Ρεπορτάζ με..μάτια ξένα

«Θέλω να κάνω ένα ρεπορτάζ για τους μετανάστες, τη Χρυσή Αυγή, την επιχείρηση σκούπα της αστυνομίας, κατάλαβες περίπου ε;» μου λέει η φωνή από την άλλη γραμμή του τηλεφώνου. Είναι και αυτός δημοσιογράφος, από την Αγγλία, ένας από τους εκατοντάδες ξένους ανταποκριτές που έχουν έρθει στη χώρα μας την τελευταία χρονιά για να μπορέσουν να προσπαθήσουν να περπατήσουν λίγο με τα δικά μας παπούτσια και να νιώσουν με κάποιο τρόπο τι γίνεται εδώ στην Ελλάδα. «Κατάλαβα» του λέω και ξέρω ότι μόλις συμφώνησα για άλλη μία φορά να δω τη χώρα μου μέσα από τα μάτια ενός ξένου και συνήθως αυτό τα τελευταία χρόνια έχει αποδειχτεί μία επίπονη διαδικασία. 

Πρώτη μας στάση η πλατεία Ομονοίας. Έχω κανονίσει να κάνουμε περιπολία με τη ομάδα της επιχείρησης «Ξένιος Ζευς». Ο Άγγλος δημοσιογράφος περιμένει κλούβες, βαν, ομάδες αστυνομικών, αλλά στην πραγματικότητα μας υποδέχονται τρεις αστυνομικοί που πεζοί θα μαζέψουν παράνομους μετανάστες από το κέντρο της πόλης. Ο Άγγλος με κοιτάει με απορία, «σίγουρα κανόνισες να ακολουθήσουμε την επιχείρηση “Ξένιος Ζευς”; Αυτό είναι;» Ναι, του απαντάω. Πεζοί ξεκινάμε και οι τρεις αστυνομικοί σταματούν όποιον φαίνεται πιο σκουρόχρωμος και λίγο ταλαιπωρημένος για έλεγχο χαρτιών.

Οι περισσότεροι έχουν κάποιο είδος άδειας παραμονής, αυτό άλλωστε εξηγεί ότι από τους  33.691 αλλοδαπούς που προσήχθησαν από τον Ιούλιο, μόνο 2.984 είναι παράνομα στη χώρα μας. Ρωτάμε τον αξιωματικό πώς του φαίνεται αυτό το νούμερο και αυτός απλά σηκώνει τους ώμους σαν να ξέρει κάτι που εμείς δύσκολα θα μάθουμε. «Ρωτήστε το Αλλοδαπών να μάθετε πώς βγαίνουν όλοι» απαντάει καθώς κοιτάει μία προσωρινή άδεια παραμονής που έχει λήξει εδώ και ένα μήνα.

Ο Τιμόρ από την Ακτή Ελεφαντοστού ορκίζεται ότι η άδειά του ισχύει και πριν προλάβει να πει περισσότερα έχει χειροπέδες στα χέρια κι εμείς περιμένουμε το περιπολικό να περάσει να τον πάρει και να τον πάει στο τμήμα. Και μετά τι γίνεται στον Τιμόρ, ρωτάμε.  «Πάει στη διεύθυνση Αλλοδαπών, ελέγχουν τα στοιχεία του, φωτογραφίζεται, υπάρχουν διερμηνείς εκεί για να διαπιστώσουν όντως την καταγωγή του (πολλοί δηλώνουν άλλη χώρα προέλευσης για να ζητήσουν πολιτικό άσυλο) και μετά, αν όντως δεν έχει χαρτιά, μεταφέρεται σε ένα από τα κέντρα φιλοξενίας που βρίσκονται σε όλη τη χώρα». Ο χρόνος όμως πιέζει, καθώς, όπως μας λέει και ο εκπρόσωπος Τύπου της αστυνομίας Χρήστος Μανούρας, «οι συλληφθέντες μπορούν να παραμείνουν στα κέντρα κράτησης για ένα χρόνο, μετά θα πρέπει να αφεθούν ελεύθεροι». Για αυτό πρέπει να βρεθούν τρόποι να γίνει άμεσα ο επαναπατρισμός τους. 

Και τι θα γίνει με όλους τους μετανάστες που ετοιμάζονται να έρθουν από τη Συρία, σκέφτεται ο Άγγλος. Tο πρωί είχαμε διαβάσει σε έκθεση των Ηνωμένων Εθνών ότι 700.000 θα είναι οι μετανάστες από τη Συρία στις γειτονικές χώρες μέσα στον επόμενο χρόνο, καθώς ο εμφύλιος πόλεμος στη χώρα τους δεν φαίνεται να τελειώνει άμεσα. «Υπάρχουν πολλοί Σύριοι εδώ;» με ρωτάει. Υπάρχουν, λέω διστακτικά και μαθαίνω ότι το μέρος που ζουν οι περισσότεροι Σύριοι στην Αθήνα είναι οι  εργατικές πολυκατοικίες πίσω ακριβώς από το ξενοδοχείο Intercontinental στον Νέο Κόσμο.

Τόσες φορές έχω περάσει από εδώ, σκέφτηκα, αλλά ποτέ δεν είχα συνειδητοποιήσει ότι έχει μετατραπεί σε μία μικρή σύρια γειτονιά. Μπαίνουμε σε ένα από τα σπίτια, στην είσοδο στάζουν σαπουνάδες από το ταβάνι. Στο σπίτι που μας περιμένουν καθαρίζουν για να μας υποδεχτούν και οι τοίχοι είναι τόσο λεπτοί που τα νερά περνάνε δύο ορόφους κάτω. Μέσα στο σπίτι των δύο δωματίων μένουν δύο οικογένειες, 15 άτομα στο σύνολο. Έχουν καθίσει όλοι στο πάτωμα να πουν την ιστορία τους πάνω σε ένα χαλί, μόνη διακόσμηση ένας πίνακας πλεκτός και η σημαία της Συρίας στον τοίχο. 

Μία 33χρόνη μητέρα 2 παιδιών ξεκινάει να μιλάει και είναι θυμωμένη: «Μας είπαν ότι η Ελλάδα είναι δημοκρατική, πολιτισμένη χώρα, το λίκνο του δυτικού πολιτισμού, και για αυτό ήρθαμε εδώ. Αν ξέραμε αυτά που ξέρουμε τώρα δεν θα ερχόμασταν, εδώ τα πράγματα είναι χειρότερα από τη Συρία» λέει η γυναίκα που πριν από πέντε μήνες έχασε τον άντρα της σε εχθροπραξίες στο Χαλέπι και αναγκάστηκε να βρει ένα μέρος για να έχει τα παιδιά της ασφαλή. Η ίδια είχε δεχτεί επίθεση από βόμβα μολότοφ ένα απόγευμα πριν μερικές εβδομάδες, που πετάξανε στο παράθυρό της άγνωστοι. Μας δείχνει το μαυρισμένο τοίχο και η ίδια ακόμα δεν μπορεί να πιστέψει πώς κατάφερε να γλιτώσει αυτή και τα παιδία της.

Ο Μαλίκ, που κάθεται δίπλα της, διακόπτει: «Νιώθω φυλακισμένος εδώ πέρα, δεν μπορώ να βγω από αυτό το διαμέρισμα γιατι φοβάμαι ότι θα με συλλάβει η αστυνομία που δεν έχω χαρτιά, και για να κάνω αίτηση για άσυλο χρειάζομαι μήνες. Πώς θα ζήσω εδώ;». Όντως, η καθυστέρηση στην εξέταση δεκάδων χιλιάδων υποθέσεων που ζητάνε πολιτικό άσυλο στην Ελλάδα είναι τεράστια γιατί είναι πολύ δύσκολο να επιβεβαιωθούν τα στοιχεία τόσων ανθρώπων που έρχονται στη χώρα μας χωρίς χαρτιά.

Βγαίνουμε από το διαμέρισμα με βαριά καρδιά. Ο Άγγλος γυρνάει και με κοιτάει, «έχετε γίνει λίγο ρατσιστές εσείς οι Έλληνες τελευταία;». Με θυμώνει. «Θέλεις να δεις και Έλληνες που νιώθουν εγκλωβισμένοι στην ίδια τους τη γειτονιά» τον ρωτάω; Ίδιο συναίσθημα με τον Μαλίκ, απλά οι λόγοι διαφορετικοί. Μπαίνουμε σε ένα ταξί. Πλατεία Αμερικής, λέω στον ταξιτζή και βρισκόμαστε στην οδό Τενέδου λίγα μέτρα από την πλατεία. Εκεί συναντάμε τη Μ.Μ. Γέννημα θρέμμα της πλατείας, ζει στο πατρικό της σπίτι, ενεργό μέλος του αντιρατσιστικού κινήματος και μία από τους πρωτεργάτες του πολυιατρείου για τους μετανάστες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα.

«Κάθε μέρα δίνω μάχη με τα πιστεύω μου και την πολύ δύσκολη καθημερινότητά μου» μας λέει. «Να, ελάτε να δείτε» και καθώς βγαίνουμε στο μπαλκόνι μάς δείχνει ένα διακινητή ναρκωτικών αφρικανικής καταγωγής λίγα μέτρα από την είσοδο του σπιτιού της να πουλάει τη δόση σε κάποιον χρήστη. «Τα βράδια δεν μπορώ να κοιμηθώ από καβγάδες που στήνουν παράνομες πόρνες έξω από το παράθυρό μου, ενώ το πρωί πρέπει να σπρώξω κάποιο χρήστη ναρκωτικών για να μπω στην πολυκατοικία μου. Δεν συζητάω για τα περιστατικά που μετανάστες τραβάνε από τους λαιμούς ηλικιωμένων κολιέ και φυλαχτά...» «Η κατάσταση είναι πολύ δύσκολη, νιώθουμε εγκλωβισμένοι στα ίδια μας τα σπίτια, η αξία τους έχει σχεδόν εξανεμιστεί, ενώ ακόμα και φίλοι μας φοβούνται να έρθουν να μας επισκεφθούν» μας λέει η κ. Κατερίνα Τόγια, που μένει λίγα μέτρα πιο κάτω. 

Θα ήθελες να συμβαίνει αυτό στο κεντρικό Λονδίνο τον ρωτάω; «Είναι ένα πρόβλημα που δεν έχει αρχή και τέλος» μου λέει αναστενάζοντας.