Επάγγελμα «λομπίστας»

Ποιο ήταν το προσοδοφόρο επάγγελμα στην Ελλάδα την περίοδο 1995-2010; Το να είσαι «λομπίστας». Ο όρος παραπέμπει στην ονομασία που επινόησαν οι Αμερικανοί τα χρόνια της δεκαετίας του πενήντα για τους «διαμεσολαβητές» των μεγάλων οικονομικών συμφωνιών ανάμεσα στο κράτος και την ιδιωτική αγορά. Συνήθως απόφοιτοι κολλεγίων της Νέας Αγγλίας, με υποτροφίες στα διάφορα Χάρβαρντ και Κορνέλ, τα «χρυσά παιδιά» του American dream έγιναν οι συνδετικοί κρίκοι της πολιτικής με τους κύκλους των μεγάλων συμφερόντων.

Στην Ελλάδα οι λομπίστες απέκτησαν δύναμη μόλις το χρήμα άρχισε να ρέει άφθονο, μόλις δηλαδή τα ίδια τα λόμπι επέτρεψαν πλουσιοπάροχες αμοιβές ικανές να χτίσουν περιουσίες. Συνέπεσε με τη ξαφνική άνθιση του Greek dream, τότε που οι οκτώ στους δέκα Έλληνες βρέθηκαν να βγάζουν λεφτά είτε από το Χρηματιστήριο είτε με ένα σωρό άλλους τρόπους που έδιναν την εντύπωση ότι ζούμε σε μια πάμπλουτη χώρα.

Θυμάμαι ότι ήταν γύρω στα 1994 όταν είδα έναν παλιό φίλο πίσω από κάποιον πανίσχυρο υπουργό. Λίγους μήνες πριν ήταν ένας συντάκτης της σειράς σε κάποια εφημερίδα της εποχής. Δεν είχε πτυχίο, δεν ήταν καν έμπειρος δημοσιογράφος και στεκόταν λίγα βήματα πίσω από τον πολιτικό σαν να ήταν η σκιά του. «Ανέλαβες το γραφείο τύπου;» τον είχα ρωτήσει. «Όχι, όχι», μου είχε πει, «κανονίζω τις επαφές του. Ποιους θα δει, με ποιους θα μιλήσει». Και με αυτόν τον αφελή τρόπο επισφράγισε ένα φαινόμενο που θα το έβλεπα όλο και πιο συχνά τα επόμενα χρόνια.

Μερικούς μήνες αργότερα ο συγκεκριμένος υπουργός απομακρύνθηκε από το πόστο του και τα ίχνη του δημοσιογράφου χάθηκαν για πάντα από τα ραντάρ μου. Μα δεν είναι μια δουλειά για να χτίσεις καριέρα το να «κανονίζεις επαφές». Γι’ αυτό και οι περισσότεροι λομπίστες τη δεκαετία του 2000, τότε που το πράγμα έγινε επιστήμη, φρόντιζαν να μεγαλοπιαστούν με το καλημέρα, θέτοντας τα χρήματα του δημοσίου στις ανάγκες των εκάστοτε «επαφών». Κι έτσι οι αναθέσεις άρχισαν να πέφτουν βροχή κι οι υπερτιμολογήσεις για κάθε έργο εξακοντίζονταν στην στρατόσφαιρα, αφήνοντας ευχαριστημένους τους πάντες που έπαιρναν μέρος στο deal. Μα αυτά είναι εύκολο να τα συνοψίσει κανείς.

Εκείνο που έμοιαζε πάντοτε δύσκολο να φανταστείς ήταν το ειδικό βάρος του λομπίστα. Εδώ δεν υπήρχαν Χάρβαρντ, Κορνέλ και μάστερ στην επικοινωνία ως φερετζές της «ευαίσθητης εργασίας» προς τον αξιότιμο κύριο υπουργό. Υπήρχε μόνο η προσωπική γνωριμία μαζί του. Άλλος κατέβαινε από το χωριό, άλλος άφηνε ένα ασήμαντο δημοσιογραφικό στασίδι, άλλος ήταν μακρινός ξάδελφος. Και στο όνομα αυτών ήταν που η Ελλάδα άρχισε να αιμορραγεί σοβαρά. Τους έβλεπες, ήταν πάντα κάπως μουλωχτοί, αθόρυβοι, κάτι σου θύμιζαν μα δεν ήξερες τι, ωστόσο τους έπαιρνες γραμμή πολύ πριν καθιερωθεί ο όρος «golden boys» να περιδιαβαίνουν σινιαρισμένοι τα βουλεβάρτα της νεοελληνικής ευφορίας, έχοντας τα νύχια του αρπαχτικού καλά καλυμμένα πίσω από τις χαλαρές χειραψίες τους. «Φέρε μου μια πρόταση να την μελετήσω», έλεγαν.

Και εκεί που μέχρι πρότινος μιλούσαν για μπάλα και γκόμενες, τώρα έπαιρναν το κράτος στους ώμους τους για να το οδηγήσουν στην πλήρη ανυποληψία, καλυμμένοι πίσω μια «σύμβαση συμβούλου» που συνήθως χρέωνε μια εντελώς άσχετη υπηρεσία του δημοσίου. Δεν ξέρω τι απέγιναν όλοι αυτοί οι εκατοντάδες άνθρωποι που συνδέθηκαν χωρίς να φανούν με τις μεγάλες μπίζνες των προηγούμενων ετών. Κάνα-δύο βρέθηκαν στη φυλακή, οι υπόλοιποι χάθηκαν σαν να μην υπήρξαν ποτέ.

Το δυστύχημα είναι όμως ότι υπήρξαν. Και ίσως κάποιοι καινούργιοι να υπάρχουν και τώρα, αν και με πιο χαμηλές απολαβές θα ήθελα να ελπίζω, και με διαφορετική ίσως νοοτροπία. Το σίγουρο είναι ότι ο όρος Greek dream πάνω στον οποίο χτίστηκε η πέραση που είχαν οι αφανείς άνθρωποι των λόμπι, αντικαταστάθηκε ιστορικά από έναν άλλο όρο που έχει αφαιρέσει την λέξη dream και στη θέση της έχει βάλει μια άλλη λέξη που μοιάζει ανατριχιαστικά με αναγραμματισμό. Drama. Ποτέ ξανά δύο λέξεις με πέντε γράμματα δεν αποτύπωσαν τόσο πιστά τα κεφάλαια της σύγχρονης ιστορίας μας.