Η πιο μεγάλη μπόρα είναι η φόρα

Στις καλές μέρες όλα μας φαίνονται ρόδινα και στις άσχημες όλα μαύρα. Σχεδόν ποτέ όμως τα πράγματα δεν είναι όπως μας φαίνονται γιατί υπάρχει και η άλλη όψη. Ο μεσαίωνας ήταν μια περίοδος σκότους για τους Ευρωπαίους, για κάποιους άλλους όμως μπορεί να ήταν μια περίοδος ακμής. Εξάλλου τον Μεσαίωνα ακολούθησε η Αναγέννηση. Προχθές η Ιρλανδία αποτελούσε το οικονομικό θαύμα, χθες κατέρρευσε, σήμερα επιστρέφει. Σήμερα η Ελλάδα παραπαίει, η Γερμανία ανθεί, η Ευρώπη ταλαντεύεται, αύριο όμως; Παρότι οι μεταρρυθμίσεις άργησαν, δεν έγιναν ακόμη, ή συναντούν ισχυρές αντιστάσεις στη εφαρμογή τους. Παρότι δεν φαίνεται ότι πολλοί συμπολίτες μας να έχουν ακόμη συνειδητοποιήσει ότι σημαντικές αλλαγές συμβαίνουν μόνον όταν ρισκάρουμε, κάνοντας εντελώς διαφορετικά απ’ όπως έχουμε βολευτεί να κάνουμε, αφού η ζωή είναι ή περιπέτεια ή τίποτα. Παρ’ όλα αυτά η κρίση έχει αναμφισβήτητα και θετικές όψεις και συνέπειες για την Ελλάδα.

Σύμφωνα με τη EUROSTAT η άνοδος των ελληνικών εξαγωγών κατά το πρώτο οκτάμηνο του 2012 ανήλθε στο 11%, ενώ και οι εισαγωγές μειώθηκαν κατά 13%. Το εμπορικό ισοζύγιο προσφέρει ένδειξη βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας ανάμεσα στις οικονομίες της ευρωζώνης. Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση ''Doing Business'' από την Παγκόσμια Τράπεζα που ''βαθμολογεί'' 185 χώρες σε 10 τομείς, όπως έναρξη μιας επιχείρησης, ηλεκτροδότηση της, εφαρμογή των συμβάσεων, απαιτούμενο χρόνο για οικοδομική άδεια, διαδικασίες για εξυγίανση, διαφάνεια και προστασία των επενδυτών κ.α., μέσα στον τελευταίο χρόνο η Ελλάδα ''ανέβηκε'' 22 θέσεις προς την κορυφή, «πιάνοντας» την 78η θέση, με αποτέλεσμα να είναι μεταξύ των 10 χωρών παγκοσμίως που έχουν παρουσιάσει βελτίωση στις επιχειρηματικές συνθήκες. Πέρυσι τέτοια εποχή ήταν στην 100η θέση.

Μετά τις εκλογικές αναμετρήσεις του 2012 εμφανίζεται σταθερή και ικανοποιητική επιστροφή των τραπεζικών καταθέσεων, το τελευταίο κύμα της μετανάστευσης αρχίζει σιγά – σιγά να στέλνει πίσω στην πατρίδα χρήματα, ενώ άρχισαν να εμφανίζονται Έλληνες της διασποράς που επιστρέφουν, αλλά και μη Έλληνες που τώρα βρίσκουν την Ελλάδα πιο ελκυστική και επιθυμούν να εγκατασταθούν και να επενδύσουν στη χώρα μας. Στο επιχειρηματικό επίπεδο, η πρόσφατη συμφωνία της κινεζικής COSCO στον Πειραιά, -για την οποία είχαμε δεχθεί σφοδρή κριτική και λυσσαλέα αντίσταση-, με τη Hewlett Packard και την ΤΡΕΝΟΣΕ και η απόφαση της UNILEVER-ΕΛΑΙΣ για παραγωγή 110 νέων προϊόντων στην Ελλάδα, αποτελούν ενδείξεις. Ομοίως με τη Friesland.

Πράγματι, σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, στο τέλος του 2012, η απώλεια ανταγωνιστικότητας που υπέστη η Ελλάδα την περίοδο 2001-2009 θα έχει πλήρως αναπληρωθεί, ενώ ο στόχος της μείωσης του κόστους εργασίας στην παραγωγική οικονομία κατά 15% για την περίοδο 2012-2014 θα έχει επιτευχθεί. Η δημοσιονομική σταθεροποίηση παρά τις πολύ δύσκολες οικονομικές και πολιτικές συνθήκες, είναι η μεγαλύτερη που έχει γίνει σε χώρα της ΕΕ τα τελευταία 30 χρόνια, αφού το έλλειμμα του προϋπολογισμού υποχώρησε εν μέσω ύφεσης κατά 6 ολόκληρες μονάδες από τον Μάιο του 2010. Μόνον στον τομέα της υγείας εξοικονομήθηκε €1δις και αναμένεται νέα εξοικονόμηση €800εκ. μέχρι το 2014, ελέγχοντας επιτέλους την υπερσυνταγογράφηση και την απάτη. Τα νοσοκομεία άρχισαν να υποβάλλουν ισολογισμούς. Οι αλλαγές στο ασφαλιστικό σύστημα το 2010 και η σύνδεση του με το προσδόκιμο ζωής εξασφάλισαν τη μεσο-μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του. Ήρθη ένας αριθμός περιορισμών στα κλειστά επαγγέλματα, με αποτέλεσμα μικρότερο κόστος και ποιότητα για τον πολίτη και περισσότερη δικαιοσύνη και ευκαιρίες για όλους. Ενισχύθηκαν η Επιτροπή Ανταγωνισμού και η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας και αναδιαρθρώθηκαν ο ΟΣΕ και ΤΡΕΝΟΣΕ, ενώ αναμένεται κύμα ιδιωτικοποιήσεων.

Αλλά και καθημερινές συνήθειες αλλάζουν. Η χρήση των μέσων μαζικής μεταφοράς αυξήθηκε κατά 20-30%, οι άνθρωποι περπατάμε περισσότερο, ποδήλατο, περισσότερα άτομα ανά αυτοκίνητο, μείωση των αυτοκινήτων ανά οικογένεια, λιγότεροι νεκροί και τραυματίες σε τροχαία, κάθετη πτώση στα εισαγόμενα ακριβά καταναλωτικά προϊόντα, την τάση επίδειξης και τα πολυδάπανα ταξίδια αναψυχής χωρίς ουσία και ποιότητα, ελαχιστοποίηση των περιττών, έκλεισε μεγάλος αριθμός κέντρων χυδαίας διασκέδασης, εξορθολογισμός της καθημερινής μας συμπεριφορράς. Οι αιρετοί κάθε είδους, όπως και οι δημόσιες δαπάνες ελέγχονται πολύ πιο προσεκτικά, κρούσματα διαφθοράς αρχίζουν να τιμωρούνται, στοχοθετούμε όσους παραμένουν αργόμισθοι στο δημόσιο, απατεώνες συνταξιούχοι, ανάπηροι κ.λπ., προνόμια συντεχνιών διαρρηγνύονται, δημιουργούμε σταδιακά συνείδηση φορολογούμενου και ταυτόχρονα μαθαίνουμε να ελέγχουμε την εξουσία και όχι να την προσεταιριζόμαστε δι’ ίδιον όφελος όπως στο παρελθόν. Είναι άραγε επιλήψιμα ή μήπως αμελητέα όλα αυτά;

Πιστεύει κανείς στα σοβαρά, ότι οτιδήποτε απ’ αυτά θα είχε επιτευχθεί αν δεν είχε συντρέξει εξωγενώς η οικονομική κρίση; Οι επιπτώσεις της, είναι πράγματι, βαρύτατες προς το παρόν και η έκβαση της αλλαγής φαντάζει αβέβαια. Οι πολιτικοί, οι πολιτικές και η νοοτροπία που μας οδήγησαν εδώ πρέπει να τεθούν πάραυτα στο περιθώριο, τα κατεστημένα κόμματα να διαλυθούν ή να μετασχηματιστούν ολοκληρωτικά. Δεν θα είναι εύκολο, μεταξύ των επίδοξων σωτήρων, των ακραίων και ολοκληρωτικών, των «άφθαρτων» και δήθεν άμομων κομμάτων, να διακρίνουμε εκείνους που πολύ σύντομα δεν θα γίνουν χειρότεροι από εκείνους από τους οποίους τώρα θέλουμε επειγόντως να απαλλαγούμε και δεν θα κινδυνεύσουμε περισσότερο.

Ας μην ξεχνάμε όμως: «when anything else fails the future still remains», ακόμη κι όταν όλα φαίνονται να έχουν χαθεί το μέλλον παραμένει εδώ, ανήκει δε κατά προτεραιότητα σ' εκείνους που το προετοιμάζουν. Αντισταθμίζουμε τα δεινά με περισσότερο νοικοκύρεμα και δημιουργικότητα στα του οίκου μας και με περισσότερη συλλογική συμμετοχή, εθελοντισμό και προσφορά σε όσους μας έχουν περισσότερο ανάγκη. Όχι καταστρέφοντας κι αυτά που μας απέμειναν και όχι επενδύοντας στον αλληλοσπαραγμό και τη φαιοκόκκινη αναρχία. Η πιο ακατάλληλη στιγμή για να σταθμίσει κανείς τα υπέρ και τα κατά μιας μετακόμισης είναι ενόσω αυτή διαρκεί. Πήραμε φόρα κι αυτή είναι η πιο μεγάλη μπόρα στην κατηφόρα. Το πιο βαθύ σκοτάδι είναι λίγο πριν αρχίσει το ξημέρωμα. Και η ελπίδα δεν είναι ένα ευσεβής πόθος, προϊόν ενός αφηρημένου συναισθήματος, είναι πάνω απ’ όλα θετική ενέργεια.

*Ο Νίκος Γιαννής εργάζεται στις Βρυξέλλες στον τομέα της αναπτυξιακής βοήθειας προς τις αναπτυσσόμενες χώρες