TTIP: Το μυστικό νομοσχέδιο

Ερευνώντας το θέμα για τη Διατλαντική Εταιρική Σχέση Εμπορίου και Επενδύσεων εύκολα μπορεί κανείς να αντιληφθεί ότι πρόκειται για ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα στην πολιτική σκηνή της Ευρώπης. Η TTIP (TransatlanticTradeand Investment Partnership) αποτελεί θέμα των πολιτικών συζητήσεων διεθνώς και για όσους ακόμα δεν το γνωρίζουν αφορά μια …«μυστική» συμφωνία μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και ΗΠΑ.

Την περασμένη Τετάρτη, 13 Ιανουαρίου 2016, στο Πολιτιστικό Κέντρο «Μελίνα» του Δήμου Αθηναίων, το Vouliwatch και το Press Project, διοργάνωσαν εκδήλωση για τη Διατλαντική Εταιρική Σχέση Εμπορίου και Επενδύσεων με θέμα «Τι γνωρίζουμε για την TTIP;». Τη συζήτησηάνοιξε ο Εκτελεστικός Διευθυντής του Vouliwatch, Στέφανος Λουκόπουλος, ευχαριστώντας τους προσκεκλημένους και τονίζοντας τη σημασία της πολυφωνίας σε ανάλογες ενέργειες, ενώ τον συντονισμό ανέλαβαν ο Παναγιώτης Βλάχος, συνιδρυτής και υπεύθυνος γενικής στρατηγικής του Vouliwatch και ο Κώστας Εφήμερος, δημοσιογράφος και εκδότης του «ThePress Project».

Σε επικοινωνία που είχαμε με τον κύριο Λουκόπουλο δήλωσε ότι: «Πρόκειται για μια συμφωνία η οποία εφόσον εφαρμοστεί θα επηρεάσει σε πολύ μεγάλο βαθμό την καθημερινότητα όλων μας. Θέτει νέες βάσεις, με κατεύθυνση την εναρμόνιση πολιτικών και πρακτικών ανάμεσα σε ΗΠΑ και ΕΕ, σε τομείς όπως οι εργασιακές σχέσεις, το περιβάλλον και βεβαίως την οικονομία.Παρόλα αυτά, σε αντίθεση με τα περισσότερα κράτη μέλη της ΕΕ, στην Ελλάδα επικρατεί σε μεγάλο βαθμό άγνοια για το συγκεκριμένο ζήτημα και σε επίπεδο πολιτείας αλλά και κοινωνίας.»

Τη θέση της κυβέρνησης περιέγραψε ο υπουργός Οικονομίας, Ανάπτυξης και Τουρισμού Γιώργος Σταθάκης, ορίζοντας το πλαίσιο και επιχειρώντας εν πολλοίς να αποδαιμονοποιήσει τη συζήτηση, τονίζοντας ωστόσο τις «κόκκινες γραμμές» της ελληνικής πλευράς, όπως αυτή εκφράστηκε στη Σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου τον περασμένο Μάρτιο. Όσον αφορά το πλαίσιο της συμφωνίας, ο κύριοςΣταθάκης ξεκαθάρισε ότι το πλαίσιο έγκρισης της συμφωνίας, δηλαδή το αν θα είναι μεικτή και άρα θα πρέπει να εγκριθεί και από τα εκάστοτε εθνικά κοινοβούλια, σύμφωνα με τη Συνθήκη της Λισαβόνας, δεν έχει αποφασιστεί.Υπογράμμισε, βέβαια, το γεγονός ότι η αρμόδια Επίτροπος Εμπορίου Cecilia Malmström, έχει δώσει στη δημοσιότητα τις θέσεις της ΕΕ, αλλά ανάλογο κείμενο δεν υπάρχει πουθενά από τη σελίδα του StateDepartment και τον Εκπρόσωπο Εμπορίου των ΗΠΑ.

Ο Γιώργος Δημαράς, αν και βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ, λόγω της πολιτικής του καταγωγής από τους Οικολόγους Πράσινους, ήταν κάθετος, χωρίς να αφήνει περιθώρια συμβιβασμού, ενώ ξεκαθάρισε ότι όταν η συμφωνία έλθει, αυτός θα την καταψηφίσει.

Το πλαίσιο των διαπραγματεύσεων όρισε και από την πλευρά του ο Χάρης Θεοχάρης για το Ποτάμι, ξεκαθαρίζοντας ότι δεν πρόκειται για εθνικού χαρακτήρα διαπραγματεύσεις, αλλά μεταξύ ενός κράτους (ΗΠΑ) και μίας Ένωσης. Ως προς τον τρόπο που αυτές λαμβάνουν χώρα, παραδέχτηκε ότι υπάρχει «πέπλο μυστηρίου».

Ο Αναπληρωτής Καθηγητής Δημοσίου Δικαίου της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Γιώργος Δελλής, τόνισε πόσο σημαντικό είναι τα θεσμικά ζητήματα να λυθούν σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο αλλά με βάση τις καταστατικές δομές, ενώ εμφανίστηκε ιδιαίτερα απαισιόδοξος για την δυνατότητα των εθνικών κοινοβουλίων να επικυρώσουν την TTIP,διευκρίνισεωστόσο ότι εάν δεν περάσει σαν μεικτή συμφωνία που είναι και το πιο πιθανό, «δεν απαγορεύει κανείς να πάρει θέση ένα κοινοβούλιο ακόμα και σε αυτή την περίπτωση».

Από την πλευρά του, ο Γενικός Διευθυντής του Ελληνοαμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου (American-Hellenic Chamber of Commerce / AMCHAM) Ηλίας Σπιρτούνιας, εκτίμησε ότι πρόκειται για μια πολύ μεγάλη συμφωνία, καθώς και ότι λόγω της δομής της οικονομίας της ΕΕ, η οποία και αποτελείται κατά το συντριπτικό 95% από Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις (ΜμΕ), αυτές θα ωφεληθούν, καθώς σε ειδικό μέρος της συμφωνίας, προβλέπονται συγκεκριμένες δράσεις για τις ΜμΕ.

Η εκπρόσωπος της κοινωνίας των πολιτών, Project Manager&  Volunteers’ Coordinator της Fair Trade Hellas, Ειρήνη Καρέτα, μίλησε σχετικά με τις ενέργειες των πολιτών που οδήγησαν στην αλλαγή του πλαισίου συζήτησης, με τις 3.263.920 υπογραφές που παραδόθηκαν τον Νοέμβριο του 2015 και τις πάνω από 53 οργανώσεις που ένωσαν τις δυνάμεις τους στην Ελλάδα ενάντια στην TTIP. «Περίπου 520 συναντήσεις διαβούλευσης για την #TTIP έγιναν με τις πολυεθνικές. Μόλις 26 με την κοινωνία των πολιτών», πρόσθεσε. Επιπλέον αναφέρθηκε στο Investor-statedisputesettlement (ISDS), εργαλείο δημοσίου διεθνούς δικαίου, το οποίο δίνει δυνατότητα στις εταιρίες να προσφεύγουν εναντίον κρατών, αλλά και τις Comprehensive Economic and Trade Agreement (CETA), την αντίστοιχη συμφωνία μεταξύ Καναδά και ΕΕ και την Trade in Services Agreement (TiSA).

Τέλος, ο Μιχάλης Μασουράκης, Chief Economist και Διευθύνων Οικονομικός Σύμβουλος του ΣΕΒ, εκτίμησε ότι η TTIP θα βοηθήσει πάρα πολύ τις ΜμΕ στην ΕΕ, καθώς αυτές μειονεκτούν σε σχέση με τις μεγάλες επιχειρήσεις, λόγω έλλειψης πόρων. Αυτό θα γίνει μέσω και της ελάφρυνσης δασμών, όπως είπε.

Αποτιμώντας την εκδήλωση ο Κώστας Εφήμερος, μιας και γνωρίζει καλά την υπόθεση αφού πριν από δύο μήνες είχε μιλήσει και με τον καθ’ύλην αρμόδιο, τον Julian Assange, τον οποίο συνάντησε στο Λονδίνο, όπου μεταξύ άλλων συζήτησαν και για την TTIP, μας εξήγησε πως στην πραγματικότητα αυτό το ζήτημα έγινε γνωστό μέσα από την κοινωνία των πολιτών, ενώ σημείωσε πως εάν δεν υπήρχε τοWiki Leaks όχι μόνο δε θα γνωρίζαμε για όλα αυτά αλλά δε θα ήταν απίθανο να είχε περάσει κιόλας η συμφωνία. Σημείωσε δε όσον αφορά την εν λόγω εκδήλωση τα εξής: «Πιστεύω πως δεν παρήγαγε ουσιαστικό προβληματισμό σε σχέση με κάποιες άλλες, όπου έχουν μιλήσει ειδικοί από το εξωτερικό ή άνθρωποι που έχουν ασχοληθεί πολύ περισσότερο με το θέμα, αλλά ήταν μεγαλύτερης σημασίας από την άλλη, γιατί αναγκάστηκαν να τοποθετηθούν επ’ αυτού όσοι θα χειριστούνε την υπόθεση στην Ελλάδα. Ξεχωρίζω την τοποθέτηση της Ειρήνης Καρέτα από τη Fair Trade Hellas, η οποία υποστήριξε ότι πρέπει το κράτος να αναλάβει τη διεξαγωγή μιας μελέτης στην οποία να συμμετάσχουν όλοι για το ποιες θα είναι οι επιπτώσεις βάσει αυτών που γνωρίζουμε, βάσει ακόμα και των αλλαγών τις οποίες ισχυρίστηκε ότι έχουνε γίνει από τη μεριά του ο κύριος Σταθάκης, να δούμε δηλαδή τι επιπτώσεις θα έχει αυτό στην εργασία, στο εμπόριο, στον αγροτικό τουρισμό, κλπ».

Αξίζει να σημειώσουμε ότι το press project παρακολουθεί στενά το θέμα της TTIP ήδη δύο χρόνια τώρα, έχει κάνει τρία μεγάλα αφιερώματα, ενώ σημαντικό είναι πως ο κύριος Εφήμερος συμμετέχει σε μία σύμπραξη δημοσιογράφων ανά την Ευρώπη, οι οποίοι από το 2012 και μετά καταθέτουν συνέχεια Freedom of Information Act Request στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχοντας καταφέρει να πάρουν αρκετά έγγραφα είτε λογοκριμένα, τα οποία όμως μπόρεσαν ύστερα να αντιπαραθέσουν με το Wiki Leaks, είτε έγγραφα τα οποία τους έχουν δώσει πολλά στοιχεία, όπως ότι η Ελλάδα δε συμμετέχει στις διαπραγματεύσεις. Ο ίδιος μας ανέφερε χαρακτηριστικά ότι: «Αυτό που είδαμε εμείς από τα ραντεβού, απ’ το καλεντάρι των συζητήσεων από το 2012 μέχρι το Φεβρουάριο του 2013 είναι ότι κανένας οργανισμός από την Ελλάδα δε συμμετείχε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στις συναντήσεις που έγιναν για τη διαπραγμάτευση, ούτε οργανισμοί κοινωνικών φορέων, ούτε εμπορικοί σχηματισμοί, ούτε εκπρόσωποι των αγροτών, πράγμα εντυπωσιακό καθώς η TTIP ρυθμίζει πάρα πολλά ζητήματα γεωργίας και μάλιστα οι έρευνες μας έχουνε δείξει ότι στο lobbying που γίνεται το 65% λαμβάνει χώρα αποκλειστικά από κολοσσούς γεωργικών προϊόντων».

Επί τη ευκαιρία της επανεμφάνισης του πρώην ΥΠΟΙΚ, Γιάνη Βαρουφάκη, στα ελληνικά ΜΜΕ, ύστερα από μήνες σιωπής, του απευθύναμε ένα ερώτημα σχετικά με την TTIP, καθώς επρόκειτο για ένα ζήτημα που τον αφορά ιδιαίτερα, για το οποίο όμως μιλά για πρώτη φορά. Ο κύριος Βαρουφάκης, μας δήλωσε τα εξής, ενώ θα προχωρήσει σε εκτενέστερη αναφορά στο μανιφέστο του το οποίο θα παρουσιάσει στις 9 Φεβρουαρίου.

«Το πιο σημαντικό χαρακτηριστικό συμφωνιών «ελεύθερου εμπορίου» τύπου TTIP είναι ότι δεν έχουν καμία σχέση με ελεύθερο εμπόριο. Η πεμπτουσία τους είναι η δημιουργία νέου νομικού καθεστώτος το οποίο υπερβαίνει το εθνικό δίκαιο και νομικό σύστημα μιας χώρας, ή ακόμα και υπερεθνικών οντοτήτων όπως η ΕΕ. Στόχος τέτοιων συμφωνιών είναι να βοηθούν τις πολυεθνικές επιχειρήσεις να αποφεύγουν περιοριστικούς νόμους για την προστασία της εργασίας και του περιβάλλοντος, να τους επιτρέπεται η κηδεμονία του Διαδικτύου εκ μέρους των ιδιοκτητών copyright, και να τους εξασφαλίζεται η δυνατότητα να θέτουν οι ίδιες περιορισμούς, χωρίς καν αυτό να γίνεται γνωστό, στο δικαίωμα των δημοκρατικών θεσμών να τις περιορίζουν».