Κάθε τέλος της χρονιάς, απαριθμώ τους νεκρούς – όσους «έφυγαν» όπως συνηθίζουμε να λέμε. Kαθώς επιδίδομαι σ’ αυτή την τελετουργία του επιβιώσαντος –ούτε φέτος έγινα μέλος της λέσχης των νεκρών– οι θάνατοι συνεχίζονται: δεν είχα ακούσει για την αρρώστια του Ντέιβιντ Μπόουι. Τι σκηνοθεσία θανάτου: μόλις κυκλοφόρησε καινούργιο δίσκο, την ημέρα των γενεθλίων του... Απαριθμώ τους συγγραφείς, τους οδηγούς της Φόρμουλα 1, αλλά, κυρίως, απαριθμώ τους μουσικούς· φτιάχνω playlist με κομμάτια εκείνων που έφυγαν. Και διαπιστώνω ότι, τα τελευταία χρόνια, κάθε playlist είναι συντομότερο από το προηγούμενο: φεύγουν όλο και λιγότεροι – οι περισσότεροι είναι ήδη νεκροί.
Εξετάζω τους θανάτους: ηλικία, αιτία, τόπος, ανατριχιαστικές λεπτομέρειες. Παλιότερα, οι περισσότεροι θάνατοι οφείλονταν σε ναρκωτικά, φονικά και δυστυχήματα μερικά από τα οποία παραήταν εξεζητημένα: o Στηβ Πέρεγκριν Τουκ των T. Rex πέθανε επειδή ένα κερασάκι του κοκτέιλ σφήνωσε στη μύτη του· τον Μάικλ Έντουαρντς τον πλάκωσε γιγάντιο δεμάτι σανού ενώ οδηγούσε στον επαρχιακό δρόμο – δυο-τρεις πνίγηκαν στον εμετό τους και ίσως τελικά συνέβη το ξεκαρδιστικό που λέει, με περίλυπο ύφος, ένα από τα μέλη των Spinal Tap στον Ρομπ Ράινερ: «ο ντράμερ δεν πνίγηκε στον δικό του εμετό, αλλά στον εμετό κάποιου άλλου». Υπήρχε κάτι τραγικό εφόσον οι μουσικοί ήταν νέοι και, ταυτοχρόνως, κάτι κωμικά παράλογο: η ανθρώπινη φαιδρότητα υπερβαίνει τον θάνατο.
Τα τελευταία χρόνια οι θάνατοι είναι φυσικοί: καρκίνος, καρδιά, γηρατειά. Φέτος, ο Σκοτ Γουάιλαντ ήταν από τους λίγους που το πήγαινε φιρί-φιρί. Ακόμα κι ο Μπρους Κραμ, ο ντράμερ των Molly Hatchet, που δεν ήταν πολύ μεγάλος –το αναφέρω επειδή ήταν συνομήλικός μου– πέθανε από καρκίνο, όχι από αυτοκαταστροφική συμπεριφορά.
Τον Φεβρουάριο πέθανε στο Σαν Φρανσίσκο ο Σαμ Άντρου από τους Big Brother and the Holding Company: τους είχα δει το 1994 σε τετράωρη συναυλία στη Νέα Υόρκη· θυμάμαι ότι ήταν τετράωρη επειδή με στένευαν οι γόβες· λίγο ακόμα και θα αιμορραγούσα. Τον Απρίλιο πέθανε ο Πέρσυ Σλετζ, στο Μπάτον Ρουζ· και ο Μπεν Ε. Κινγκ, στη γενέθλια πόλη του, στη Βόρεια Καρολίνα· τον Μάιο ο Μπι Μπι Κινγκ, στο Λας Βέγκας – μακριά από το χωριό του στο Δέλτα του Μισσισσιπή. Κηδεύτηκε στην Ιντιανόλα, δίπλα στην παλιά Route 61 που είναι τώρα γεμάτη καζίνα. Τον Ιούλιο πέθανε η Λυνν Άντερσον, στο Νάσβιλ – το σωστό μέρος για μια τραγουδίστρια της κάντρι. Φέτος, πέθαναν δύο μέλη των Μotörhead: ο Φιλ Τέυλορ και ο Λέμμυ. Πέθανε ο Άντυ Φρέιζερ που έπαιζε με τους Free και ύστερα με τον John Mayall και τους Bluesbreakers. Πέθανε ο Κιμ Φάουλυ: σε ένα βιβλιαράκι που είχα γράψει το 1993, στην πρώτη σελίδα σημείωνα τους στίχους του τραγουδιού «E.S.P. Reader». Πέθανε ο Τζίμμυ Γκρήνσπουν, ο επονομαζόμενος Μαέστρο, τραγουδιστής και κημπορντίστας των Three Dog Night. Ακολούθησε ο Κόρυ Γουέλς τραγουδιστής στην ίδια καλιφορνέζικη μπάντα: ο πρώτος πέθανε από μελάνωμα, ο δεύτερος από μυέλωμα.
Μπορώ να συνεχίσω με μια σειρά ντράμερς, μπασίστες, συνθέτες και session men – κάθε χρόνο τέτοια εποχή πενθώ ακόμα και για μουσικούς που δεν άκουγα ποτέ: δεν άκουγα Reo Speedwagon, ούτε Yes, ούτε Camel. Αλλά τώρα που την κάνουν σιγά-σιγά στενοχωριέμαι. O Μπομπ Μπερνς, ντράμερ των Lynyrd Skynyrd, σκοτώθηκε σε τροχαίο τον περασμένο Απρίλιο – είχα χρόνια ν’ ακούσω Lynyrd Skynyrd… Πέθανε, μόλις μπήκε το 2016, ο Μισέλ Ντελπές: δεν τον είχα ακούσει από το 1971, από τότε που είχε γίνει μεγάλη επιτυχία το “Pour un flirt avec toi”… Κι όμως...
Mαθαίνω πως ούτε η Τζόνι Μίτσελ είναι καλά· όσο για τον Ντέιβιντ Κρόσμπυ ζει με μεταμοσχευμένο ήπαρ εδώ και είκοσι χρόνια. Από την άλλη πλευρά, για να πάρω λίγο θάρρος, σκέφτομαι πως υπάρχουν εβδομηντάρηδες που χτίζουν ακόμα τον θρύλο τους: ο Λέναρντ Κοέν είναι 79 ετών και συνεχίζει να κάνει ό,τι έκανε· η Εμμυλού Χάρρις βρίσκεται σε τουρνέ. Όποιος ήταν κάποτε ωραίος έχει χάσει την ομορφιά του – μερικοί έχουν διατηρήσει μια σκιά γοητείας.
Oι Mötley Crüe αποφάσισαν να αποσυρθούν. Στις 31 Δεκεμβρίου έδωσαν την τελευταία τους συναυλία στο Λος Άντζελες. «Παραείμαστε γέροι» είπε ο Μικ Μαρς. Πράγματι, ο Μικ Μαρς έχει χάσει σχεδόν 8 εκατοστά ύψος από τη χρόνια σπονδυλίτιδα. Κι εγώ κονταίνω, νομίζω. Ίσως, για όλα τούτα, οι νεότεροι μάς βλέπουν too old to rock’n’roll – αλλά δεν το δέχομαι, δεν το δέχομαι.
18°
