Γιατί δεν αντιδράμε σε ό,τι συμβαίνει γύρω μας;

Πού είναι η γνωστή επαναστατική ελληνική ιδιοσυγκρασία; Ο Έλληνας, του οποίου ο τράχηλος ζυγόν δεν υποφέρει; Ο κλέφτης, ο αρματολός, ο αντάρτης; Γιατί δεν αναβιώνει το νέο ΕΑΜ ή το νέο ’21, όπως κάποιοι επιζητούν και διακηρύσσουν;

Φυσικά, δεν έχουμε να αντιμετωπίσουμε μια ξένη εισβολή. Αλλά πάλι, θα περίμενες να δεις κάτι περισσότερο από στιγμιαία ξεσπάσματα, με δεδομένα μάλιστα τα έντονα αντιμνημονιακά αισθήματα που τρέφει η συντριπτική πλειοψηφία των πολιτών, όπως δείχνουν οι δημοσκοπήσεις. Ο αντιμνημονιακός αγώνας άλλωστε, πολλές φορές ταυτίζεται με μια εκστρατεία ενάντια σε «ξένη κατοχή». Παρ’ όλα αυτά, κανένα οργανωμένο και μαζικό κίνημα δεν έχει παραχθεί έως τώρα από τη δυσαρέσκεια αυτή. Ξέρετε τι λένε: μία σπίθα αρκεί. Ίσως απλά να μην έχει ανάψει αυτή η σπίθα. Ίσως να υπάρχουν όμως και δομικά αίτια που δεν ανάβουν τη φωτιά.

Για παράδειγμα, δε νομίζετε κι εσείς ότι είμαστε πιο "αστοί" σε σχέση με κάποτε; Μπορεί βέβαια να θέλουμε να είμαστε περισσότερο, να μοιάσουμε στο Γάλλο που ζει στο Quartier Latin ή στον Βρετανό που μένει στο Chelsea, να πληρώνουμε τους φόρους μας και να υπακούμε στους νόμους. Δεν έχουμε γίνει ακόμα έτσι. Από την άλλη, δε μοιάζουμε και με τον χωρικό που πολέμησε τον Τούρκο το ’21 ή με τον σκληροτράχηλο πρόγονό μας της Κατοχής που πιθανώς να είχε δουλέψει και σκληραγωγηθεί στη γη του.

Κακά τα ψέματα, όσο περισσότερο έχει αστικοποιηθεί μία κοινωνία, τόσο λιγότερο οι πολίτες της καταφεύγουν σε δυναμικές λύσεις (θυμάστε τη διαφήμιση του ΟΠΑΠ που διακωμωδούσε μια αντίστροφη εικόνα, δείχνοντας μεγαλοαστούς να διαδηλώνουν φωνάζοντας το σύνθημα «Εκάλη, Καβούρι, Πολιτεία»;). Πιο αστικοποιημένοι τώρα, ψάχνουμε τις απαντήσεις στα προβλήματά μας με βάση θεσμικές λύσεις και όχι με κουμπούρες.

Αυτό το έχει καταλάβει και η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ που εγκαταλείπει σταδιακά την υπερεπαναστατική ρητορική του παρελθόντος. Δεν το έχει καταλάβει η Χρυσή Αυγή που επιμένει σε μια "αντι-αστική" ρητορική μαγκιάς, ξεπερασμένου υπερφαλοκρατισμού και βίας. Και επειδή στην Ελλάδα η αστικοποίηση ήρθε αργά, υπάρχει ακόμα ακροατήριο με σχετικές αναφορές, σε αντίθεση με άλλες χώρες στις οποίες η ακροδεξιά είναι πιο "bourgeois" και "σικ" (βλ. Χάιντερ και Μαρί Λεπέν). Και στην Ελλάδα όμως, είναι πεπερασμένο αυτό το ακροατήριο και πιθανόν η αύξησή του να έχει φτάσει στα όριά της.

Με την ευκαιρία της αναφοράς στον ΣΥΡΙΖΑ, μπορούμε να επισημάνουμε σχετικά και κάτι άλλο: ένας από τους λόγους που η Αριστερά δε μπορεί να κινητοποιήσει τους πολίτες προς μια δυναμικότερη δράση, είναι ότι στο παρελθόν τους κινητοποιούσε για ψύλλου πήδημα. Η επαναστατική γυμναστική δε μας άσκησε τους μύες, μας τους έκαψε. Άντε να απεργήσουμε γιατί δε μας κάνανε αύξηση άνω του 5%, άντε να κλείσουμε τα λιμάνια γιατί θέλει το ΠΑΜΕ, άντε να βάλουμε λουκέτο στα πανεπιστήμια... Ακόμα και τώρα, κόσμος μπαίνει στα αμφιθέατρα, διακόπτει με τσαμπουκά το μάθημα και καταλύει το ακαδημαϊκό άσυλο γιατί ο καθηγητής τυχαίνει να έχει άλλη άποψη πάνω σε κάποιο θέμα. Μάλιστα. Συνέβη πριν από μία εβδομάδα στο Πολυτεχνείο της Αθήνας. Η κινηματική και πολιτική δράση έχει απαξιωθεί τόσο πολύ στη χώρα μας, που δύσκολα θα επανέλθει.

Έπειτα, το αντιμνημονιακό μπλοκ δεν είναι καθόλου συμπαγές, ούτε συμπαγής είναι και η αντίδραση στις αλλαγές που φέρνει το μνημόνιο. Αυτή η ποικιλία, εμποδίζει τη δημιουργία ενός ενιαίου κινήματος με χαρακτηριστικά ‘αντίστασης’, με αποτέλεσμα να υπερισχύει προς το παρόν απλώς μια διάχυτη πρόθεση διαμαρτυρίας . Δεν μπορεί να συνυπάρχει σε ένα τέτοιο κίνημα η Χρυσή Αυγή με τον ΣΥΡΙΖΑ: το μνημόνιο είναι ‘λίγο’, μπροστά σε όλα εκείνα που τους χωρίζουν. Θα δούμε στο μέλλον αν ισχύει το ίδιο και για τους Ανεξάρτητους Έλληνες (αν υπάρχουν στο μέλλον Ανεξάρτητοι Έλληνες). Ανάλογη εικόνα βλέπουμε και στην Ευρώπη, όσον αφορά στην αντίδραση ενάντια στις πολιτικές λιτότητας. Η πολιτική πολυχρωμία που έχει προκύψει μετά τη δεκαετία του ’90 και το επακόλουθο έλλειμμα πολιτικής εκπροσώπησης, διευκολύνει τη διάσπαση του μετώπου κατά της λιτότητας. Ειδικά αφού συνοδεύεται και από μια συγκυρία αναξιοπιστίας προσώπων: πόσο άνετα μπορείς να αισθάνεσαι, όταν εκπροσωπεί τη δυσαρέσκειά σου ο Μπερλουσκόνι και ο Μιχαλολιάκος; Η πολιτική ενάντια στη λιτότητα ψάχνει να αρθρώσει μια αξιόπιστη και εναλλακτική πρόταση εκπροσώπησης, και όχι μόνο στην Ελλάδα.

Η Ελλάδα βέβαια, έχει τις ιδιαιτερότητές της. Ανάμεσά μας βρίσκονται πολλοί που δεν αντιδρούν, γιατί ελπίζουν ακόμα πως μέσω της συντεχνιακής τους δράσης θα τη βγάλουν καθαρή. Σου λέει ο δικαστής: «θα απεργήσω, κρατώντας όμηρους κράτος και κοινωνία, και ταυτόχρονα θα συνεχίσω να πληρώνομαι». Γιατί να ξεσηκωθεί; Με μία απλή απεργιούλα ή με κάποια μορφή υπόγειας πίεσης πιστεύει ότι μπορεί να επιβάλει τα αιτήματά του, χωρίς κανένα κόστος. Ίσα-ίσα, που κάθεται και αμείβεται. Το να σηκώσεις το κόστος του αγώνα σου είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την αίσια έκβασή του. Είναι ένα δείγμα της αποφασιστικότητάς σου. Είναι η διαφορά ανάμεσα στον πραγματικό αγώνα και στον ‘αγώνα’ για υπεράσπιση των συντεχνιακών σου προνομίων. Για να μη μιλήσουμε βέβαια για κάποιες συντεχνίες, που ούτε καν τις έχουν αγγίξει για να θίξουν τα παράλογα κεκτημένα τους, την ώρα που 3 εκατομμύρια Έλληνες ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας.

Συγχωρέστε με κύριοι δικαστές. Δε θέλω να υποτιμήσω τον αγώνα σας. Είμαι σίγουρος ότι διαβάσατε τα νέα μέτρα και τα βρήκατε άδικα. Τουλάχιστον, εσείς τα διαβάσατε και τα καταλάβατε. Είστε συνηθισμένοι σε τεχνοκρατικά και κανονιστικά κείμενα. Γιατί εγώ, πολλά διαβάζω και λίγα καταλαβαίνω. Διαβάσατε το νέο φορολογικό; Το μνημόνιο; Πώς να αντιδράσεις σε κάτι με ενσυνείδητη αποφασιστικότητα, όταν δεν ξέρεις καλά-καλά τι έχεις να αντιμετωπίσεις. Προσέξτε, λαϊκιστές τύπου Χρυσής Αυγής ωφελούνται από αυτές τις καταστάσεις. Με απλά μηνύματα κερδίζουν διαρκώς αποδέκτες. Προτιμάς να σκεφτείς ότι φταίνε οι μετανάστες και οι πολιτικοί, παρά να διαβάσεις το νέο φορολογικό νομοσχέδιο για να σχηματίσεις πλήρη εικόνα. Είναι τόσο δύσκολο να απλοποιηθεί ένα φορολογικό νομοσχέδιο, τόσο στις διατυπώσεις του όσο και στην ουσία του, ώστε να μη χρειάζεται μεταφραστή;

Αλλά αφήστε το. Καλύτερα να μη μάθω ποτέ τι γράφει εκεί μέσα.