Όταν ο Κάρολος έκλαιγε

Για τον Σλαβόι Ζίζεκ, το παιδί του Μακαβέγιεφ, η Ελλάδα είναι ένα πειραματόζωο διά του οποίου ο παγκόσμιος καπιταλισμός επιχειρεί τη μετάλλαξη του συστήματος στην επόμενη φάση του. Δηλαδή, της απόλυτης κυριαρχίας του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος.

Για τον Σλοβένο μετα-μαρξιστή αυτή η μετάλλαξη εξαρτάται από το ρυθμό απολιτικοποίησης των κοινωνιών. Πριν από ακριβώς δύο εβδομάδες, ο Κωνσταντίνος Τσουκαλάς με άρθρο του στην «Εφημερίδα των Συντακτών» αποτύπωνε στο χαρτί με κοινωνιολογική προσέγγιση την ίδια διατύπωση. Αν ο Νίκος Πουλατζάς βρισκόταν ακόμη μεταξύ μας θα διατύπωνε πάνω-κάτω τις ίδιες σκέψεις, ενδεχομένως ακόμη πιο προχωρημένες. Αν παρακολουθήσει κάποιος το «ίχνος» της βίας στα underground video του Ρομάν Γαβρά, ιδίως στα δύο τελευταία, θα διαπιστώσει πως ο συνδετικός κρίκος μεταξύ της απολιτικοποίησης και της εξάπλωσης της κατασταλτικής καθημερινότητας γίνεται είτε με την ενίσχυση του ρόλου θεσμικών κατασταλτικών μηχανισμών, Αστυνομία - Ειδικές Δυνάμεις - Δικαιοσύνη, είτε διά της εμπλοκής ομάδων κρούσης ναζιστικών οργανώσεων ή «οπαδικών» γκρουπούσκουλων που διαβιούν σε καθεστώς κοινωνικής αφασίας (χούλιγκαν κ.ά.).

Πρόκειται για την αντικατάσταση ενός συλλογικού μοντέλου αντίληψης της κοινωνικής συνοχής από το μοντέλο της απόλυτης ατομικότητας με τη μορφή του καθαρού φιλοτομαρισμού. Στις παρυφές αυτής της συμπεριφοράς έχουν στήσει παγανιά δύο γονιδιακά ένστικτα, αυτό της υπαγωγής σε μία εντελώς θολή συλλογική αντίληψη περί ταυτότητας (εθνικισμός - φυλετισμός) και εκείνο της ατομικής επιβίωσης σε βάρος του δημοκρατικού ήθους.

Η δεύτερη συνιστώσα προϋποθέτει τη σταδιακή αποδόμηση του συνόλου της αντίληψης περί συλλογικού δημοκρατικού μοντέλου, που αρχίζει από το πολιτικό σύστημα, εξαπλώνεται στην εκπαίδευση, διαπερνά την κοινωνία διά μέσου της συστηματικής ομαδοποίησης κάθε έκφρασης ανυπακοής στο όνομα πάντα του τάχα μου δημοκρατικού δικαιώματος, για να καταλήξει στη συλλογική αναβάθμιση, σε μοντέλο συνύπαρξης, της απόλυτης ανομίας.

Δυστυχώς, για τον Σλοβένο φιλόσοφο που αντιλαμβάνεται τη σημερινή ελληνική πραγματικότητα ως πράξη αντίστασης του «πειραματόζωου» στις επιλογές του κυρίαρχου χρηματοπιστωτικού συστήματος, η ανομία, η συστηματική νομιμοποίηση κάθε έκφρασης ανυπακοής, σε συνδυασμό με την πολιτική αφασία του τύπου «δεν πληρώνω», «μας ψεκάζουν», «στο Γουδί», «λαϊκά δικαστήρια», «ο κουτσός», «όχι ρομά στα σχολεία», «ψηφίζω τον... κανένα», «είναι όλοι τους ίδιοι», «να πάνε όλοι φυλακή», «η χούντα δεν τελείωσε το ’73».΄Ολα τα παραπάνω, συνδυαστικά, καταλήγουν στη διαμόρφωση ενός υπερσυντηρητικού χυλού, ο οποίος, αγαπητέ Σλαβόι Ζίζεκ, δεν συγκροτεί μέτωπο αντίστασης. Αντιθέτως, χτίζει το οικοδόμημα του νέου μείγματος ολοκληρωτισμού που ακροβατεί μεταξύ του φαιού εθνικιστικού ναζισμού και του κόκκινου κρατικιστικού μετα-σταλινισμού, με την εισαγωγή στο μείγμα και μιας μικρής δόσης κάποιου θεϊκού θελήματος (μητροπολίτης Καλαβρύτων Αμβρόσιος και Πειραιώς Σεραφείμ, επί παραδείγματι).

Παρακολουθήστε, αν θέλετε, τη μαζική δραπέτευση δημοσίων υπαλλήλων από τις κρατικές υπηρεσίες, λόγω περικοπών στο εφάπαξ και τις συντάξεις, την αποκρουστική συνδικαλιστική αντίδραση του ρετιρέ των υπαλλήλων της Βουλής, την παραίτηση σε τέτοιους καιρούς των στελεχών της Τραπέζης Ελλάδος, τη συγκρότηση μετώπου των υπαλλήλων της τοπικής αυτοδιοίκησης, όλων των βαθμίδων, με τη σιωπηρή ή με εμφανή συμμετοχή δημάρχων. (Πρόκειται για το σημαντικότερο πυρήνα διαφθοράς στην ελληνική - θεσμική οικονομική πραγματικότητα σύμφωνα με όλες τις μελέτες και αναλύσεις.)

Ο κοινός παρανομαστής όλων αυτών των αντιδράσεων δεν είναι μία αντιστασιακή δραστηριότητα στην επέλαση του διεθνούς τραπεζικού κεφαλαίου επί του πτώματος του πειραματόζωου ΕΛΛΑΣ, αλλά αντιθέτως η προάσπιση όλων των διά της διαπλοκής και συλλογικού ωχαδερφισμού αποκτηθέντων μέσω της μαφιόζικης εκδοχής του συνδικαλισμού, όπως αυτός εφαρμόζεται από τις ισχυρές Unions στις ΗΠΑ. Είναι το αποτέλεσμα του παντρέματος του μεταπολιτευτικού λαϊκισμού με τις πρακτικές του Αλ Καπόνε στο συνδικάτο των λιμενεργατών στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Είναι η απόλυτη συστημική υπαγωγή των κοινωνικών φορέων στο μοντέλο συνδιαλλαγής μεταξύ οικονομίας και πολιτικής, όπου η πρώτη κυριαρχεί και η δεύτερη απλώς εκτελεί.

Την «απολιτικοποίηση των μαζών» την υλοποίησε προ πολλού η συνδικαλιστική εκδοχή της ενσωμάτωσης του συνδικαλισμού στο πολιτικό σύστημα, ως μοχλού συνδιαλλαγής και διασφάλισης εξουσίας και οικονομικής ευμάρειας, ατομικής και... συντεχνιακής.

Ο Σλαβόι Ζίζεκ και οι φίλοι του στη Λιουμπλιάνα αντιλαμβάνονται την αντίσταση στον επερχόμενο φασισμό του χρηματοπιστωτικού συστήματος ως πράξη συνειδητή, συλλογική και παρεμβατική. Έκανε εντύπωση η πρόσφατη μαζική κάθοδος των Σλοβένων διανοουμένων στις λεωφόρους της Εμόνα, όπως λεγόταν παλιά η πρωτεύουσα της χώρας. Εκτέθηκαν όλοι, σκηνοθέτες, μουσικοί, ζωγράφοι, καθηγητές πανεπιστημίων, συγγραφείς και ποιητές. Δεν έλειψε κανένας από το ραντεβού ανασυγκρότησης ενός κοινού τόπου αναφοράς στην κοινωνία της Σλοβενίας, που ταλαιπωρείται και αυτή.

Έχουν ένα αβαντάζ οι Σλοβένοι. Υπήρξαν μεταξύ τους άνθρωποι που ήταν παρτιζάνοι, που πολέμησαν τον Χίτλερ και τον Στάλιν, κάποια στιγμή τα έβαλαν και με τον Τίτο, όχι όλοι βέβαια, για να καταλήξουν να ξεφύγουν από τη μέγγενη του Μιλόσεβιτς. Με λίγα λόγια, διαθέτουν μία διαχρονική εμπειρία αλλά και μία παράδοση αιρετικής μεν, αλλά μαρξιστικής σκέψης. Ο κ. Σλαβόι Ζίζεκ θα πρέπει να αντιληφθεί ότι είναι προνομιούχος. Διαχειρίζεται ένα παρελθόν και ένα παρόν που δεν έχει καμία σχέση με την αποσύνθεση της διανόησης και την εξατομίκευση (κατάρρευση) των μοντέλων κοινωνικής συνοχής που χαρακτηρίζουν την ελληνική πραγματικότητα από τα τέλη της δεκαετίας του ’80, όταν η πολιτική πέρασε στη φάση του «κοσκωτισμού», πρώτο στάδιο που θα οδηγούσε με μαθηματική ακρίβεια στην απολιτικοποίηση του κοινωνικού ιστού της ελληνικής κοινωνίας. 

Υ.Γ. Ο τίτλος προέρχεται από τη σκηνή στο «Sweet Movie» του Μακαβέγιεφ, όπου ο Καρλ Μαρξ ως γλυπτό σε ακρόπρωρο εμφανίζεται να χύνει ένα δάκρυ.