Συνομιλώντας με το χάος

Ο Χρήστος Ζώης, πρώην εκπρόσωπος των Ανεξάρτητων Ελλήνων και πρώην υπουργός στις κυβερνήσεις Καραμανλή, αναφερόμενος στις πληροφορίες ότι ο Π. Καμμένος προβάλλει ως λύση για τη χώρα το δολάριο, δήλωσε: «Με το χάος δεν μπορώ να συνομιλήσω. Είμαι ανίκανος, είμαι πολύ μικρός, είμαι ελαχιστότατος. Μπορεί να μιλάει ο Θεός με το χάος. Εγώ έχω μάθει ότι οι άνθρωποι συζητούν με πολύ συγκεκριμένα δεδομένα μπροστά τους».

Αυτό μου θύμισε μια ανεκδοτολογική αναφορά, σύμφωνα με την οποία όταν κάποτε ρώτησαν τον Βολτέρο για το ποια είναι η σχέση του με τον Θεό, αυτός απάντησε ως εξής: «Χαιρετιόμαστε αλλά δεν συνομιλούμε». Ίσως κάτι ανάλογο θα μπορούσε να πει κανείς πως συνέβαινε με τον συμπαθή - μέχρι να στρατευθεί με το κόμμα των Ανεξάρτητων Ελλήνων, το κόμμα του χάους - προαναφερθέντα πολιτικό. Αυτός και με τις δυο ιδιότητές του ως υπουργός στη κυβέρνηση Καραμανλή και ως εκπρόσωπος του κόμματος του Πάνου Καμμένου, όλο αυτό το διάστημα, δεν έκανε τίποτα άλλο από το να ανταλλάσει χαιρετισμούς με το χάος, ακόμη και αν δεν συνομιλούσε με αυτό.

Εδώ όμως δεν αποσκοπώ στο να μιλήσω για τον κύριο Ζώη, αλλά για την κοινωνία του χάους και της βίας, που δήθεν ξεπετάχθηκε από το πουθενά τα τελευταία τρία χρόνια, ενώ στην ουσία την προετοιμάζαμε- άλλοι περισσότερο και άλλοι λιγότερο- πολλά χρόνια πριν.

Γιατί δυστυχώς δεν ήταν μόνο τα στελέχη και οι ψηφοφόροι των ΑΝΕΛ που χαιρετίζονταν και συνομιλούσαν με το χάος, αλλά ήταν μια κοινωνία του χάους που δημιούργησε συνομιλητές της, όπως είναι το κόμμα του κυρίου Καμμένου. Απλός παράγοντας στην οικοδόμηση αυτού του χάους ήταν η απήχηση στην κοινωνία των θεωριών συνωμοσίας.

Η ελληνική κοινωνία, είναι αλήθεια, παράγει περισσότερες συνωμοσιολογικές θεωρίες απ’ όσες μπορεί να καταναλώσει. Θεωρίες καθαρά δικές της, όπως η περίφημη δήλωση Κίσινγκερ και οι αεροψεκασμοί για να υποταχθούμε στους σιωνιστές και το ιμπεριαλιστικό κεφάλαιο, η κλοπή των φωνηέντων μας, οι τηλεοπτικοί αποκωδικοποιητές της CIA, αλλά και εισαγόμενες, όπως αυτές της παγκόσμιας συνωμοσίας των Πρωτόκολλων της Σιών, της ύπαρξης εξωγήινων που βρέθηκαν το 1947 στο Roswell στο Νέο Μεξικό, της εβραϊκής συνωμοσίας στους δίδυμους Πύργους και πάρα πολλές άλλες.

Δεν είναι όμως η αποδοχή των συνωμοσιολογικών θεωριών η ειδοποιός μας διαφορά από τις άλλες σύγχρονες κοινωνίες. Και αλλού- ιδίως στην Αμερική- υπάρχουν πάρα πολλοί πολίτες, οι οποίοι καταφεύγουν σ’ αυτές τις θεωρίες για να ερμηνεύσουν φαινόμενα που απαιτούν συγκροτημένο, διεισδυτικό και πολυεπίπεδο ορθό λόγο για να αποκωδικοποιηθούν.

Ποια είναι η διαφορά μας με αυτές τις χώρες; Στα σύγχρονα εξορθολογισμένα κράτη και κοινωνίες, σ’ αυτές που ο Βέμπερ προσδιορίζει ως «απομαγευμένες», οι μύθοι και οι θεωρίες συνωμοσίας αν και είναι διαδεδομένες δεν αποτελούν λόγο συγκρότησης των δομών της κοινωνίας. Αυτές οι κοινωνίες συγκροτούνται με βάση τον εξορθολογισμό μέσων και σκοπών, ανεξαρτήτως των ιδεών που νομιμοποιούν τις λειτουργίες τους. Ο Ιταλός Κοινωνιολόγος Βιλφρέντο Παρέτο το είπε αυτό με ένα πιο ελιτίστικο τρόπο. Αφού, σύμφωνα με αυτόν, οι άνθρωποι πράττουν με βάση την αντίληψη των συμφερόντων τους και στη συνέχεια δημιουργούν ιδεολογίες, μύθους και θεωρίες για να νομιμοποιήσουν τις πρακτικές τους.

Στη χώρα μας όμως οι μύθοι και οι θεωρίες συνωμοσίας, λόγω της ανεπάρκειας των πάσης φύσεως ελίτ της, δεν συνθέτουν απλά ένα δίκτυ συναισθηματικής ασφαλείας έναντι της δύσκολης και δυσερμήνευτης πραγματικότητας, αλλά τον πραγματικό ιστό πάνω στον οποίο στήνονται οι πολιτικές και κοινωνικές σχέσεις. Θα μπορούσαμε να πούμε πως είμαστε η μόνη «δυτική» κοινωνία, η οποία με τόσο προκλητικό και βαρύγδουπο τρόπο καταρρίπτει την άποψη του Μάρξ για τον καθορισμό της κοινωνικής συνείδησης από το κοινωνικό είναι. Εδώ με σιγουριά γίνεται ακριβώς το ανάποδο.

Όταν όμως μια κοινωνία χτίζεται με βάση την ιδέα που έχει για τον εαυτό της και όχι με βάση τις ίδιες της τις ανάγκες, τότε αυτή η κοινωνία με το πρώτο της στραβοπάτημα διολισθαίνει στο χάος. Γιατί τι άλλο από κοινωνία του χάους και της διαπροσωπικής βίας είναι τα τελευταία χρόνια η ελληνική κοινωνία. Πάνω σ’ αυτό το χάος γεννήθηκαν οι Ανεξάρτητοι Έλληνες και πάνω σ’ αυτή τη βία η Χρυσή Αυγή.

Μα και από την άλλη ο απολίτικος και γενικευτικός δήθεν φιλελεύθερος και αντιλαϊκίστικος λόγος ( ο λόγος που απαξιώνει οτιδήποτε το λαϊκό, ακόμη και τη λαϊκή κυριαρχία) δεν έκανε τίποτα άλλο από το να υποδαυλίζει αυτό το χάος. Γιατί η βία και το χάος δεν αντιμετωπίζονται με φληναφήματα και αναθέματα, συνοδευόμενα με περιφρονητικές στάσεις έναντι της κοινωνίας, αλλά με πολιτικές.

Την Χρυσή Αυγή τη γέννησε ένα πολιτισμικό υπόβαθρο έτοιμο να δεχτεί πως η πολιτική είναι μια ανήθικη δραστηριότητα. Στην υποτίμηση όμως της πολιτικής συνέβαλαν και οι πρακτικές του πολιτικού μας συστήματος και των πολιτικών, αλλά και μια δήθεν ριζοσπαστική Αριστερά, η οποία συμμάχησε με τους οπαδούς τής Πάνω και τής Κάτω πλατείας, η οποία αντιμετώπισε τους άλλους πολιτικούς ως προδότες, προπηλακίζοντας και καθυβρίζοντάς τους. Τώρα ο κος Στρατούλης τρέχει να καταγγείλει αυτήν την κοινωνία του χάους, που προπηλακίζει τον ίδιο. Και όμως ήταν αυτός ( ένας μεταξύ των τόσων άλλων «ριζοσπαστών αριστερών») που πρώτος συμμάχησε με τα ιδεολογήματα της κοινωνίας του χάους.

Τελικά η ελληνική διαφορά που γεννά την κοινωνία του χάους και των λύκων δεν είναι η όποια απήχηση των θεωριών συνωμοσίας, αλλά το ό,τι δεν έχουμε μια διανόηση και μια σοσιαλδημοκρατική αριστερά, οι οποίες στον γενικευμένο ανορθολογισμό θα αντιπαρέθεταν τον Διαφωτισμό ως κοινωνική και πολιτική πρόταση.

Ναι, ο Διαφωτισμός ως πολιτική πρόταση, καλά διαβάσατε. Αυτό είναι το αναγκαίο προαπαιτούμενο για να γλυτώσουμε από την κυριαρχία της κοινωνίας του χάους. Γι’ αυτό όμως χρειάζονται όχι ναρκισσευόμενες ελίτ, αλλά πνευματικοί άνθρωποι που με θάρρος θα αντιταχθούν στα διαδεδομένα στερεότυπα του πολιτικού και κοινωνικού μας λόγου. Πριν βουτήξουμε στη σοσιαλδημοκρατία πρέπει να βουτήξουμε ως κοινωνία στον Ρουσσώ, τον Βολταίρο και τον Κοντορσέ. Ποτέ δεν είναι αργά.

ΥΓ. Θα μου επιτρέψετε εδώ μια προσωπική αναφορά, απλώς μόνο για να δείξω τι σημαίνει «συνομιλία με το χάος». Το κατάλαβα αυτό πολύ καλά, όταν στα μέσα του 2011 ήμουν προσκαλεσμένος του κου Σπύρου Μάλλη στην εκπομπή του στον Σκάι TV «Κυριακή με Δράση». Τότε στο πρόσωπο του επίσης συμπαθούς ηθοποιού τότε, και πολιτικού σήμερα, Παύλου Χαϊκάλη χρειάστηκε να συνομιλήσω με αυτό το χάος. Ήταν μια πρωτόγνωρη εμπειρία. Τελικά έχει δίκιο ο κύριος Ζώης, κανείς δεν μπορεί να συνομιλεί με το χάος. Μπορεί όμως να εκλέγεται απ’ αυτό.