Πολιτικη & Οικονομια

Οι Παρολυμπιακοί και ο Διαφωτισμός του Λονδίνου

Kανείς «υπεύθυνος» δεν σκέφθηκε να παρουσιάσει τον Διαφωτισμό ως κομμάτι της ελληνικής ιστορίας.

Γιώργος Σιακαντάρης
ΤΕΥΧΟΣ 403
3’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ

Τι ήταν πάλι αυτό που σκάρωσαν αυτοί οι ξενέρωτοι (για να μη χρησιμοποιήσω τους παλιούς γνωστούς χαρακτηρισμούς του μακαριστού Χριστοδούλου) Άγγλοι; Αυτό το ιμπεριαλιστικό έθνος με την ιστορία μερικών μόνο κουτσοαιώνων, όπου βεβαίως τίποτα αξιόλογο δεν έχει να παρουσιάσει και το μόνο που ξέρει να κάνει είναι να κλέβει τα εκθέματα των άλλων και να τα παρουσιάζει στα μουσεία του;

Τι σκέφθηκαν λοιπόν αυτοί οι αθεόφοβοι, με την τόσο μικρή ιστορία και τον κλεμμένο πολιτισμό; Επειδή λοιπόν εξάντλησαν τη μικρή τους ιστορία στην τελετή έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων, μη έχοντας τι άλλο να πουν, ονόμασαν την τελετή έναρξης των Παραολυμπιακών Αγώνων «Διαφωτισμός». Ανέλαβαν έτσι την προάσπιση των ιδανικών της παγκόσμιας αστικής τάξης, αυτής της εκμεταλλεύτριας τάξης. Αυτής της τάξης που ξεγέλασε ακόμη και τον Μαρξ και την ονόμασε προοδευτική τάξη, η οποία δεν ησυχάζει με την υπάρχουσα κατάσταση.  Αλλά για να σοβαρευτούμε, το μήνυμα της τελετής έναρξης των Παραολυμπιακών Αγώνων ήταν μια ηθική και πολιτισμική ένεση, που τόσο έχει ανάγκη αυτή τη στιγμή η ανθρωπότητα.

Η τελετή μετέφερε στους 80.000 θεατές και στo περίπου ένα δισεκατομμύριο των τηλεθεατών σε όλον τον κόσμο που την παρακολούθησαν το μήνυμα του ανθρώπου του Διαφωτισμού, ο οποίος, όντας ελεύθερος από εξωτερικές εξαρτήσεις, μπορεί να αντιμετωπίσει ακόμα και τις μεγαλύτερες προσωπικές ατυχίες και αναπηρίες (γι’ αυτό βεβαίως χρειάζεται δημόσιο σύστημα υγείας και κράτος πρόνοιας). Αυτή η τελετή μετέφερε στην ανθρωπότητα το μήνυμα της ανακάλυψης των μόνων υπαρκτών θαυμάτων, που δεν είναι άλλα από τα ανθρώπινα θαύματα, αυτά που γεννά η ανθρώπινη έμπνευση, γνώση και ελευθερία. Το θαύμα της επιστήμης, η οποία αν δεν την εμποδίζουν εξωανθρώπινες αυθεντίες (εκκλησία) και κοσμικοί αυταρχισμοί μπορεί να αλλάξει τη μοίρα των ανθρώπων, ακόμη και όταν η φύση έχει «αποφασίσει» να τους δυσκολέψει τη ζωή.

Μέσα από τα μάτια της Μιράντας, ενός κοριτσιού που βρισκόταν καθισμένο σε αναπηρικό αμαξίδιο, πέρασαν όλα τα επιτεύγματα της πιο ωραίας ιστορίας του κόσμου, της ιστορίας του Διαφωτισμού. Μια ιστορία που το Χόλιγουντ των προοδευτικών αστέρων «αμέλησε» να την κάνει ταινία, την έκαναν όμως τελετή έναρξης οι «εκπρόσωποι» της βασίλισσας Ελισάβετ. Μπροστά λοιπόν από τα γεμάτα ελπίδα και προσμονή μάτια της Μιράντας παρέλασαν όλες οι ιδέες, οι εκπρόσωποι αυτών των ιδεών, τα μέσα, τα εργαλεία τους, οι εμπνευστές, αλλά και τα επιτεύγματά τους, κυρίως όμως η διακήρυξη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Με θλίψη όμως σκέφθηκα πως αν θέλαμε εμείς οι Έλληνες να είμαστε οι πραγματικοί συνεχιστές του αρχαιοελληνικού πνεύματος της Δημοκρατίας και της ανθρώπινης ελευθερίας, θα έπρεπε να είμαστε εμείς αυτοί που θα είχαμε κάνει κάτι τέτοιο το 2004. Μετά όμως συνήλθα, κατέβηκα από τη νεφελοκοκκυγία μου για να καταλάβω ότι κάτι τέτοιο δεν θα μπορούσαμε να το έχουμε σκεφθεί. Αλλά και να το σκεφτόταν κάποιος, αυτή η ιδέα θα απορρίπτονταν μέσα στη γενική θυμηδία.

Πολλοί πιστεύουν πως αυτό οφείλεται στο γεγονός πως ο λαός αυτής εδώ της χώρας δεν είναι ευεπίφορος στα κελεύσματα και τις αξίες του Διαφωτισμού. Αξίες που συνδέονται με το τρίπτυχο ατομική αυτονομία, ατομική υπευθυνότητα και δικαιώματα, και προσωπική ανεξαρτησία από εξωθεσμικές εξουσίες. Και όμως τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά.

Οι κυρίαρχες ιδέες σ’ αυτόν τον τόπο, οι οποίες θεωρούν τον Διαφωτισμό ως ξένο σώμα στη δήθεν ελληνική ιδιοσυγκρασία, είναι οι ιδέες της πολιτικής και οικονομικής ελίτ αυτής της χώρας. Είναι οι ιδέες του στρεβλού κοινοτισμού, του κράτους προστάτη, του πολίτη-πελάτη προσωπικά εξαρτημένου από το κράτος και το εκάστοτε πολιτικό προσωπικό, του εθνικισμού και του τοπικισμού, οι ιδέες που θεωρούν τον ανθρωπισμό ως προκάλυμμα του κεφαλαίου.

Πολλοί σ’ αυτή εδώ τη χώρα προσπαθούν να μας πείσουν πως δεν ισχύουν οι διαχωρισμοί Αριστερά-Δεξιά. Έχουν δίκιο, αλλά για άλλους λόγους. Γιατί πουθενά αλλού και η συντηρητική Δεξιά και η ριζοσπαστική Αριστερά δεν βρίσκονται τόσο ενωμένες κατά των αρχών του ορθολογισμού, του ατομικισμού, της προσωπικής ελευθερίας, του ανεξάρτητου ατόμου από το πελατειακό κεντρικό κράτος, όσο σ’ αυτήν εδώ την «Έρημο Χώρα». Και σε καμιά άλλη ευρωπαϊκή χώρα οι ελίτ της δεν φοβούνται να υποστηρίξουν ανοιχτά τις αρχές και τις αξίες του αντιεθνικισμού, της αντιπροσωπευτικής αστικής δημοκρατίας, της Γαλλικής Επανάστασης των δικαιωμάτων του ανθρώπου.

Σε μια εποχή που στο όνομα της κυρίαρχης ιδεολογίας της παρακμής και της συνωμοσιολογίας αμφισβητείται η έννοια της προόδου και η ίδια η νεωτερικότητα, δεν είναι λοιπόν περίεργο που κανείς «υπεύθυνος» δεν σκέφθηκε να παρουσιάσει τον Διαφωτισμό ως κομμάτι της ελληνικής ιστορίας, ως το επόμενο δηλαδή στάδιο του αρχαιοελληνικού πολιτισμού. Κανείς «αρμόδιος» δεν σκέφθηκε πως χωρίς τον έστω με αντιφάσεις και αλληλοσυγκρουόμενο κόσμο του Διαφωτισμού ο κόσμος μας ποτέ δεν θα είχε προχωρήσει πέρα από τη φεουδαρχία και την απόλυτη μοναρχία, πέρα από το αίσθημα της ενοχής και της αμαρτίας, πέρα από την υποταγή σε εξωανθρώπινες αυθεντίες και τον ισοπεδωτικό κολεκτιβισμό. Αυτός ο κόσμος δηλαδή ποτέ δεν θα είχε αντικρίσει την ήττα της φεουδαρχίας και της απόλυτης μοναρχίας, την επικράτηση του ορθού λόγου και της ανθρώπινης αυτοτέλειας, τον αντιφατικό και προκλητικό κόσμο της ελευθερίας και της ισότητας.