό αντι-μεταρρυθμιστικό μέτωπο υποστηρίζεται ενεργά από εξω-ελληνικές πολιτικές (και οικονομικές) δυνάμεις που εκτιμούν ότι η Ελλάδα είναι χαμένη περίπτωση («failed state») και ότι ο πελατειασμός δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί παρά μόνον με τον εξοβελισμό και την απομόνωσή μας.

Στη φωτεινή πλευρά, όμως, έχουμε την, μετά από 6 χρόνια, διάγνωση των αιτιών της ελληνικής κρίσης, την ανάδειξη καθαρόαιμων μεταρρυθμιστικών πολιτικών σχηματισμών, όπως το Ποτάμι, και την εκτεταμένη κινητικότητα μεταξύ των μεταρρυθμιστικών δυνάμεων με σκοπό την από κοινού στήριξη των μεταρρυθμίσεων.

Ο δρόμος είναι μακρύς και δύσβατος. Πλην όμως το κέρδος της αυτογνωσίας είναι ανεκτίμητο. Εκείνο που επείγει, τώρα, είναι η αποσαφήνιση των μεταρρυθμιστικών δράσεων και η συσπείρωση των μεταρρυθμιστικών δυνάμεων, προκειμένου να μπορέσουμε να κάνουμε πιστευτή μια καλύτερη επόμενη μέρα για όλους μας.