Η προβληματική σχέση της κυβέρνησης με τα ΜΜΕ

Tα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης ελέγχουν την εξουσία. Η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ (ένα από τα δύο κόμματα που έχει σήμερα δική του εφημερίδα, ραδιοσταθμό και ειδησεογραφικό σάιτ) και των ΑΝΕΛ έχει δείξει από πολύ νωρίς ότι δεν μπορεί να ανεχθεί αυτό τον έλεγχο και την κριτική: τα ΜΜΕ χαρακτηρίζονται «συστημικά», οι μέτοχοί τους «ολιγάρχες» και οι δημοσιογράφοι φερέφωνα της εργοδοσίας τους (έχουν απολέσει την ταξική τους συνείδηση, θα έλεγε ο κ. Σκουρλέτης):

18/2/2015: Ο υπουργός Άμυνας κ. Καμμένος, εξηγώντας τι εννοούσε με τη περίφημη δήλωσή του για το Κούγκι, είπε ότι «μπορεί να μην έχουν ανατιναχτεί κάποια κανάλια κοντά στον Πειραιά» (εννοώντας σαφώς τον Σκάι), «αλλά έχει ανατιναχτεί η ελληνική οικογένεια...».

4/3/2015: Ο κ. Γιάνης Βαρουφάκης, τότε υπουργός Οικονομικών, κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου για την παρουσίαση των νέων γενικών γραμματέων, δεν επέτρεψε σε δημοσιογράφους να κάνουν ερωτήσεις, καθώς ήθελε μόνο να απαντήσει σε ερωτήσεις «υπηρεσιακών». Όταν δημοσιογράφος του πρακτορείου Bloomberg διαμαρτυρήθηκε, ο κ. Βαρουφάκης του είπε «Θα γράφετε άρθρα, θα κάνετε εκπομπές, μπορείτε να γράψετε και ένα βιβλίο αργότερα» και στη συνέχεια του υπέδειξε να μην είναι «ανάγωγος». Κατά τον υπουργό, δηλαδή, ο δημοσιογράφος που θέτει ερωτήσεις στο πλαίσιο συνέντευξης Τύπου είναι ανάγωγος.

25/5/2015: Στο πλαίσιο συνεδρίασης της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής (την οποίας η γνώμη δεν είναι δεσμευτική), για περισσότερες από 8 ώρες, η πρόεδρος του σώματος κ. Ζωή Κωνσταντοπούλου «ανακρίνει» τους κ.κ. Λάμπη Ταγματάρχη και Διονύση Τσακνή, καθώς και τα υπόλοιπα υπό διορισμό μέλη της διοίκησης της υπό επανίδρυση ΕΡΤ. «Εσείς πού ήσασταν όταν έπεσε το μαύρο στην ΕΡΤ;» Η στάση τόσο της κ. Κωνσταντοπούλου όσο και του κ. Παππά και των προτεινομένων (που αποδέχτηκαν την εξευτελιστική αυτή διαδικασία) είναι ενδεικτική αντίληψης που έχει η κυβέρνηση για την δημόσια τηλεόραση και το ρόλο της.

18/6/2015: Η επανιδρυθείσα πλέον ΕΡΤ ανέβασε στην ιστοσελίδα της την είδηση για τη διαδήλωση του «Μένουμε Ελλάδα» υπέρ του ΝΑΙ στο δημοψήφισμα με τον τίτλο «Διαδήλωση στο Σύνταγμα υπέρ της παραμονής της Ελλάδας στο ευρώ» και με κείμενο που παρέπεμπε σε φιλοκυβερνητική διαδήλωση από ανθρώπους που «θέλησαν να εκφράσουν την ανησυχία τους για την πορεία των διαπραγματεύσεων με τους εταίρους μας». Στη συνέχεια, και μετά από κατακραυγή στα κοινωνικά δίκτυα, η ΕΡΤ άλλαξε τον τίτλο σε «Νέα διαδήλωση σήμερα στο Σύνταγμα» και με κείμενο που ξεκινούσε λέγοντας ότι η νέα διαδήλωση ήταν «ενάντια στη λιτότητα και υπέρ της κυβερνητικής προσπάθειας» και στη συνέχεια αναφερόταν στη συγκέντρωση υπέρ του ΟΧΙ της προηγούμενης ημέρας.

19/6/2015: Η κ. Ζωή Κωνσταντοπούλου, στο πλαίσιο παρουσίασης της προκαταρκτικής έκθεσης της Επιτροπής Αλήθειας για το Χρέος που είχε συστήσει, επιτέθηκε στον δημοσιογράφο του Σκάι λέγοντάς του ότι «παρακολουθούμε με φρίκη πολλές φορές» το κανάλι στο οποίο εργάζεται και ότι βρίσκεται σε διατεταγμένη υπηρεσία. Η ερώτηση του δημοσιογράφου αφορούσε τη θέση της κ. Κωνσταντοπούλου αναφορικά με το αίτημα της δικής της Επιτροπής για διαγραφή του χρέους που διέφερε από την επιδίωξη της κυβέρνησης για αναδιάρθρωση.

24/6/2015: Ο υπουργός Επικρατείας Αλέκος Φλαμπουράρης με επιστολή του στην εφημερίδα Καθημερινή ζήτησε την απόλυση του αρθρογράφου Στέφανου Κασιμάτη: «Αν ζούσε η κ. Βλάχου, τέτοια λιβελλογραφήματα του “αρθρογράφου” της δεύτερης σελίδας [...] όχι μόνο δεν θα περνούσαν στην “Καθημερινή”, αλλά και οι φορείς τους (δημοσιογράφοι;) δεν θα περνούσαν ούτε έξω από την πόρτα της εφημερίδας. Κ. Παπαχελά, σταθείτε στο ύψος που απαιτούν οι καιροί [...]».

29/9/2015: Η κ. Ζωή Κωνσταντοπούλου, σε συνέντευξή της στο κεντρικό δελτίο ειδήσεων στον Σκάι με τη δημοσιογράφο κ. Σία Κοσιώνη, έφθασε στο σημείο μέχρι και να υπονοήσει ότι λόγω της προσωπικής της ζωής η κ. Κοσιώνη ήταν κατευθυνόμενη. Η συνέντευξη αυτή είναι ολόκληρη ένα διαμάντι συμπεριφοράς πολιτικού που ονειρεύεται ένα ολοκληρωτικό καθεστώς προς δημοσιογράφο.

1/7/2015: Ο κ. Παναγιώτης Λαφαζάνης, τότε υπουργός Παραγωγικής Ανασυγκρότησης αποχώρησε από το δελτίο ειδήσεων του STAR επειδή δεν του άρεσε η ερώτηση αναφορικά με το κλείσιμο των τραπεζών. Αρνήθηκε πρώτα την ευθύνη της κυβέρνησης και στη συνέχεια αποκάλεσε τους δημοσιογράφους «απολογητές του Ντράγκι» και αποχώρησε από το στούντιο καταγγέλλοντας το «σόου».

5/7/2015: Ο κ. Βαρουφάκης είπε σε δημοσιογράφο του καναλιού Sky News που τον ρώτησε σχετικά με τη διαθεσιμότητα ρευστού στις τράπεζες: «Χαλάς τη γιορτή με αυθάδεις ερωτήσεις» (“You are spoiling a celebration with impertiment questions”). Αλίμονο, η επιβολή των capital controls ήταν πράγματι λόγος για γιορτή, απλά εμείς δεν το καταλάβαμε...

5/7/2015: Ο κ. Κουρουπλής, τότε υπουργός Υγείας, στο κεντρικό δελτίο ειδήσεων του Mega, λέει στη δημοσιογράφο κ. Τρέμη ότι ακολουθεί τη λογική του «παρακράτους» και συνεχίζει: “αυτά που ξέρατε, να τα αφήσετε». Μπορείτε να δείτε ολόκληρο το βίντεο εδώ. Πρόκειται για το βίντεο που χρησιμοποιήθηκε και στο επετειακό που προέβαλε η ΕΡΤ για τον ένα χρόνο ΣΥΡΙΖΑ, επειδή προφανώς οι κυβερνώντες θαύμασαν το ξέσπασμα του υπουργού στο στούντιο του (ταξικού) εχθρού - στο οποίο πάντως κανείς τους δεν αρνείται να πάει.

6/7/2015: Ο κ. Χριστόφορος Βερναρδάκης, τότε γενικός γραμματέας συντονισμού του κυβερνητικού έργου και νυν υπουργός Διοικητικής Μεταρρύθμισης, αναφέρει σε ανάρτησή του στο FB ότι είναι ιδιαίτερα σημαντικός “ο έλεγχος της κατευθυνόμενης πληροφόρησης από τα ιδιωτικά ΜΜΕ». Η ανάρτηση αφορούσε ευρύτερα το θέμα της επανίδρυσης των συνδικάτων και ειδικά της ΓΣΕΕ, τα οποία κατά τη γνώμη του είχαν προφανώς εξαγοραστεί (από ποιον;), εφόσον στη δημοψήφισμα είχαν ταχθεί υπέρ του ΝΑΙ.

9/7/2015: Ο κ. Νίκος Φίλης, τότε κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ΣΥΡΙΖΑ και σήμερα υπουργός Παιδείας, χαρακτήρισε στον αέρα του Σκάι τον ίδιο τον τηλεοπτικό σταθμό που τον φιλοξενούσε “σφηκοφωλιά κατά τη δημοκρατίας». Περιγράφει εκτενέστερα η Αυγή: «Μέσα από τη δημόσια συχνότητα που χρησιμοποιεί ο ΣΚΑΙ χωρίς να πληρώνει ο Νίκος Φίλης θύμισε στους παρουσιαστές την αντιδημοκρατική στάση του σταθμού πριν το δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου, συνιστώντας στους δημοσιογράφους να μη ταυτίζονται με τις επιλογές της εργοδοσίας». Την ίδια ημέρα στο Mega, ο κ. Φίλης υπεδείκνυε στους δημοσιογράφους κ. Τρέμη και κ. Ευαγγελάτο πώς να κάνουν σωστά τη δουλειά τους. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο ίδιος ήταν για πολλά χρόνια διευθυντής της Αυγής, κομματικού οργάνου του ΣΥΡΙΖΑ.

28/7/2015: Μετά τη συνάντησή του με το προεδρείο του ΣΕΒ, ο κ. Πάνος Σκουρλέτης, τότε υπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης και σήμερα υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, καταφέρθηκε εναντίον των συστημικών μέσων ενημέρωσης που «έχουν πάρει διαζύγιο από τη δημοσιογραφία και τη δεοντολογία». Ο ίδιος, όπως και άλλα στελέχη της κυβέρνησης, είχε νωρίτερα (σε ΚΕ του ΣΥΡΙΖΑ) ζητήσει «να ενεργοποιηθεί το θεσμικό πλαίσιο για τον έλεγχο των οικονομικών» των καναλιών, των οποίων θεωρούσε ότι η κυβέρνηση είχε καταντήσει «καρπαζοεισπράκτορας».

17/9/2015: Ο κ. Χρήστος Σπίρτζης, στο πλαίσιο προεκλογικής συνέντευξης Τύπου στη Χίο, απάντησε σε δημοσιογράφο που του ζήτησε να σχολιάσει την υπόθεση Φλαμπουράρη: «Είστε δημοσιογράφος; Αν είχατε άδεια άσκησης επαγγέλματος θα σας την παίρναμε».

7/10/2015: Ο πρωθυπουργός βρέθηκε στη Μυτιλήνη (ή μήπως στη Λέσβο), συνοδεύοντας τον Αυστριακό καγκελάριο Βέρνερ Φάιμαν. Για την κάλυψη της σύσκεψης που έγινε στο δημαρχείο της πόλης, επετράπη η είσοδος επιλεκτικά σε ορισμένους μόνο δημοσιογράφους (για παράδειγμα δεν πέρασε ο ανταποκριτής του ΑΠΕ) και δημιουργήθηκε ένταση. Ο πρωθυπουργός, από το μπαλκόνι του δημαρχείο, σχολίασε «με αυτή τη συμπεριφορά δεν πρόκειται να μπεις».

5/11/2015: Το κρατικό ΑΠΕ δημοσιεύει συνέντευξη της αμετανόητης κ. Μάργκοτ Χόνεκερ, πρώην υπουργού Παιδείας της Ανατολικής Γερμανίας και χήρας του τελευταίου κομμουνιστή ηγέτη της, Έριχ Χόνεκερ.

10/11/2015: Η κυβερνητική εκπρόσωπος κ. Όλγα Γεροβασίλη εξέδωσε ανακοίνωση με την οποία προειδοποιούσε το Mega ότι «η συνέχεια θα δοθεί σε άλλες αίθουσες, όπου τον έλεγχο δεν έχει το Mega αλλά μόνο εκείνοι που σύμφωνα με τον Νόμο έχουν την εξουσία να αποφασίζουν» επειδή το κανάλι αρνήθηκε να τη βγάλει στον αέρα στο δελτίο ειδήσεων. Είχε ζητήσει να παρέμβει για να σχολιάσει ένα ρεπορτάζ αναφορικά με τις καταγγελίες Πανούση για την επικοινωνία μεταξύ στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ και της κυβέρνησης με καταδίκους.

12/1/2016: Ο υπουργός Επικρατείας κ. Νίκος Παππάς, ο οποίος ήδη έχει αναφέρει στο παρελθόν ότι η κυβέρνηση θα μειώσει το πλήθος των καναλιών που λειτουργούν και έχει φροντίσει να συγκεντρώσει πολλές από τις σχετικές αρμοδιότητες στον εαυτό του (μέχρι και το υποχρεωτικό πλήθος εργαζομένων και τεχνικού εξοπλισμού ανά είδος σταθμού θα ορίζει), σε συνέντευξή του στο τηλεοπτικό κανάλι SBC προαναγγέλλει ότι θα δοθούν λιγότερες από πέντε άδειες πανελλαδικής εμβελείας. Στις 19/1 η Βουλή εγκρίνει την αύξηση των μελών του ΕΣΡ από επτά σε εννέα (διευκολύνεται ο έλεγχος από την κυβέρνηση), αλλά δεν επιτυγχάνεται συναίνεση 4/5 στη Διάσκεψη των Προέδρων για τον διορισμό αυτών των μελών. Ο υπουργός προαναγγέλλει ότι θα φέρει ρύθμιση στη Βουλή.

24/1/2016: Σε μεγάλη γιορτή, που θυμίζει φιέστες ολοκληρωτικών καθεστώτων, στο κλειστό γήπεδο του Τάε κβο ντο, ο ΣΥΡΙΖΑ γιορτάζει τον ένα χρόνο στην εξουσία. Στη γιορτή προβάλλεται βίντεο που στοχοποιεί συγκεκριμένους δημοσιογράφους, που δεν αρέσουν στην κυβέρνηση. Το βίντεο προβάλλεται ολόκληρο από την ΕΡΤ. Οι εργαζόμενοι σε αυτήν δημοσιογράφοι δεν βρήκαν τίποτα να σχολιάσουν.

29/1/2016: Ψηφίζεται με 153 ψήψους υπέρ κι εν μέσω σφοδρών αντιδράσεων από μέρος της αντιπολίτευσης τροπολογία που έφερε στη Βουλή ο κ. Παππάς, με την οποία ορίζεται ότι το πλήθος των τηλεοπτικών αδειών κάθε τύπου θα προτείνεται από τον αρμόδιο υπουργό (δηλ. σήμερα τον κ. Παππά) και θα εγκρίνεται από την ολομέλεια της Βουλής (δηλαδή πρακτικά από την κυβέρνηση) με νόμο. Αυτό, παρόλο που η σχετική αρμοδιότητα ανήκει κανονικά στο ΕΣΡ και παρόλο που δεν υπάρχει κανένας τεχνικός λόγος για να περιοριστεί το πλήθος των αδειών. Η ΝΔ, διά του αντιπροέδρου της κ. Γεωργιάδη, δήλωσε ότι δεν θα συναινέσει στη συγκρότηση του ΕΣΡ, που είναι προαπαιτούμενο για τη διενέργεια του διαγωνισμού για τις άδειες.

Κλείνοντας, μία σημείωση: Όποιος απαιτεί από τον Τύπο, έντυπο και ηλεκτρονικό, να είναι «ανεξάρτητος», «ουδέτερος» και «αντικειμενικός», καιρός είναι να αλλάξει επιτέλους πλευρό (ή εφημερίδα που αγοράζει, ή κανάλι που βλέπει, κ.λπ.). Οι σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων είναι πολύπλοκες και οι επιδιώξεις του κάθε ενός πολυδιάστατες. Αυτό ισχύει τόσο για τους εκπροσώπους του Τύπου, ιδιοκτήτες και δημοσιογράφους, όσο και για τους πολιτικούς άνδρες και γυναίκες. Δεν υπάρχει ούτε ανεξαρτησία, ούτε ουδετερότητα, ούτε αντικειμενικότητα, αν και κάποια ΜΜΕ ίσως είναι αντικειμενικότερα από άλλα, πάντα όμως σε σύγκριση, ποτέ απόλυτα. Σημαντικό για τη λειτουργία της δημοκρατίας είναι να είναι κατά το δυνατόν γνωστές οι σχέσεις και οι επιδιώξεις της κάθε πλευράς και να επιτρέπεται να ακούγονται όλες οι απόψεις, όχι μόνο οι αρεστές στην εξουσία.

Στην Ελλάδα οι όροι αυτού του παιχνιδιού εξαρτώνται εν πολλοίς από την εύνοια του εκάστοτε υπουργού: Η εκκρεμότητα με τις περίφημες άδειες και το θέμα των (θαλασσο)δανείων είναι ακριβώς αυτό, και οφείλεται κυρίως, αλλά όχι αποκλειστικά, στην υστερόβουλη και τεράστια παρέμβαση που έχει το κράτος στην οικονομία. Τούτο όμως είναι ένα ζήτημα που σίγουρα δεν θα φτιάξει με νόμο που δίνει το μαχαίρι και το πεπόνι στον εκάστοτε υπουργό – το αντίθετο.