Τη χρονιά που πέρασε είδαμε ξηρασία στην Αφρική, τυφώνες στη Νοτιοανατολική Ασία, τεράστια κύματα και καταστροφικές πυρκαγιές στην Αυστραλία, παγετώνες να εξαφανίζονται από τα Ιμαλάια και τις Άνδεις.
Τα επιστημονικά δεδομένα δεν μπορούν να αγνοηθούν. Όμως οι δυνατοί του κόσμου σύρθηκαν στην Κοπεγχάγη παίζοντας «πολιτικό πόκερ», βασισμένοι σε στενά εθνικά οικονομικά συμφέροντα.
Η Κοπεγχάγη αποτέλεσε τη μεγαλύτερη πρόκληση για το μέλλον της ανθρωπότητας, οι εκπρόσωποι όμως των βιομηχανικών κρατών και μεγαλύτεροι ρυπαντές του πλανήτη δεν μπόρεσαν να ανταποκριθούν και να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων. Χειρίστηκαν τις συζητήσεις προς όφελος των «ισχυρών οικονομικών παραγόντων» των χωρών τους, αντιμετωπίζοντας τις αντιπροσωπίες των φτωχών κρατών σαν απλούς ακροατές. Αυτήν ακριβώς την εικόνα της απροθυμίας για ανάληψη αποφάσεων και δεσμεύσεων αποτυπώνει το τρισέλιδο σχέδιο συμφωνίας που κυκλοφόρησαν το βράδυ της τελευταίας μέρας της διάσκεψης, καλώντας τους αρχηγούς των κρατών να παραμείνουν σε μια ολονύκτια σύσκεψη για την υπογραφή του.
Σε μια διάσκεψη που ζητούμενο ήταν συγκεκριμένα νούμερα σε επίπεδο μείωσης εκπομπών ρύπων και χρηματοδότησης προς τον αναπτυσσόμενο κόσμο, το αποτέλεσμα όχι μόνο δεν ανταποκρίνεται στις προσδοκίες αλλά είναι ελλιπέστερο σε σχέση με προηγούμενα προσχέδια. Στο τρισέλιδο αυτό αναφέρεται ότι η μέση άνοδος της θερμοκρασίας του πλανήτη θα πρέπει να είναι μικρότερη από 2°C, ενώ δημιουργείται το «πράσινο ταμείο» μέσω του οποίου οι ανεπτυγμένες χώρες θα δεσμευτούν να παρέχουν περίπου 30 δις δολάρια μέσα στα επόμενα τρία χρόνια για τις αναπτυσσόμενες χώρες και 100 δις δολάρια από το 2020. Τα δύο παραρτήματα που συνοδεύουν τη συμφωνία αφορούν αφενός τις μειώσεις των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα των αναπτυγμένων κρατών μέχρι το 2020 και αφετέρου τις θέσεις των αναπτυσσόμενων χωρών σχετικά με τα μέτρα που θα πάρουν για τον περιορισμό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Δεν προβλέπονται, όμως, νομικές δεσμεύσεις ούτε κυρώσεις για τη μη συμμόρφωση των χωρών στη διαδικασία. Επιπλέον δεν περιλαμβάνονται οι στόχοι για τη μείωση των παγκόσμιων εκπομπών στο 50% έως το 2050, στόχος που περιλαμβανόταν σε προηγούμενα προσχέδια, όπως επίσης δεν προσδιορίζεται από πού θα βρεθούν τα χρήματα και πώς θα επιμεριστούν στα αναπτυσσόμενα κράτη.
Όπως ήταν αναμενόμενο η συνθήκη αυτή δεν υπογράφηκε απ’ όλες τις χώρες που συμμετείχαν και με εξαίρεση την Κίνα, που έμεινε ευχαριστημένη, εκπρόσωποι πολλών αναπτυσσόμενων χωρών τη χαρακτήρισαν ως τη χειρότερη της ιστορίας, αφού οδηγεί στον αφανισμό των φτωχών. Για παράδειγμα, αναφορικά με τα νησιωτικά κράτη που πλήττονται από την αλλαγή του κλίματος, μια αύξηση της θερμοκρασίας πάνω από 1,5 βαθμό Κελσίου τα καταδικάζει σε εξαφάνιση και τους κατοίκους τους στους πρώτους περιβαλλοντικούς πρόσφυγες στην ιστορία της γης. Στη δήλωση του Ούγκο Τσάβες ότι «το 7% του παγκόσμιου πληθυσμού, που είναι το πλουσιότερο τμήμα του, ευθύνεται για το 50% των ρυπογόνων εκπομπών, ενώ το 50% των φτωχότερων στο κόσμο ευθύνεται μόλις για το 7% της ρύπανσης» συνοψίζεται η άνιση ανάπτυξη που επικράτησε και οι καταστρεπτικές συνέπειες που είχε για τον πλανήτη.
Η μη λήψη δεσμευτικών αποφάσεων στην Κοπεγχάγη για τη σωτηρία του πλανήτη κατέδειξε πόσο δέσμιες είναι οι κυβερνήσεις από μεγάλα οικονομικά συμφέροντα, που αδυνατούν να διαχειριστούν το χρέος τους απέναντι στις επόμενες γενιές. Οι διαδηλωτές στην Κοπεγχάγη, όμως, και οι ακτιβιστές που βρίσκονταν έξω από το Μπέλα Σέντερ στους -5 βαθμούς έδειξαν ότι η κοινωνία των πολιτών δεν θα χάσει τη δυναμική της, αλλά θα δράσει εξαναγκάζοντας τις κυβερνήσεις στη λήψη αποφάσεων. Άλλωστε αυτό καταδείχτηκε και στη διάρκεια των διαπραγματεύσεων από τη διοργάνωση του Alternative Clima Forum.
Το Clima Forum ήταν ανοιχτό στη συμμετοχή οργανώσεων και πολιτών απ’ όλο τον κόσμο. Αφετηρία των συζητήσεων ήταν ότι η κλιματική αλλαγή δεν αντιμετωπίζεται μόνο με τις νέες τεχνολογίες, αλλά απαιτείται ένας νέος τρόπος σκέψης και νέες ηθικές αξίες. Οι οργανωτές του Forum με τη βοήθεια των χιλιάδων συμμετεχόντων έστειλαν το μήνυμά τους στους κατοίκους της Ασίας, της Αφρικής, της Λατινικής Αμερικής και της Αυστραλίας, που πλήττονται σκληρά από τις συνέπειες της υπερθέρμανσης του πλανήτη, και τους κάλεσαν σε διαρκή δράση. Επίσης στο πρόγραμμα του Forum περιλαμβάνονταν workshops, εκθέσεις και διάφορες εκδηλώσεις, που εστίασαν στην κλιματική αλλαγή με μια πιο ριζοσπαστική οπτική.
Ένας Δανός φοιτητής μού έλεγε ότι φιλοξενούσε σπίτι του ένα φοιτητή από τη Νότια Αφρική, που πήγε στην Κοπεγχάγη ως ακτιβιστής. «Αυτό το έχω κάνει πολλές φορές στο παρελθόν με φοιτητές από άλλα μέρη της γης. Τώρα πια δεν συζητάμε για τις διαφορές των χωρών μας, αλλά για τις ομοιότητες, που είναι κοινές σε όλο τον κόσμο και αφορούν στην κλιματική αλλαγή». Τα λόγια του Δανού φοιτητή είναι ενδεικτικά του ζεστού κλίματος που επικρατούσε στην παγωμένη Κοπεγχάγη. Γι’ αυτό τον Δεκέμβρη του 2009 η Κοπεγχάγη στις καρδιές των χιλιάδων ανθρώπων που βρίσκονταν εκεί ονομαζόταν HOPENHAGEN, η πόλη της ελπίδας. Κρίμα που δεν μπόρεσε να το διατηρήσει και έγινε COPENHAGEN, η πόλη των συλλήψεων και της αστυνομικής βίας.
19°
