Η πόλη, τα «καμμένα» σκυλιά και το καραβάνι

Αν ψάχνετε ένα βιβλίο για να δωρίσετε την πρωτοχρονιά, ή αν ενδιαφέρεστε για ένα συναρπαστικό ανάγνωσμα, το αριστούργημα του βραβευμένου με Νόμπελ λογοτεχνίας Μάριο Βάργκας Λιόσα «Η πόλη και τα σκυλιά» αποτελεί μια εξαιρετική επιλογή. Ο τότε 22χρονος Λιόσα το 1958 ξεκίνησε να γράφει το πρώτο του μυθιστόρημα βασιζόμενος στις προσωπικές του εμπειρίες από τις συνθήκες που επικρατούσαν στη μέση στρατιωτική σχολή Λεόνσιο Πράδο της Λίμα. Το βιβλίο εκδόθηκε το 1963 και η αντίδραση της διεύθυνσης της σχολής ήταν να ρίξει στην πυρά 1.000 αντίτυπα του βιβλίου.

Το μυθιστόρημα περιγράφει τις εξουσιαστικές σχέσεις που αναπτύσσονταν στο χώρο της σχολής –και μεταξύ των μαθητών– και αποτελεί μια ζωντανή αποτύπωση των κοινωνικών σχέσεων στις στρατοκρατούμενες τότε χώρες της Λατινικής Αμερικής.

«Η πόλη και τα σκυλιά δεν θεωρείται τυχαία το καλύτερο μυθιστόρημα του Λιόσα. Με πρόσχημα τις βαρβαρότητες που διαπράττονται στη μέση στρατιωτική σχολή Λεόνσιο Πράδο, ο συγγραφέας αναλαμβάνει να περιγράψει, με καθαρόαιμα λογοτεχνικά μέσα, τη διαδικασία που μεταμορφώνει τα περισσότερα άτομα σε πιόνια και φερέφωνα της βάναυσης, αυστηρά ιεραρχικής κοινωνίας. Οι έφηβοι ήρωες του βιβλίου, οι δόκιμοι της σχολής, είναι “τα σκυλιά”, που πρέπει να ντρεσαριστούν για να ενσωματωθούν έπειτα στην “πόλη”, στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο» σημειώνει στην εφημερίδα Το Βήμα (5/12/1999) ο συγγραφέας Μιχάλης Μιχαηλίδης.

Το βιβλίο αποκτά μια ξεχωριστή επικαιρότητα στη σημερινή Ελλάδα. Ο αναγνώστης του βιβλίου μπορεί να αναγνωρίσει στις καταστάσεις που περιγράφει την πηγή της φαντασίας του Έλληνα υπουργού Άμυνας Πάνου Καμμένου. Τα κλειστά και απομονωμένα συστήματα χωρίς ελευθερίες και κοινωνικό έλεγχο αποτελούν κυψέλες μιλιταριστικού αυταρχισμού, ο οποίος ταιριάζει σε μη δημοκρατικά καθεστώτα.

Ακόμη και η χούντα των συνταγματαρχών δεν σκέφτηκε τη δημιουργία στρατιωτικών λυκείων, που αποκόβουν τους έφηβους μαθητές από το κοινωνικό και οικογενειακό περιβάλλον και τους εντάσσουν πρώιμα στη στρατιωτική ζωή. Στις δημοκρατίες οι στρατιωτικοί είναι υπηρέτες των πολιτών και όχι καθοδηγητές τους. Είναι απαραίτητο να έχουν γενική παιδεία ώστε η προσωπικότητά τους να μην είναι μονοδιάστατα διαμορφωμένη στα στρατιωτικά πλαίσια.

Ο Πάνος Καμμένος, με την ανοχή του Αλέξη Τσίπρα, εμφάνισε τις ένοπλες δυνάμεις σαν εγγυητή της εσωτερικής ασφάλειας και ο στρατός μπήκε για πρώτη φορά μετά τη χούντα στα σχολεία, μοιράζοντας φυλλάδια για τις καταστροφές της γερμανικής κατοχής. Ο τότε υπουργός Παιδείας –κατά τα άλλα σούπερ αριστερός– δεν είχε αντίρρηση να παρεμβαίνουν οι ένοπλες δυναμεις στην εκπαιδευτική διαδικασία.

Από την αρχή στην κυβέρνηση Τσίπρα δημιουργήθηκαν αυτόνομα καπετανάτα που με την απουσία συγκροτημένης κεντρικής κυβερνητικής πολιτικής δρουν με προσωπικές στρατηγικές και επιδιώξεις. Χαρακτηριστικά παραδείγματα ήταν ο Βαρουφάκης (ποτέ δεν πρόκειται να γράψω το βαφτιστικό του στη ναρκισσιστική εκδοχή του), η Αναστασία Χριστοδουλοπούλου και Πάνος Καμμένος.

Ο τελευταίος αντιλαμβάνεται πλέον ότι τα ψωμιά της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ είναι μετρημένα (το φλερτ στον Λεβέντη το επιβεβαιώνει) και αναζητά διέξοδο πολιτικής επιβίωσης. Η ακροδεξιά ρητορική ποτέ δεν εγκαταλείφθηκε. Η συμπλήρωσή της με αριστερές λαϊκιστικές δοξασίες, με θεωρίες συνωμοσίας και κυρίως με συστηματικές συκοφαντίες υπήρξε πολύ αποδοτική. Ακόμα αποδοτικότερη ήταν η πρόσδεση στο άρμα του ΣΥΡΙΖΑ. Το ένα χέρι νίβει το άλλο και τα δύο μαζί έστησαν τη δημαγωγική υπερπαραγωγή που ζήσαμε.

Τώρα βλέπει ότι το πάρτι τελειώνει, πλειοδοτεί σε πατριωτικούς βερμπαλισμούς και αναζητά νέα πελατεία, διαβλέποντας ένα κενό από τον προσανατολισμό της Νέας Δημοκρατίας προς το κέντρο. Γι’ αυτό είχαμε το ρατσιστικό παραλήρημα στο σύμφωνο συμβίωσης, γι’ αυτό έχουμε τη νέα μιλιταριστική έκρηξη. Τώρα που το συριζαίικο καραβάνι κολλάει στην άμμο, τα καμένα σκυλιά αλυχτάνε στον παλιό καλό ακροδεξιό ρυθμό.