Είναι βέβαιο ότι το παρατεταμένο κλίμα αβεβαιότητας και κρίσης δεν έχει παρέλθει. Δεν χρειάζεται έρευνα κανείς για να το διαπιστώσει αυτό αν και θα αναφερθούμε στη συνέχεια σε όψεις της κρίσης.
Σημειώνουμε όμως ότι κάθε εξέλιξη όπως για παράδειγμα η ψηφοφορία στη Βουλή για την έγκριση του Μνημονίου 3 και στη συνέχεια η τελική απόφαση του Eurogroup για την εκταμίευση της δανειακής δόσης και όλα τα άλλα συνοδευτικά μέτρα για το δημόσιο χρέος της χώρας, είναι μείζονα γεγονότα που επηρεάζουν τη συγκυρία προς τη μία ή προς την άλλη κατεύθυνση.
Με την έννοια αυτή θα πρέπει να δούμε τα αποτελέσματα της έρευνας λίγο πιο «μακροσκοπικά». Ζούμε σε μια περίοδο που η συγκυρία από εβδομάδα σε εβδομάδα αλλάζει τις απόψεις και τους συσχετισμούς και αυτό θα πρέπει να το λαμβάνουμε υπόψη στις αναλύσεις και τις εκτιμήσεις μας.
Το διάστημα που μεσολάβησε από τις αρχές του περασμένου Απριλίου, όταν δηλαδή είχε ολοκληρωθεί το προηγούμενο ερευνητικό κύμα της Metron Forum, ήταν μοναδικό σε πολιτική «πυκνότητα» σε ολόκληρο το μεταπολιτευτικό κύκλο.
Τα στοιχεία της απαισιοδοξίας όχι μόνο δεν απομακρύνθηκαν, αλλά αντίθετα εγκαταστάθηκαν στην ατμόσφαιρα της χώρας. Είναι πρωτοφανές για χώρα μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης αυτοί που δηλώνουν δυσαρεστημένοι από τη ζωή τους να αγγίζουν πλέον το 50% (48% για την ακρίβεια) ενώ αυτοί εκφράζουν έστω και σχετική ικανοποίηση να περιορίζονται στο 30%.
Όμως δεν είναι μόνο η ιδιαίτερα δυσάρεστη και απαισιόδοξη αποτίμηση που κάνουν οι πολίτες για τη ζωή τους.
Είναι η αίσθηση ότι η κρίση ήρθε για να μείνει, μια αίσθηση που ακυρώνει τις δημιουργικές πρωτοβουλίες και τις προσπάθειες ανασύνταξης της κοινωνικής και οικονομικής ζωής. Είναι χαρακτηριστικό ότι σχεδόν όλοι (87%) εκτιμούν ότι η κρίση θα διαρκέσει πάνω από δύο χρόνια, ενώ ήδη έχουν προηγηθεί πέντε συνεχόμενα χρόνια ύφεσης.
3. Το πολιτικό κλίμα και το κομματικό σύστημα
Στο διάστημα που παρήλθε, νέα κόμματα αναδύθηκαν και απέκτησαν κοινοβουλευτική εκπροσώπηση, κόμματα που πρωταγωνίστησαν σε ολόκληρη τη μεταπολιτευτική περίοδο μπήκαν σε κρίση και άλλα βγήκαν από το πολιτικό περιθώριο και ανέλαβαν ρόλο πρωταγωνιστικό διεκδικώντας τη διακυβέρνηση.
Η αλλαγή του κομματικού χάρτη, ήταν το αποτέλεσμα της βαθειάς κοινωνικής και κυρίως πολιτικής αποσάθρωσης.
Η πολιτική «υπόσχεση» της μεταπολίτευσης κατέρρευσε. Το ΠΑΣΟΚ, το κόμμα που ανέλαβε τελευταίο την μονοκομματική διακυβέρνηση στο κύκλο της εναλλαγής της μεταπολιτευτικής περιόδου, κατάλαβε καθυστερημένα ότι θα πλήρωνε πρώτο και βαρύτερα, το τίμημα της αναξιοπιστίας. Το προεκλογικό του σύνθημα «λεφτά υπάρχουν» έμελλε να επικαθορίσει τη μετέπειτα πορεία του και τις αξιολογήσεις για τις Κυβερνητικές του επιλογές και τελικά να το οδηγήσει σε αδυναμία διακυβέρνησης.
Τα όσα ακολούθησαν, οι δύο εκλογικές αναμετρήσεις και η σημερινή Κυβέρνηση συνεργασίας ήταν αποτέλεσμα της νέας αντίθεσης που διαμορφώθηκε και διαπέρασε όλο τον κοινωνικό ιστό: υπέρ ή κατά της παραμονής στη ζώνη του Ευρώ, υπέρ ή κατά των δεσμεύσεων που απορρέουν από τις δανειακές συμβάσεις και τη συμμετοχή της χώρας στο ευρύτερο διεθνές χρηματοπιστωτικό και πολιτικό σύστημα.
Διαμορφώθηκαν έτσι δύο ευρύτερα πολιτικά «στρατόπεδα» ανεξάρτητα από προθέσεις συμμαχιών και διάθεση συγχρωτισμών: το στρατόπεδο που προέταξε την ανάγκη παραμονής της χώρας στη ζώνη του Ευρώ ως ύψιστη προτεραιότητα και το στρατόπεδο που προέταξε ως πρώτη προτεραιότητα την απαγκίστρωση από τις δανειακές συμβάσεις και τα συνοδευτικά μέτρα που αυτές προέβλεπαν.
Το πρώτο μπλοκ κατάφερε να συμπύξει Κυβέρνηση συνεργασίας και είναι αυτό που δείχνει περισσότερο ομοιογενές. Κυρίαρχη πολιτική δύναμη στο εσωτερικό του είναι η Νέα Δημοκρατία η οποία συνεχίζει να είναι πρωταγωνιστική πολιτική δύναμη με βάση τα νέα δεδομένα βέβαια που επέβαλλε ο κοινωνικός και πολιτικός κατακερματισμός.
Στο δεύτερο μπλοκ οι αποκλίσεις είναι πολύ πιο έντονες και φαίνεται αδύνατη μία ευρύτερη συμπόρευση και ομογενοποίηση. Κυρίαρχη δύναμη στο μπλοκ αυτό είναι ο ΣΥΡΙΖΑ ο οποίος ελλείψει άλλων συμμαχιών, επιδιώκει την υπέρβαση του σημερινού κατακερματισμού και την ανάδειξη του σε εναλλακτική λύση για τη διακυβέρνηση της χώρας.
Τα στοιχεία που έχουμε στη διάθεση μας δείχνουν ότι η διάσταση της κοινωνίας με το πολιτικό σύστημα, συνεχίζει να είναι ισχυρή.
Ο κατακερματισμός παραμένει. Τα κοινωνικά χάσματα διευρύνονται, η διακυβέρνηση αμφισβητείται έντονα αλλά και ο ΣΥΡΙΖΑ παρά την ενίσχυση και το προβάδισμα του, αποτελεί «δυνάμει» και όχι ρεαλιστική σημερινή εναλλακτική δύναμη διακυβέρνησης.
Έπειτα, η ενίσχυση της «Χ.Α.» είναι τέτοια που πραγματικά «σοκάρει» το μεταπολιτευτικό δημοκρατικό κεκτημένο. Δεν είναι μόνο τα δημοσκοπικά ποσοστά που συγκεντρώνει στην πρόθεση ψήφου. Είναι και η αντιλαμβανόμενη επάρκεια της να χειριστεί την πιο δύσκολη ατζέντα που συντίθεται γύρω από τα θέματα της μετανάστευσης, της εγκληματικότητας και της διαφθοράς.
4. Η Ε.Ε. και το διεθνές περιβάλλον
Η πολιτική κρίση όμως δεν εξαντλείται στην αποδοχή ή έστω στην εμπιστοσύνη προς το εγχώριο πολιτικό προσωπικό και τις πολιτικές δυνάμεις.
Αγκαλιάζει πλέον όλο και περισσότερο και την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία θεωρείται ότι δεν ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις και τα προβλήματα που θέτει η εποχή.
Σήμερα, δύο στους τρεις (66%) εκτιμούν ότι η κρίση οδηγεί στην αποδυνάμωση της Ε.Ε., ενώ ταυτόχρονα μόνο ένας στους τρεις (34%) πιστεύει ότι τα μεγάλα προβλήματα της χώρας μπορούν να αντιμετωπιστούν μέσα το πλαίσιο ευρύτερων ενώσεων όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση.
5. Επίλογος
Η εμπειρία των προηγούμενων μνημονίων έχει δείξει ότι η αρχική ευφορία για την επίτευξη της δανειοδότησης, γρήγορα δίνει τη θέση της ξανά στην απαισιοδοξία και τη σκληρή πραγματικότητα της ύφεσης και της δυσπραγίας. Μένει να φανεί αν αυτή τη φορά οι αποφάσεις του Eurogroup μπορούν να δημιουργήσουν ένα θετικό momentum και να κινητοποιήσουν ευρύτερες παραγωγικές δυνάμεις στην κατεύθυνση της αντιστροφής της ύφεσης και της κρίσης εμπιστοσύνης και αξιοπιστίας.
Μέχρι στιγμής, τίποτα δεν προοιωνίζεται κάτι τέτοιο.
Στράτος Φαναράς
Πρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος
Metron Analysis S.A.
Η ταυτότητα της έρευνας
Θέμα:Τετραμηνιαία συνδρομητική ποσοτική έρευνα.
Δημοσίευση:ΜΜΕ
Χρόνος διεξαγωγής:15/11 έως 03/12/2012.
Τύπος έρευνας:Τετραμηνιαία συνδρομητική ποσοτική έρευνα με προσωπικές συνεντεύξεις σε νοικοκυριά με χρήση κάλπης και ημιδομημένου ερωτηματολογίου που περιελάμβανε και ανοικτές ερωτήσεις.
Περιοχή έρευνας:Το σύνολο της χώρας, συμπεριλαμβανομένων της Κρήτης και των νήσων Αιγαίου/Ιονίου.
Μέγεθος δείγματος:Το σχεδιασθέν μέγεθος του δείγματος ήταν 2.000 και το επιτευχθέν 2.001 πολίτες-ψηφοφόροι ηλικίας 18 ετών και άνω.
Μέθοδος δειγματοληψίας:Η επιλογή του δείγματος έγινε με τη μέθοδο της Τρισταδιακής δειγματοληψίας.
Σταθμίσεις:Προκειμένου να εξισορροπηθούν τυχόν παράγοντες μεροληψίας το δείγμα σταθμίστηκε εκ των υστέρων ως προς το φύλο, την ηλικία, την αστικότητα και την εκλογική συμπεριφορά των ερωτώμενων (Βουλευτικές 2012).
Σημ: Η επιλογή των γραφημάτων της έρευνας που παρουσιάζονται εδώ είναι ενδεικτική και έγινε από την A.V.
13°
