Αίμα, πετρέλαιο και Ισλάμ

Πριν από δύο µήνες εντοπίσθηκε κοντά στην Κρήτη πλοίο φορτωµένο µε όπλα και σφαίρες τουρκικής κατασκευής και µε προορισµό τη Συρία ή τη Λιβύη, δεν έχει τόσο σηµασία, αφού φαίνεται πως τέτοια φορτία πηγαινοέρχονται καθηµερινά στα βρόµικα νερά της Μεσογείου. Από τη στιγµή που το πλοίο ξεκίνησε από το Ισκεντερούν, Ιούλιος 2015, άλλαξε σηµαίες, λιµάνια, πληρώµατα και διαβατήρια ώστε να σβηστούν τα ίχνη του, αλλά κάτι στράβωσε και συνελήφθη από τις διωκτικές αρχές. Στο συµβάν αυτό, κατά το ρεπορτάζ, κεντρικό ρόλο φέρεται να έχουν διαδραµατίσει Έλληνες επιχειρηµατίες, που µε τις γνωστές εταιρείες φαντάσµατα και τα πειρατικά τους σκάφη ξεφορτώνουν εξοπλισµό σε ισλαµιστικές οµάδες και φορτώνουν για τη µαύρη αγορά πετρέλαιο από τις περιοχές που ελέγχουν, κύρια στη Συρία και το Ιράκ. Την υπόθεση έχει αναλάβει ο εισαγγελέας...

Με τα χρήµατα από το πετρέλαιο, αλλά και τις πειρατείες, τις οµηρίες ανθρώπων, το πλιάτσικο σε τράπεζες, τα ναρκωτικά και άλλα ευγενή προϊόντα, ο ISIS και οι παραφιάδες της Αλ Κάιντα πληρώνουν τα µισθοφορικά σώµατα στα πεδία των ιερών µαχών, καθώς και τους µαχητές που πετσοκόβουν τον κόσµο στα παρισινά καφέ, αλλά και στο Ναϊρόµπι, την Τύνιδα, το Μαλί, κι ακόµα µακρύτερα στο Σαµάλ των Φιλιππίνων.

Κατά περίεργο τρόπο η επικράτεια του λεγόµενου ισλαµικού τόξου σχεδόν ταυτίζεται µε αυτήν των πετρελαιοπηγών που ξεκινούν από τη Νιγηρία και την Αλγερία και διά της διακεκαυµένης Μέσης Ανατολής καταλήγουν στην Ινδονησία. Αν η σύµπτωση δεν είναι τυχαία, τότε προκύπτει εύλογα το συµπέρασµα ότι ο ιερός πόλεµος του Τζιχάντ δεν είναι τίποτα άλλο από µια τεράστια επιχείρηση ελέγχου των πλουτοπαραγωγικών εδαφών που προέκυψαν από την κατάρρευση των παλιών καθεστώτων τύπου Σαντάµ και Καντάφι, από τη διαφαινόµενη διάλυση της Συρίας, από το χάος που έφερε η Αραβική άνοιξη.

Οι υποψήφιοι διάδοχοι των απερχόµενων ολοκληρωτισµών προβάλλουν τώρα το δικό τους αποτρόπαιο αφήγηµα, το χτισµένο πάνω σε ένα διαχρονικό φονταµενταλισµό, αυτόν του Ισλάµ, µε τον ίδιο τρόπο που ο χιτλερισµός χρησιµοποίησε το φυλετισµό και οι κοµµουνιστές την ιστορική προτεραιότητα των προλετάριων. Όµως, ενώ προβάλλεται κατά κόρον η υπόθεση ενός θρησκευτικού και πολιτιστικού πολέµου, αυτό δεν είναι παρά το προκάλυµα ενός καθαρά οικονοµικού πολέµου, καθώς και της λυσσαλέας προσπάθειας επιβίωσης των παλιών συµµοριών στην εποχή της ενδεχόµενης αναδιανοµής των εξουσιών σε ένα κατ’ εξοχήν ρευστό γεωπολιτικό χώρο.

Είναι λοιπόν ένας κλασικός πόλεµος, αν και τα µέσα διαφέρουν. Όπως διαφέρουν και οι διαθέσεις/προσεγγίσεις των επί µέρους παικτών στις συµµαχίες που φαίνεται να συγκροτούνται γύρω από τα όσα διαδραµατίζονται στην κεντρική σκηνή των επιχειρήσεων. Και βεβαίως όλοι καταδίκασαν την τροµοκρατία, αλλά όχι ακριβώς τον πόλεµο. Με πρώτη την Τουρκία, που έχει εθνοτικά προβλήµατα και ενδιαφέροντα στην περιοχή (Κούρδοι, Τουρκµένοι) όσο και επιχειρηµατικά (όπλα και λαθραίο εµπόριο πετρελαίου). Η υποστήριξη γίνεται είτε µε το πρόσχηµα της ανθρωπιστικής βοήθειας προς τους παραµεθόριους πληθυσµούς –όπως άλλωστε αποκάλυψε η «Τζουµχουριέτ», που τώρα παραπέµπεται σε δίκη για διαρροή στοιχείων που σχετίζονται µε την εθνική ασφάλεια– είτε µέσω της δηµιουργίας διαδρόµων µεταφοράς του πετρελαίου από τις περιοχές που ελέγχει ο ISIS προς την Τουρκία οδικώς ή από τη θάλασσα. Επί του τελευταίου έχει εµπλακεί και το όνοµα του γιου του Ερντογάν που κάνει εφοπλιστικές µπίζνες στην περιοχή. Την κατηγορία ότι η Άγκυρα στηρίζει τον ISIS την εξέφρασε πλέον και επισήµως ο Πούτιν µετά την κατάρριψη του αεροσκάφους. Όµως η Ρωσία δεν αποφασίζει να συνταχθεί µε το δυτικό άξονα, αφού ο βασικός της στόχος ήταν η στήριξη του Άσαντ και η διατήρηση µιας επιρροής στη Μέση Ανατολή. Όσο για τη Δύση, ενώ σωστά αντιδρά στα τροµοκρατικά χτυπήµατα, δεν έχει κανένα σενάριο ούτε για τον πόλεµο, ούτε για τη µετά τον πόλεµο εποχή, αφού προς το παρόν και καθώς αυτός παρατείνεται, είναι ένας πόλεµος που συµφέρει. Πρώτον επειδή διατηρείται ο κύκλος δραστηριοτήτων της βιοµηχανίας εξοπλισµών και δεύτερον επειδή προς το παρόν οι τιµές του πετρελαίου παραµένουν σε χαµηλά επίπεδα (και µάλιστα µε τάσεις καθοδικές!).

Βέβαια, οι επιθέσεις στο Παρίσι και το απίστευτο προσφυγικό κύµα άλλαξαν τελείως την ατζέντα. Κανείς τώρα δεν µπορεί να κάτσει µε σταυρωµένα τα χέρια. Ο πόλεµος µεταφέρεται από τον ISIS στην καρδιά της Ευρώπης µε στόχο αφενός να προκαλέσει σύγχυση στον αντίπαλο –ως ένα βαθµό η ρωσοτουρκική αντιπαράθεση ήταν αποτέλεσµα αυτής της επιλογής– και αφετέρου να διοχετεύσει µια ισχυρή δόση δηλητηριώδους φανατισµού στα θύµατα της δικής του προπαγάνδας: οι επόµενοι αυτόχειρες-δολοφόνοι θα έχουν πειστεί ότι όλα ήταν γραµµένα στο κοράνι. Δολοφόνοι που ήδη κυκλοφορούν ανάµεσά µας αφού οι κάµερες στα αεροδρόµια δεν µπορούν να διακρίνουν τον καλό από τον κακό µουσουλµάνο.

Να κλείσουµε τα σύνορα; Να επιβάλουµε προσωρινή άρση των δηµοκρατικών δικαιωµάτων; Να ξεχάσουµε τον Μάη; Να ξαναδούµε την εικόνα, προτείνει η Σώτη Τριανταφύλλου σε ένα ακόµη (εξ)αιρετικό δοκίµιο 360 σελίδων που µε τίτλο «Πλουραλισµός, Πολυπολιτισµικότητα, Ενσωµάτωση, Αφοµοίωση» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη. Περιττό να πω ότι το βιβλίο αποκτά µια δραµατική επικαιρότητα, αλλ’ αυτό ήταν µάλλον συµπτωµατικό: δεν φαντάζοµαι ότι θα µπορούσε να προβλέψει αυτά που συνέβησαν λίγες µέρες µετά την εµφάνισή του στα ράφια των βιβλιοπωλείων. Εξάλλου ο στόχος της δεν είναι δηµοσιογραφικός. Θέλει να ταράξει τα νερά και να κλονίσει, έστω για λίγο, τις εγκατεστηµένες, εδώ και δεκαετίες, θεωρήσεις περί του «πολιτικώς ορθού». Αυτές δηλαδή που εισήγαγε, υποστήριξε και εφάρµοσε µια ενοχική Δύση και µια ηττοπαθής Αριστερά ως ερµηνεία για την έξαρση του ισλαµικού εξτρεµισµού, τη στιγµή µάλιστα που ήδη διανύουµε την τρίτη γενιά του µεταναστευτικού ρεύµατος προς την Ευρώπη και θα έπρεπε λογικά οι αντιθέσεις να είχαν αµβλυνθεί. Κάθε άλλο λέει η Σ.Τ και η πραγµατικότητα την επιβεβαιώνει: οι πολιτικές της πολυπολιτισµικότητας έχουν αποτύχει και είναι κι επικίνδυνες, σε αντίθεση µ’ αυτές της ενσωµάτωσης και της αφοµοίωσης που είχαν επιτύχει στην κατεξοχήν χώρα µετανάστευσης, τις ΗΠΑ – που µάλιστα συγκροτήθηκε µέσα από τη σύντηξη των µεταναστευτικών επεισοδίων, θα πρόσθετα.

Το σύγγραµµα, µέσα από ένα καταιγισµό βιβλιογραφικών αναφορών, προσθέτει πολλά στα επιχειρήµατα όσων δεν θέλουν να κοιµούνται ήσυχοι (;) πάνω στις επισφαλείς τους βεβαιότητες. Για παράδειγµα κρατάω την αναφορά στον Paul Cliteur (Ολλανδό φιλόσοφο και συγγραφέα) που υποστηρίζει ότι η «πολυπολιτισµικότητα είναι µια απαράδεκτη ιδεολογία πολιτικού σχετικισµού η οποία οδηγεί στην αποδοχή βάρβαρων πρακτικών... που µεταφέρουν στο δυτικό κόσµο οι µετανάστες: βρεφοκτονία, βασανιστήρια, δουλεία, καταπίεση των γυναικών, οµοφυλοφοβία, ρατσισµό, αντισηµιτισµό, συµµορίες αυτοδικίας, κλειτοριδεκτοµή, κακοποίηση των ζώων». Κατά παράδοξο τρόπο ο µεγάλος εθνολόγος Claude Levi Strauss έχει µια εξίσου επιθετική ερµηνεία, εξήντα χρόνια νωρίτερα. Παράδοξο γιατί αφιέρωσε τη ζωή του στην αποθέωση της αξίας των παλιών πολιτισµών. Γράφει λοιπόν στους «Θλιµένους τροπικούς»: «Χρειάστηκε να συναντήσω το Ισλάµ για να κατανοήσω τον κίνδυνο που απειλεί σήµερα τη γαλλική σκέψη».

Η Ευρώπη, λέει η Σώτη Τριανταφύλλου, δεν συγκροτήθηκε πάνω στην πολυπολιτισµικότητα, τη διατήρηση δηλαδή της ετερογένειας των εθνοτήτων και των φυλών µέσα στα όρια ενός virtual εθνικού κράτους. Συστατικό στοιχείο της ταυτότητάς της είναι η διαπολιτισµικότητα, δηλαδή η διασταύρωση των πολιτισµών και εντέλει η δηµιουργία µιας νέας ποιότητας, αυτής που αποκαλούµε δυτικό πολιτισµό. Του οποίου συστατικό στοιχείο δεν είναι η υπεράσπιση της διαφορετικότητας που συχνά οδηγεί στη βαλκανοποίηση και τον πόλεµο, αλλά ο πλουραλισµός, δηλαδή η άρνηση των δογµατισµών, της θρησκοληψίας και των φανατισµών, µε άλλα λόγια η διαµόρφωση των όρων για την επίτευξη της ανεκτικότητας και της αναγνώρισης του άλλου. Βασικό στοιχείο της φιλελεύθερης/πλουραλιστικής κοινωνίας είναι ο διαχωρισµός της εκκλησίας από το κράτος και η απελευθέρωση της κοινωνίας από τον πολιτικό εξαναγκασµό (κάτι που συνέβαινε στον υπαρκτό σοσιαλισµό).

Όµως ας µη φτάσουµε στο άλλο άκρο, προς το οποίο διολισθαίνει η συγγραφέας περί το τέλος του βιβλίου. Όχι από το φόβο µην κατηγορηθούµε για ενδοτισµό σε δεξιόστροφες παρεκκλίσεις, αλλά γιατί εδώ που φτάσαµε, καµιά απόλυτη στάση δεν µπορεί να είναι αποτελεσµατική. Η αναθεώρηση της οικογενειακής επανένωσης, η δηµογραφική ποσόστωση, οι οµαδικές απελάσεις δυνάµει επικίνδυνων ή/και θρησκευτικών καθοδηγητών και το κλείσιµο των τζαµιών µπορεί και να φέρουν το αντίθετο αποτέλεσµα. Άσε που ανοίγουν το δρόµο για επέκταση των περιορισµών και σε άλλες κοινωνικές και πολιτικές οµάδες ή/και ειδικές κατηγορίες µεταναστών. Μια νέα πολιτική εσωτερικής ασφάλειας και διεθνούς συνεργασίας είναι επιβεβληµένη, θα έπρεπε άλλωστε να είχε ξεκινήσει µετά τους δίδυµους πύργους, δεν ήταν απαραίτητο να περιµένουµε το Μπατακλάν. Όµως θα πρέπει να συµφωνήσουµε: είναι η αναβίωση του ισλαµικού εθνικισµού που τροφοδοτεί την τροµοκρατία ή η σύγκρουση των βουβαλιών στους βάλτους του πετρελαίου; Θα σταµατήσει η στρατολόγηση φανατικών (κατά κύριο λόγο νέων µε διαταραγµένη προσωπικότητα) αν η Ευρώπη αναδιπλωθεί ως προς την ανεκτικότητα που µέχρι σήµερα επέδειξε στο µουσουλµανικό στοιχείο; Ας θυµηθούµε ότι και ο παλαιστινιακός εξτρεµισµός των δεκαετιών του ’70 και ’80 (που άλλωστε άνοιξε το δρόµο για το αντάρτικο εκτός συνόρων και τις επιθέσεις αυτοκτονίας) δεν ηττήθηκε στο ιδεολογικό πεδίο αλλά στο πολιτικό, µετά δηλαδή την εξουδετέρωση του Αµπού Νιντάλ από τον Αραφάτ.

Η σηµερινή κρίση θα υποχωρήσει είτε γιατί το Τζιχάντ θα συντριβεί στρατιωτικά στα σηµερινά µέτωπα, είτε γιατί θα κοπούν οι δίαυλοί του προς τις αγορές, είτε γιατί οι κρυφοί και φανεροί του σύµµαχοι θα µετρήσουν διαφορετικά τα κόστη και τα οφέλη. Η υπόθεση της πολυπολιτισµικότητας vs αφοµοίωση µέσα στον πλουραλισµό θα συνεχίσει να απασχολεί την Ευρώπη, ιδίως µετά και τη δραµατική έκρηξη του µεταναστευτικού/προσφυγικού. Αυτό βέβαια δεν θα µετριάσει ούτε τον πόνο ούτε τη φρίκη των συγγενών των θυµάτων και όσων κατά τύχη γλίτωσαν από την κόλαση της 13ης Νοεµβρίου.

Xάρτης τον οποίο δημοσιοποίησε ο ISIS το 2006 σχετικά με τον εδαφικό στόχο των επιχειρήσεων στη Συρία και στο Ιράκ,

Τα εδάφη που ελέγχει σήμερα στη Συρία (με το καφέ χρώμα) σε υπόβαθρο με τις θέσεις των πετρελαιοπηγών.