Επιστροφή στο μέλλον, επιστροφή στη δημοκρατία

Για πρώτη φορά στη μεταπολεμική περίοδο μοιάζει το παλιό να κυριαρχεί αναδεύοντας ένα σκοτεινό παρελθόν και ετοιμάζεται να χτυπήσει κατάστηθα τις βασικές δημοκρατικές αρχές και κατακτήσεις της δυτικής δημοκρατίας. Σήμερα περισσότερο από κάθε άλλη χρονική περίοδο χρειάζεται να σκεφτόμαστε ευρωπαϊκά όχι με την έννοια της ένταξής μας στην ΕΕ, αλλά με βάση μια πολιτική που παραπέμπει σε μια ολότητα η οποία προτάσσει το νόημα δημοκρατία, αδιαπραγμάτευτη σε όλα τα επίπεδα.

Αυτή η διάσταση σε ψυχικό επίπεδο παραπέμπει στο διυποκειμενικό με βάση το ολικό αντικείμενο σε αντίθεση με το μερικό και το κατακερματισμένο που προτάσσει κάθε διαπλοκή και κάθε κομματική νομενκλατούρα. Παραπέμπει με όρους ενότητας και απαρτίωσης στην ώριμη θέση ενός υποκειμένου που επιδιώκει να σχετισθεί με ένα άλλο υποκείμενο ουσιαστικά και όχι συγκυριακά. Παραπέμπει στην άμεση κατάργηση ενός γραφειοκρατικού και αυταρχικού κράτους/κόμματος και στη δημιουργία μιας ενότητας κρατών με βάση τις δημοκρατικές αρχές και αξίες. Με βάση τη διεύρυνση του δημοκρατικού γίγνεσθαι και με στόχο τη μέγιστη δυνατή διυποκειμενική σύνθεση.

Το νόημα δημοκρατία, επίκαιρο όσο ποτέ άλλοτε σήμερα σε παγκόσμιο επίπεδο, εξαιτίας των επαναλαμβανόμενων απειλών που δέχεται από διάφορα φανερά και σκοτεινά κέντρα εξουσίας, αλλά και από την ίδια την αμφιθυμία μας, αποτελεί σε πολιτικό επίπεδο, τη ψυχική βάση πάνω στην οποία μπορεί να δομηθεί μια ολική διυποκειμενική σχέση.

Η δημοκρατία είναι το μείζον γιατί εμπεριέχει το συμβολικό, τη μεταφορά και την απαρχή της δημιουργικής διαδικασίας σε ατομικό και κοινωνικό επίπεδο. Έξω από αυτή, χωρίς αυτή, ή με μια επιλεκτική στάση κάθε προσπάθεια θα είναι μερική, θα ενισχύει τον κατακερματισμό και το πισωγύρισμα, αυτό που βιώνουμε σήμερα με την κυριαρχία από τη μια μεριά της πολιτικής των αγορών και του χρηματοπιστωτικού συστήματος και από την άλλη των αλλοπρόσαλλων φληναφημάτων πολιτικών που δεν θέλουν να μετακινήσουν τίποτα. Πολιτικών που έχουν ως βασικές συνέπειες σε ευρωπαϊκό επίπεδο την αναγέννηση των φασιστικών κομμάτων και σε διεθνές επίπεδο την ραγδαία αύξηση του φασιστικού Ισλάμ. Ειδικά το δεύτερο παράδειγμα αναδεικνύει περίτρανα ότι το νόημα ολική διυποκειμενικότητα, δημοκρατία και κοσμοπολιτισμός είναι έννοιες αλληλένδετες και αέναες.

Δεν μπορεί η Δύση να ευημερεί και η Αφρική να λιμοκτονεί. Ακριβώς γι’ αυτό εάν η Δύση θέλει να επιζήσει χρειάζεται να προσεγγίσει υποστηρικτικά το λεγόμενο τρίτο κόσμο και αυτό μπορεί να γίνει μόνο με δημοκρατικές διαδικασίες και όχι με πολέμους και διαδικασίες καταστροφής που οδηγούν στην αυτοκαταστροφή. Μόνο πάνω σε αυτή τη βάση της ολικής διυποκειμενικής ενότητας, με προσήλωση στις δημοκρατικές αρχές και διαδικασίες, μπορούν να αποτραπούν ή έστω να περιοριστούν δραστικά μείζονες πολιτισμικές αντιθέσεις, όπως δημοκρατία και θρησκεία ή ιδεολογία, οικονομικές ανισότητες, όπως ταξικές αντιθέσεις, αλλά και πολιτικές στρεβλώσεις, όπως ιδεολογία και κομματοκρατία.

Σήμερα, περισσότερο από κάθε άλλη φορά στα τελευταία 60 χρόνια, το παλιό με την έννοια του αρχαϊκού κυριαρχεί σε όλα τα επίπεδα, ιδεολογικό, πολιτικό, πολιτισμικό κλπ. Το παλιό κομματικό σύστημα, οι παλιές κομματικές δομές και νοοτροπίες, οι παλιές ιδεολογίες όπως αυτές του σταλινισμού και του μονεταρισμού, οι παλιές πολιτισμικές διαιρέσεις, όπως αυτές του εθνικισμού και του θρησκευτικού φονταμενταλισμού, αργοπεθαίνουν, αλλά ταυτόχρονα αναγεννιούνται και επαναλαμβάνονται με έναν ανελέητα καταναγκαστικό τρόπο βουλιάζοντας κάθε μέρα όλο και πιο βαθιά όλη την Ευρώπη σε ένα ατέρμονο αδιέξοδο. Σε μια θανατερή νιρβάνα.

Χρειάζεται όμως πρώτα να καταλάβουμε για να εξηγήσουμε. Για να συμβούν ωστόσο αυτά τα δύο χρειάζεται να επιλέξουμε να σκεφτούμε έξω από τα καθιερωμένα πολιτικά ρητορικά σχήματα. Μόνον έτσι έχουμε κάποιες πιθανότητες να καταλάβουμε κάτι παραπάνω. Τα συμπεράσματα, τα κλισέ, τα τσιτάτα, τα «άρα λοιπόν τα πράγματα έχουν…» είναι ο μέχρι τώρα τρόπος του σκέπτεσθαι του συνόλου του πολιτικού συστήματος που επαναλαμβάνει τον εαυτό του καταλήγοντας διαρκώς σε διαχωρισμούς και κυρίως στο τέλμα, αφού είναι εγκλωβισμένο σε ένα στείρο ιδεολογικό και συμφεροντολογικό ορθολογισμό.